Yükleniyor
Sarılık, daha çok yenidoğan bebeklerde görülmesiyle birlikte yetişkin insanlarda da karşılaşılan bir durumdur. Sarılık hastalık olarak bilinse de, aslında çeşitli sorun ve birçok organda yaşanan bozuklukların belirtisi olarak ortaya çıkar. Bu belirtiler sarılık gelişimini tetikler.
Sarılık, kanda biriken ve kan akışında dolaşan fazla miktardaki sarı-turuncu bir madde olan bilirubinin cildin hemen altındaki yağ tabakasında çözünmesi sonucu cildin, mukoza zarının ve göz beyazlarının sarımsı görünüme neden olduğu bir durumdur.
Bilirubin, hemoglobinin parçalanması sonucu vücutta oluşur ve karaciğerde safra ile bağlanmasıyla birlikte dışkıyla atılarak sindirim sistemine geçiş yapar. Ancak bu geçiş normal bir şekilde yapılamaz veya olabildiğince hızlı geçemezse kanda birikerek özellikle göz, cilt ve diğer dokularda sarılık oluşumuna yol açar.
Özellikle yenidoğan bebeklerde sık olarak rastlanan sarılık, cildin ve göz beyazlarının sararması belirtileri verir. Çeşitli karaciğer ve safra hastalıklarının habercisi olarak kabul edilir. Genellikle kendi kendine geçen bir durum olan sarılığın şiddetli seyrettiği durumlar da söz konusu olabilir.
Göz ve ciltlerde meydana gelen renk değişimi olarak belirtilen sarılığın başlıca üç farklı çeşidi bulunur. Bu çeşitler şöyledir:
Sarılığın nedenleri genellikle karaciğer, safra kesesi veya pankreas ile ilgili olup, karaciğerin işleyemediği bilirubinin vücutta birikmesi, miktarının artması ve kana karışmasıdır. Karaciğer, kırmızı kan hücrelerini parçalanma sürecinde bilirubini dönüştüremezse bu durum cilt ve gözlerde sarı renk oluşmasına yani sarılığa neden olur.
Sarılığa neden olan durumlar genel olarak şunlardır:
Sağlıklı bir şekilde dünyaya gelen yenidoğan’larda sarılık normaldir ve genellikle kendi kendine geçer. Daha büyük yaşlarda meydana geldiğinde ise enfeksiyon veya karaciğer hastalığına işaret edebilir. Ayrıca sarılık şu durumlarda meydana gelebilir:
Sarılık olan kişilerde en belirgin belirti göz akı ve cilt renginin sarı renge dönüşmesidir. Sarılıkta ayrıca ateş, idrar renginde koyuluk, dışkı renginde solukluk, karın ağrııs, kilo kaybı ve yorgunluk belirtileri görülmektedir.
Sarılık ile ilgili en yaygın belirtiler şunlardır:
Sarılığın en belirgin semptomu, cilt ve göz aklarının sararmasıdır. Bu durum, kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesi nedeniyle meydana gelir. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sonucu oluşan sarı bir pigmenttir ve karaciğer tarafından işlenir. Karaciğerin bu sarı pigmenti yeterince işleyememesi durumunda, bilirubin birikerek ciltte ve gözlerde sararmaya yol açar.
Enfeksiyon kaynaklı meydana gelen sarılık vakalarında vücudun bağışıklık tepkisi olarak ateş görülebilir. Ateş, vücudun enfeksiyonla mücadele ettiğinin bir göstergesidir ve genellikle diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkar.
Sarılık vakalarında ateşle birlikte titreme de görülebilir. Titreme, vücudun sıcaklık düzenleme mekanizmasının bir parçası olarak ortaya çıkar ve enfeksiyon veya iltihaplanma durumlarında sıkça rastlanan sarılık belirtileri arasındadır.
Sarılığa eşlik eden karın ağrısı, özellikle karaciğer, safra kesesi veya pankreasla ilgili sorunların belirtisi olabilir. Bu ağrı genellikle karın bölgesinin üst kısmında hissedilir ve sürekli veya aralıklı olabilir.
Sarılık yaşayan kişilerde sıkça görülen bir diğer belirti de yorgunluktur. Vücudun enfeksiyonla mücadelesi, karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma ve genel sağlık durumundaki düşüş, kişinin kendini sürekli yorgun ve halsiz hissetmesine neden olabilir.
Vücudunuzda sarılık belirtileri meydana geldikten sonra başvurduğunuz uzman doktor sizden bilirubin miktarınızı belirlemek için bilirubin testi, tam kan sayımı ve karaciğer testi isteyebilir. İstediği bu testlerin ardından sarılığınız varsa bilirubin seviyeniz yüksek çıkacaktır.
Bunların yanı sıra fiziki muayene sonrası doktor karaciğer sağlığınızı kontrol edebilir. Fiziki muayenenin ardından karaciğer için ayrıca testler de söz konusu olabilir.
Özellikle bebeklerde ortaya çıkan ve yetişkinlerde de görülen sarılık genellikle kendi kendine geçen bir sorun olarak görülür ve sarılığın kendisi için tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Ancak sarılığın altında başka tıbbi bir sorun tespit edilirse bu durumun üzerine eğilinmesi sonucunda tedaviye başlanır.
Akut viral hepatitiniz söz konusuysa, karaciğeriniz iyileşmeye bağladığınızda sarılığınız da geçecektir. Ayrıca safra kanalı tıkanıklığı yaşıyorsanız doktorunuz bu durumun ortadan kalkması ameliyat yoluna gidebilir.
Ayrıca görüntüleme testleri, karaciğer biyopsisi ve nadiren de olsa laparoskopi sarılık tedavisinde kullanılabilen yöntemler olarak değerlendirilebilir.
Sarılığı önlemek, yaşam tarzı değişikliğiyle başlayan bir süreç olak düşünülebilir. Bu süreç karaciğer sağlığınızı destekleyerek sarılık yaşanmasını önleyebilir. Ayrıca sarılığı önlemek şu yollara başvurulabilir:
Yenidoğan bebek sarılığı, bebeklerin yüzde 60’ında sıklıkla karşılaşılan ve doğumdan sonra ilk 48 saat içinde ortaya çıkan bir durumdur. Deri ve yanakların iç kısmıyla birlikte gözün beyaz bölümünde oluşur. Bunun en büyük nedeni doğumdan sonra bilirubin miktarının en yüksek seviyede olmasıdır.
Meydana gelen sarılık genellikle hafif semptomlar içeren vakalarda tedavi gerektirmez. Daha ileri seviyelerin tedavisi bebeklerin sağlığı için önemlidir. Bu durumda kan transfüzyonu veya fototerapi (ışık tedavisi) gerekebilir.
Bebeklerde görülen sarılık genelde tedavi gerektirmez ve kendi kendine geçmesiyle bilinir. Ancak bazı durumlarda sarılığa sebep olan başka problemler oluşabilir. Bu problemleri başlıklar halinde şöyle toplamak mümkündür:
Bebeklerde görülen sarılığın ana belirtisi göz ve ciltte meydana gelen sarı görüntüdür. Buna neden olan bilirubin seviyesinin yüksekliğidir. Bu yükseklik sonucu oluşan sarılığın bebeklerde meydana getirdiği bazı belirtiler söz konusudur. Bu belirtiler şu şekilde kendini gösterebilir:
Bu belirtiler bebeklerde görülmeye başladıktan sonra kendiliğinden geçmeyip hala devam ediyorsa anne-babaların bebekleri kaç günlük olursa olsun uzman bir doktora başvurmaları gerekir.
Sarılık, vücuttaki bilirubin seviyesinden yüksekliği sonucu oluşur. Kandaki bilirubin yapılacak testler sonucu anlaşılır. Miktar olarak çok yüksek seviyelere çıktığı zaman tehlike arz edebilir.
Gözlerin beyaz kısmı olan sklerada ve ciltte belirgin bir sararma, idrar renginde koyulaşma, ateş, titreme, karın ağrısı, kaşıntı ve kilo kaybı sarılık hastalığından görülen belirtiler arasındadır.
Sarılık, genel olarak bulaşıcı bir hastalık olarak nitelendirilir. Özellikle yaz aylarının gelmesiyle artarak görülen sarılık karaciğer iltihaplanmasına neden olur ancak çabuk ve kısa sürede atlatılır.
Stresli bir hayat yaşayan ve kaygı sorunları olan insanların vücuttaki bilirubin seviyelerinin yükselmesi sonucu sarılık meydana gelebilir.
Çok şiddetli olmayan sarılık vakalarında evde tedavi uygulanabilmektedir. Özellikle bebeklerdeki sarılık durumlarında bebeğin güneşe çıkarılması ve düzenli olarak emzirilmesi önerilir.
Yüz ve göz aklarında sarılık görülürse bilirubinin 4-8 mg/dl üzerinde, el ve ayaklarda görülürse bilirubinin 15 mg/dl üzerinde olduğu düşünülebilir.
Yenidoğanlarda en sık görülen sarılık türü fizyolojik sarılıktır. Bu sarılık türü normaldir. Fizyolojik sarılık çoğu yenidoğanda yaşamlarının ikinci veya üçüncü gününde gelişir. Bebeğinizin karaciğeri geliştikten sonra fazla bilirubinden kurtulmaya başlayacaktır. Fizyolojik sarılık genellikle ciddi değildir ve iki hafta içinde kendi kendine geçer.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Ocak 2025
Yayınlanma Tarihi: 15 Mayıs 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
