Sağlıksız beslenme alışkanlıklarıyla yakından ilişkisi bulunan gut hastalığı, genelde fazla protein tüketimi sonucu ortaya çıktığından halk arasında ‘padişah hastalığı’ ya da ‘zengin hastalığı’ olarak tanımlanıyor. Bu hastalık eklemlerde oluşan iltihap sonucu ortaya çıkması nedeniyle romatizmal bir problem olarak bilinse de aslında metabolik hastalık arasında yer alıyor. Korunmak için ise doğru beslenme alışkanlığı edinmek büyük önem taşıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü uzmanları, gut hastalığı ve korunma yolları hakkında bilgi verdi.
Proteinli gıda tüketiminin artmasıyla görülme sıklığı yükseliyor
Gut hastalığının Türkiye’de görülmek sıklığı yüzde 2-3 civarındadır. Ancak proteinli gıdaların tüketiminin artmasıyla bu oran yükselmektedir. Fazla protein alımı vücuttaki ürik asit seviyesini artırdığından zamanla gut hastalığı meydana gelmektedir. Metabolik bir hastalıktır dolayısıyla yeme içme alışkanlıklarıyla ortaya çıkar. Ancak kişinin metabolizmasında bozukluk, ürik asidin üretimini tetikleyen bir takım hastalıklar ya da ürik asidin vücuttan atılmasında bozukluğa neden olan bir takım hastalıklar yoğun protein alımı dışında da gut hastalığına neden olmaktadır.
Böbrekleri ya da eklemleri vuruyor
Vücuttaki ürik asit böbreklerde birikirse böbreklere zarar vermekte ya da böbrek taşı oluşmakta eklemlerde birikirse de gut hastalığı oluşmaktadır. Eklemlerde en çok ayak başparmağında görülmektedir. Bazense el bileği, dirsek ya da ayak bileklerinde görülebilmektedir. Her ürik asit yüksekliği olan kişide gut hastalığı oluşmaz. Ürik asit eklemleri tuttuğunda yüksek ağrı, zonklama ve şişmeye neden olur. Bu ağrı zamanla tofüs denilen ürik asit kristallerinin birikmesine bağlı olarak eklem deformiteleri meydana getirmektedir.
Tetikleyen nedenler şöyle sıralanmaktadır;
- Protein ağırlıklı beslenme
- Aşırı alkol tüketimi
- Kalp ve böbrek hastalıklarında kullanılan idrar söktürücü bazı ilaçlar ve aspirinler
Tedavide genelde artrit varsa iltihabı baskılayacak antiinflamatuar tedavileri verilmektedir. Ayrıca ürik asidin idrarla atılmasını sağlayıcı ilaçlar verilir. Bol bol su içilmesi önerilir. Su ürik asidin böbreklerle atılmasını artırmaktadır. Akut ağrının yoğun olduğu dönemlerde ekleme buz uygulaması önerilir.
Menopozdan sonra guta dikkat!
Gut hastalığı açısından risk grupları şöyle sıralanmaktadır:
- Diyabetik hastalar
- Metabolik sendromu olan obez hastalar
- Ürik asit üretiminin artmasına neden olacak hematolojik hastalığı olanlar
- Genetik yatkınlığı olanlar
- Erkeklerde kadınlara göre görülme riski daha fazladır.
- Kadınlarda da menopozdan sonra gut hastalığı görülme sıklığı artmaktadır.
Yasaklı besinleri sofranızdan kaldırın
Bu besinler vücuttaki ürik asit oranını artırdığından tüketimi sınırlandırılmalıdır:
- Asitli içecekler
- Früktoz içeriği yüksek olduğu için portakal
- Alkol
- İşkembe, dalak, sucuk, sosis, salam, pastırma, kabuklu deniz ürünleri ve tam yağlı peynir
- Aşırı tereyağı
- Esmer, kepekli gibi mayalı ekmekler
- Sebze meyve grubundan ıspanak, mantar, karnabahar ve bezelye
- Baklagillerden mercimek, fasulye, nohut
- Kuruyemişlerden kabuklu kuruyemişler tüketilmemeli ancak ceviz ve fındık olabilir.
- Aspirin kullanımına da dikkat edilmelidir.
Gut hastası ya da risk grubundaysanız bu beslenme önerilerine dikkat!
- Et günde en fazla 60 gr olmak üzere tercihen kuzu, tavuk ve balıketi tüketilmelidir.
- Kırmızı etin yanında süt ve yoğurt olmalıdır.
- Mayalı ekmekler yerin,e beyaz ekmek ya da mısır ekmeği tercih edilmelidir.
- Tam yağlı olmamak kaydıyla süt ve yoğurt tüketilebilir.
- Ispanak, mantar, karnabahar ve bezelye haricinde yeşil sebze ve meyveler tüketilmelidir.
- Bakliyatlardan tarhana, şehriye, makarna ve pirinç önerilmektedir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 2 Ekim 2024
Yayınlanma Tarihi: 24 Eylül 2021
