Şah Damarı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Şah Damarı (Karotis Arter) Nedir?

Şah damarı olarak bilinen karotis arter, boyun sağ ve sol yanında bulunan ve kalpten beyne sağlıklı kan akışını sağlayan ana atardamarlardır. Plak adı verilen yağ birikintilerinin şah damarını tıkaması sonucu ise şah damarı tıkanıklığı meydana gelir.

Şah Damarı Nerede Bulunur?

Diğer bir adıyla karotis arter olan şah damarı, tiroid kıkırdağının üst sınırının bulunduğu yerde, boynun sağ ve sol olmak üzere iki yanında yer alır. Karotid arterler, kalpten beyne oksijen sağlaması açısından zengin kanı iletmekle görevlidir.

Şah Damarı Tıkanıklığı (Karotis Arter) Nedir?

Şah damarı tıkanıklığı (karotis arter), beyne kan akışı sağlayan ana kan damarları olan karotis arterlerde ateroskleroza bağlı olarak plak birikmesini ifade eder.

Şah damarını tıkayan plaklar aynı zamanda yağ birikintileri olarak ifade edilir. Plaklar kalpten beyne kan akışını sağlamakla görevli şah damarını tıkayarak burada kan pıhtılarının oluşmasına yol açar.

Boyundaki iki atardamardan birinde veya her ikisinde karotis arter hastalığı görülebilir. Bu durum tedavi edilmediği takdirde zamanla ciddi bir tablo ortaya çıkarabilir ve ölüme yol açabilen ciddi komplikasyonlardan biri olarak değerlendirilen inmeye neden olabilir.

Şah damarı tıkanıklığının yaygın görülen belirtileri arasında ise vücutta uyuşma, bulanık görme, dengesizlik, baş dönmesi ve şiddetli baş ağrısı vardır.

Şah Damarı Tıkanıklığı (Karotis Arter) Neden Olur?

Şah damarı tıkanıklığı, damar sertliği anlamında gelen ateroskleroz kaynaklı meydana gelir. Bu durum, plak adı verilen yağ birikintilerinin şah damarında birikmesidir. Plaklar biriktikçe, arteri yavaşça sıkıştırarak kan akışını azaltır ve karotis arterlerde tıkanma yaşanır.

Şah damarı tıkanıklığına yol açma riski yüksek olan faktörler şöyle sıralanabilir:

• Yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol
• Diyabet
• Sigara kullanımı
• Trigliserid yüksekliği
• Obezite
• Genetik
• Yaşlılık
• Uyku apnesi
• Hareket eksikliği

Şah Damarı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Şah damarı tıkanıklığında yüzün belli bir tarafında uyuşma, karıncalanma ve hissizlik yaşanır. Ayrıca ani görme kaybı, bulanıklık, şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi, denge kaybı, afazi ve hafıza problemleri gibi durumlar şah damarı tıkanıklığı belirtileri arasındadır.

Şah damarı tıkanıklığı şu belirtilerle ortaya çıkar:

• Yüzde uyuşma, karıncalanma veya hissizlik
• Ani görme kaybı veya bulanık görme
• Şiddetli baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Denge kaybı ve yürümede zorluk
• Afazi (konuşma zorluğu)
• Düşünme, muhakeme ve hafıza problemleri
• Bilinç bulanıklığı

Yüzde uyuşma, karıncalanma veya hissizlik

Beyne giden kan akışının kesilmesine neden olan şah damarı tıkanıklığında yüzde uyuşma, karıncalanma ve hissizlik belirtisi görülür. Bu durum kan akışının zayıflamasından kaynaklanır.

Ani görme kaybı veya bulanık görme

Şah damarı tıkanıklığının ciddiye alınması gereken belirtilerinden biri de gözde bir anda ortaya çıkan ani görme kaybı veya görüş açısında meydana gelen bulanıklıktır.

Şiddetli baş ağrısı

Bir anda bıçak saplanır gibi bir his yaratan şiddetli baş ağrısı da şah damarı tıkanıklığının yaygın belirtisidir.

Baş dönmesi

Karotis arter hastalığında baş dönmesi ve dönme ile birlikte kişinin denge kaybı problemi yaşaması da yaygın olarak görülür.

Şah damarı tıkanıklığının her bir belirtisi ciddiye alınmalıdır. Özellikle belirtilerin şiddetlendiği durumlarda müdahale edilip tedavi başlamazsa inme gibi tehlikeli komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Şah Damarı Tıkanıklığı Nasıl Teşhis Edilir?

Şah damarı tıkanıklığı tanısı için öncelikle fiziksel muayene yapılır. Fiziksel muayene sırasında karotis arter damarındaki uğultuya benzer bir sesin varlığı tespit edilmeye çalışılır. Çünkü şah damarı tıkanıklığında damardan ses gelmesi söz konusudur. Ses ile birlikte bir sonraki adım, güç, hafıza ve konuşma gibi fiziksel ve zihinsel yeteneklerin test edilmesidir.

Fiziksel muayenenin dışında tanı için bazı görüntüleme testlerine de başvurulabilir. Bunların arasında ultrason, BT veya MR’ın yanı sıra BT anjiyografisi veya MR anjiyografisi yer alır. Bu testler yoluyla şah damarı tıkanıklığının teşhisi konulabilir.

Şah Damarı Tıkanıklığının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Karotis arter hastalığının tedavisinde amaç meydana gelebilecek olası felci önlemektir. Bu doğrultuda uygulanabilecek tedavi yöntemleri, şah damarının ne kadar tıkalı olduğuna, tıkanıklığın semptomlara neden olup olmadığına ve tıkanıklığı olan kişinin yaşına ve mevcut sağlık durumuna bağlıdır.

Hafif ila orta dereceli şah damarı tıkanıklıklarının tedavisinde şu adımlar uygulanabilir:

Yağ birikintilerinin birikmesini yavaşlatmak için yaşam tarzı değişiklikleri: Bunlara örnek olarak sigarayı bırakmak, kilo vermek, sağlıklı beslenmek, tuzu azaltmak ve düzenli egzersiz yapmak verilebilir.

Kan basıncını kontrol etmek veya kolesterolü düşürmek için ilaçlar: Bu ilaçlar, kan pıhtılarını önlemek için günlük aspirin veya diğer kan sulandırıcı veya inceltici ilaçları almayı içerebilir.

Ancak şiddetli tıkanıklık veya felç geçirmiş kişiler için uygulanacak tedavi, tıkanıklığın giderilmesini içerebilir. Bunlara şöyle açıklanabilir:

Karotid endarterektomi: Karotid endarterektomi adı verilen bu işlem, şiddetli karotid arter hastalığı için en yaygın tedavi yöntemi olarak uygulanır. Cerrah, boynun ön kısmı boyunca bir kesi yaptıktan sonra tıkalı karotid arteri açar ve plakları çıkarır. Cerrah, arteri onarmak için dikiş veya greft kullanır.

Karotis anjiyoplastisi ve stent takılması: Bu tedavi yöntemi, karotis endarterektomi ile ulaşılması çok zor olan tıkanıklıklar veya ameliyatı çok riskli hale getiren vakalar için geçerlidir. Bu işlem sırasında anestezi olarak bilinen lokal bir uyuşturma ilacı verilir. İşlemi gerçekleştiren doktor, tıkanıklık bölgesine küçük bir balon göndermek için kateter olarak bilinen bir tüp kullanır. Cerrah, atardamarı genişletmek için balonu şişirir. Daha sonra ise atardamarın tekrar daralmasını önlemek için stent olarak bilinen küçük bir tel örgü bobini yerleştirir.

Şah Damarı Tıkanıklığı Önlenebilir mi?

Şah damarının tıkanmasını önlemek için kişinin sağlıklı bir yaşam felsefesini benimsemesi gerekir. Bu sadece şah damarı tıkanıklığı için değil birçok potansiyel hastalık için de geçerlidir.

Şah damarı tıkanıklığını önlemek için kişinin hayatında yapması gereken değişiklikler şunlardır:

• Sağlıklı beslenmek ve tuzu azaltmak
• Hareketi artırmak ve egzersiz yapmak
• Sigara kullanıyorsa sigarayı bırakmak
• Alkolden uzak durmak
• Varsa mevcut hastalıklarını kontrol altına almak

Şah Damarı Tıkanıklığı (Karotis Arter) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Tıkalı şah damarı nasıl açılır?

Şah damarının tıkanıklık seviyesine bağlı olarak kan sulandırıcı veya inceltici ilaçların yanı sıra şiddetli durumlarda cerrahi müdahale şah damarında meydana gelen tıkanıklık için çözüm olabilir.

Şah damarı tıkanıklığı öldürür mü?

Şah damarı tıkanıklığının en büyük tehlikesi felce neden olmasıdır. Kontrol altına alınmayan ve tedavi edilmeyen şah damarı tıkanıklığında beyne giden kan pıhtıları felce yol açabilir ve öldürücü bir tablo ortaya çıkabilir.

Şah damarı tıkanıklığı için hangi bölüme gidilir?

Şah damarı tıkanıklığı için nöroloji bölümü doktorlarından randevu alınabilir. Kalp damar cerrahisi uzmanları ise tıkanıklık tedavisinde stent takılacak vakalarda devreye girer.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.