Sella Turcica (Türk Eyeri) Nedir? Nerede Bulunur?

Sella Turcica (Türk Eyeri) Nedir?

Türklerin kullandığı eyere benzetildiği için bu şekilde adlandırılan Türk Eyer kemiği, kafatası içerisinde yer alan küçük bir çukur yapıdır. Bu yapının içerisinde hipofiz bezlerinin yer alması sebebi ile Sella Turcica hipofiz bezi ilişkisi önem taşır. Kafatasının alt orta kısmında yer alan ve kıkırdak bir yapıya sahip olan bu bölüm, nörolojik işlevlerin ve hormonların düzgün çalışması açısından kritik bir öneme sahiptir.

İnsan ve Hominidae türlerinin (büyük insansı maymunlar familyası) kafatasının alt kısmında içerisinde hipofiz bezi yer alan eyer şeklinde bir çukur bulunur. Kemikli olan bu yapıya “Sella Turcica”, Türkçe olarak ise “Türk Eyeri” adı verilir. Tıp literatüründe Türk eyer kemiği olarak adlandırılmasının sebebi o yıllarda binicilik sporu ile özdeşleştirilen Türklerin eyerlerinde kullandıkları oturağın şekline benzetilmesidir. 

İlk kez 16.yüzyılın ilk çeyreğinde ünlü anatomi bilgini Adrianus Spigelius tarafından kullanılmıştır. Ölümünden iki yıl sonra ise De Corpora Humanis Fabrica adlı eserde bir öğrencisi tarafından literatüre kazandırılmıştır.

Sella Turcica Hangi Kemikte Bulunur?

Türk kemiği olarak da bilinen bu yapı, nörokranyum kemiklerinden biri olan sfenoid kemik içerisinde bulunur. Neurocranium kemiği, beyin kılıfı olarak da adlandırılan koruyucu bir bölgedir. Bu bölge içerisinde beyni ve beyin sapını bulunduran, çevreleyerek koruyan bir boşluğu oluşturur. Sfenoid kemik bu bölgenin içerisinde bulunur. Türk kemiği bu bölgenin orta kısmında, şakak kemiklerinin arka hizasında bulunur.  

Sella kemiği (Türk Eyer kemiği) normal şartlar altında çukur kısmında hipofiz bezinin yer aldığı, yan kesitten bakıldığında eyer şekline benzeyen bir yapıdır.

İnsan kafatası dışında şempanze, goril, orangutan gibi insangiller olarak da adlandırılan Hominidae familyasının kafataslarında da aynı şekilde sfenoid kemik içerisinde Sella çukuru bulunur.

Sella Turcica Yapıları Nelerdir?

Sella kemiği şekilsel olarak 3 bölümden oluşur. Bunlar;

• Hipofizeal fossa olarak adlandırılan çukur bölüm, 
• Dorsum sella ve tuberculum sella olarak adlandırılan çukurun üst ve alt bölgeleri,
• Clinoid process olarak adlandırılan iki adet çıkıntılardır. 

Sella Turcicayı oluşturan yapılar arasında başta kıkırdak yapı gelir. Bu kemiğin ön duvarı kıkırdak bir yapıdan oluşur. Bu yapının gelişiminde nöral krest adı verilen kök hücreler rol oynar. Nöral krest hücreleri embriyo gelişimi ile oluşmaya başlar, omurgalılarda çene, yüz, kafatası dokularının oluşumunda yer alır. Nöral krest hücreleri benzer şekilde Sella yapısının köprülenmesinde ve diş gelişiminde de etkilidir. Sella Turcica yapısının arka tarafı ise ön tarafından daha gevşek olan paraaksiyel mezoderm olarak adlandırılan hücrelerden oluşan dokudan meydana gelir. 

Türk Eyeri’nin yapı, form, şekil, boyut ve ölçü olarak farklılıklarını oluşturan etkenler arasında yaş, farklı etnik köken, baş, boyun ve yüz bölgesindeki anomaliler olduğunu inceleyen akademik çalışmalar mevcuttur. Başka bir ifadeyle Türk eyer kemiğinin boyut ve morfolojisindeki (yapısal özellikler) farklılıklar gelişim kökeni ve anatomik konularla ilişkili olabilir.

Sella Turcica Hakkında Sık Sorulan Sorular

Türk eyeri kemiği nerededir?

Türk kemiği, kafatasının alt kısmında yer alan sfenoit kemik üzerinde yer alır. Türk Eyeri kemiğinin yeri, yapısal özellikleri, boyutları ve benzeri özelliklerinin doğru analizi ileride ortaya çıkabilecek hastalıkların erken teşhis edilebilmesini sağlar. Değişik etkenlere bağlı olarak bu özellikler farklılık gösterse de Sella Türk kemiği şakak hizasında, kafatasının alt kısmında, orta bölümde yer alır.

Türk eyeri ne işe yarar?

Türk Eyer çukuru, hipofiz bezlerini içerisinde barındırarak koruyucu görev görür. Hipofiz bezlerinin işlevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirmesi için önemlidir. Aynı zamanda kafatası içi basıncı dengelemekte büyük önem taşır. Sella Turcica çukurunun şekli kafatası içerisindeki bu dengeyi sağlamakta büyük rol oynar. Nadir görülen bir durum olarak bazı insanlarda omurilik sıvısına doğru eğimlidir. Omurilik sıvısının birikmesi hipofiz bezini düzleştirerek bu çukuru boş olarak görülebilir. Buna “Empty Sella Sendromu (ESS)” yani “Boş Türk Eyeri Sendromu” adı verilir. Bu sendromla birlikte oluşan kafa içi basıncı artışı beraberinde bazı problemleri doğurabilir. Nadir görülen bu durum bazı görme bozukluklarının, nörolojik bozuklukların, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi rahatsızlıkların sebebi olabilir. Bu sendroma sahip kişilerde burundan omurilik sıvısı sızması, göz içindeki optik sinirin şişmesi sonucu görme problemleri görülebilir. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.