Sebum, vücutta yağ bezleri tarafından doğal oalrak üretilen, cildin yüzeyini koruyan ve nemlendiren yağlı bir maddedir. Vücudun her yerinde yağ bezleri yer alsa da sebum en çok yüz ve saç derisinde yoğunlaşır. Sebum cilt yapısını korumaya yardımcı olarak aynı zamanda nemlendirmeye destek olur. Sebumun ciltte az olarak yer alması kuru ve pullu bir cilde sebebiyet verir. Fazla sebum üretimi durumunda ise ciltte yağlanma, sivilce ve siyah nokta gibi problemler ortaya çıkabilir. Bu nedenle düzenli olarak cilt bakım rutini oluşturarak sebum üretimini dengelemek önemlidir.
Sebum Nedir?
Sebum, cildin orta katmanlarında ve kıl köklerinin yakınında yer alan, cildin kurumasını önleyen ve cildi koruyan, yağ bezleri tarafından salgılanan bir maddedir. Vücuttaki yağların ana bileşeni olan sebumun amacı cildi korumaktır. Yağ bezlerinin önemli bir bölümü vücut içerisinde kıl köklerinde yer aldığından sebum genellikle kıl kökünün yüzeylerinde sıkça bulunur. Cildi kaplayarak, nemlendirir ve korunmasında etkili olur. Sebum, trigliseritler ve yağ asitleri, mum esterleri, skualen ve kolesterol içeren bir yapıya sahiptir. Yağ bezleri parçalandığı durumda sebum açığa çıkar. Ciltte sebum dengesi bozulduğu durumda ise seboreik dermatit gibi rahatsızlıklar görülebilir.
Sebum Ne İşe Yarar?
Sebum, cilt yüzeyinin al tabakasında yer alarak cildin yağ dengesinin sağlanmasında, nemlendirmede ve korunmasında etkili olur. Yağ bezleri içerisinde yer alan sebum, eller, avuç içleri ve ayak tabanları haricinde vücudun her yerinde bulunur. En çok yüz, sırt, saç derisi ve göğüste yer alan sebum, üretiminde denge bozulduğunda yağlı bir cilt ve akneye yatkınlık görülebilir. Vücutta sebum üretimi, ergenlik dönemlerinde, yaz ayları ve çevresel faktörlere bağlı olarak artış gösterebilir.
Sebum vücutta şu görevlere sahiptir:
- Bariyer görevi görerek cildin korunmasını sağlar
- Cildin nem dengesini korumaya yardımcı olur
- Esnek bir cilt görünümünü destekler
- Saçların canlı, parlak ve sağlıklı görünmesinde etkilidir
- Kuru cildi önler
- Cildi bakteri gibi yabancı etkenlere karşı korur
- Cilt üzerinde antioksidan etkiye sahiptir
Vücutta sebum üretimini dengelemek için öncelikle cilt bakım rutini oluşturmak gerekir. Buna bağlı olarak da cilt yapısının kuru, yağlı ya da karma olup olmadığını öğrenmek önemlidir. Cilt yapınızı öğrenmek için dermatologlardan destek almanı mümkündür.
Sebum Üretimi Neden Azalır?
Sebum, cilt için nemlendirici görevi gördüğünden üretiminin azalması durumunda kuru, kaşıntılı, pullu ve tahriş olmuş bir cilt görülebilir. Sebum üretiminin azalması yaşlanmanın yanında tiroid, böbrek ve kanser tedavisi gibi birçok hastalıklar sonucun görülebilen bir durumdur.
Vücutta sebum üretiminin azalmasının nedenleri şöyle sıralanabilir:
Sebum üretiminin az olması durumunda altta yatan bir tıbbi durum tespit edilerek buna yönelik olarak uygulama yapılabilir. Bazen sebum az üretimi durumunda nemlendirici cilt ürünleri uygulamak faydalı olabilir. Ayrıca cildi tahriş eden cilt bakım ürünlerinden uzak durmak ve sıcak duş almaktan kaçınmak gerekebilir.
Sebum Üretimi Neden Artar?
Sebum üretiminin artması sonucunda cilt ve saç yüzeyinde yağlanmalar görülür ve bu da aknelerin artmasına neden olabilir. Birçok faktöre bağlı olarak sebum üretiminde artış yaşanabilir. Özellikle ergenlik döneminde yüksek testosteron seviyeleriyle bağlantılı olarak sebum üretiminde bir artış görülebilir. Kadınlarda ise bu durum yumurtlama sırasında ortaya çıkar. Vücudun sebum üretimi kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu nedenle bazı kişilerde yağlı cilde yatkınlık meydana gelir.
Vücutta sebum üretiminin artmasının nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Ergenlik, gebelik ya da adet döngüsü gibi hormon seviyelerinde değişim yaşanması
- Aile geçmişinde cilt yapısının yağlı olması
- Strese bağlı olarak kortizol seviyesinin artması ve bunun yağ bezlerinin uyarmasıyla sebum artışının olması
- Sıcak ve nemli havada bulunmak ya da yaşamak
- Cilt bakımının yapılmaması
- Cilt yapısına uygun ürünlerinin kullanılmaması
- Aşırı yağlı veya baharatlı yiyeceklerin tüketilmesi
- Akne, rozasea veya seboreik dermatit gibi cilt rahatsızlıklarının bulunması
- Doğum kontrol hapları veya steroid tedavilerine yönelik olarak ilaç kullanımı
- Kirli hava, kimyasallar veya çevresel stres faktörleri gibi durumlar
Sebum üretiminin artmasına bağlı olarak gelişen akneler, bazı kişilerde şiddetli olarak görülebilir. Artan sebum üretimi, siyah noktalar ve beyaz noktalar gibi farklı akne türlerinin gelişimine katkıda bulunur. Bunun yanında yağlı bir saç derisi veya yağlı saçlar görülme olasılığı yüksek olur.
Sebum Üretimi Nasıl Azaltılır?
Vücutta aşırı sebum üretimi geliştiği durumda yağlı bir cilt görülme olasılığı oldukça yüksektir. Bu neden cilt bakım rutinini değiştirerek, sebum üretimini azaltan topikal ve sistemik ilaçlar kullanmak gerekebilir.
Sebum üretimine bağlı olarak görülen yağlı bir cilt durumunda şu yöntemlerden yararlanılabilir:
- Yüzü sabah, akşam ve egzersiz sonrasında mutlaka yıkayın
- Yüzü tahriş etmeyen cilt bakım ürünleriyle yıkamaya özen gösterin
- Yağ veya alkol bazlı temizleyicilerden kaçının
- Yağ içermeyen cilt bakım ve makyaj ürünlerini tercih edin
- Yağlı ciltler için üretilen nemlendiricilerden yararlanın
- Güneş koruyucu kullanmayı ihmal etmeyin
- Gün içerisinde yüze aşırı dokunmaktan kaçının
Sebum üretimine bağlı olarak görülen yağlı bir saç derisi durumunda şu yöntemlerden yararlanılabilir:
- Saçının düzenli olarak yıkamaya özen gösterin
- Saç derisinde aşırı yağ birikimini önlemek için şampuanınızı ona göre seçin
- Yağlı birikimi azaltmak için saçınızı düzenli olarak fırçalayın
Sebum Hakkında Sık Sorulan Sorular
Ciltteki sebum nasıl temizlenir?
Ciltteki sebumu temizlemek için cilt yapısına uygun olan cilt temizleme ürünlerinden yararlanmak gerekir. Bunun için temizleme jellerinden, tonik ya da peeling gibi cildin temizlenmesine yardımcı olan ürünlerden yararlanılabilir. Daha sonrasında ise sebum dengesini sağlamak için her gün düzenli olarak cilt bakım rutini gerçekleştirilmelidir.
Sebum nedir ne işe yarar?
Sebum, cildin alt tabakasında doğal olarak üretilen bir maddedir. Bu doğal yağ, cildin nemli kalmasını sağlar ve kurumasını önler. Ciltteki yaz bezleri tarafından üretilen sebum, genellikle burun, çene ve alın gibi bölgelerde yoğun olarak görülebilir.
Sebum artarsa ne olur?
Sebumun artması durumunda cilt yapısında yağlanma görülür. Bu da zaman içerisinde gözeneklerin tıkanmasına neden olur. Tıkanan gözeneklere bağlı olarak da akne ya da sivilce gelişebilir.
Sebum dengesini ne bozar?
Stres, aşırı baharatlı ve yağların tüketimi, hormonal değişiklikler, cilt bakımının yanlış yapılması gibi faktörler cildin sebum dengesinin bozulmasına neden olabilir. Ayrıca, çevresel faktörler ve bazı ilaçlar da sebum dengesizliğine yol açabilen durumlardandır.
Sebum sivilce yapar mı?
Sebumun fazla üretimine bağlı olarak gözeneklerin tıkanması sivilce oluşumuna neden olabilir. Özellikle akneye yatkın ciltlerde fazla sebum üretimi bakterilerin çoğalmasına ve iltihaplanmaya zemin hazırlayan durumlar arasındadır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 7 Şubat 2025
