Saç Biti Neden Olur? Saç Biti Nasıl Geçer?

Bit Nedir?

Bit “Pediculus humanus” ailesine ait bir parazittir. Temas yoluyla bulaşır. Vücut biti, saç biti ve kasık biti olarak 3 farklı türü bulunur. En çok bilinen saç biti ise yaklaşık 1 ile 2 mm boyutlarında, altı bacaklı, kanatsız parazitlerdir. Genellikle kulak arkası ve ensede kaşıntıya neden olurlar.

Bit çeşitleri şöyle sıralanabilir:

• Saç biti
• Vücut biti
• Kasık biti

Saç biti nedir?

Saç biti ya da baş biti ( Pediculus humanus capitis) insanların kafa derisine yerleşerek orada yaşayan ve kanla beslenen bir parazittir. Kafa derisinde emdiği kanla beslenerek saç tellerine sıkı bir şekilde yapışırlar. Taşıyıcı olan kişilerde kaşıntıya neden olan saç biti, grimsi renkli, yaklaşık 1 ile 2 mm boyutlarındadır. Bir bit yaklaşık 2 ile 4 hafta yaşar.

Yumurtalarına da sirke adı verilir. Sirkeler; gri, sarımsı veya bej renkli ve bir kum tanesi büyüklüğündeki olurlar. Saçın köküne yakın bir yerde saça yapışık halde dururlar. Saç derisinden çok az miktarda sık sık kan emerek beslenir. Dişi bir bit günde 7-10 arası yumurta yapar hızlı çoğalır. Sirkeler yaklaşık bir hafta içinde yumurtadan çıkar. Vücutları düz, kanatsız ve gri-kahverengi renktedir. 

Saç biti, pirelerin aksine zıplayamaz. Bununla birlikte, altı bacağı olan saç bitleri, insan saçını tutmada ve üzerinde yürümede çok iyidir. Çok küçük oldukları için saçta bulunmaları zordur. Saç biti yumurtalarını (sirkelerini) genellikle enseye veya kulakların arkasına bırakır. Sirkeler saçın köküne yakın kısımlarına sıkıca yapışırlar. Bazen saçtaki kepek veya kabuklanma gibi diğer parçacıklar sirke sanılır. Ancak kepek saça yapışmaz ve saçtan dökülür. En önemli bulgusu enseden başlayan kaşıntıdır. Kaşıntıya bağlı enfeksiyonlar boyun çevresi lenf bezlerinde büyüme ve egzamalar görülebilir.

Vücut biti nedir?

Vücut biti (Pediculus corporis), yumurtalarını kıyafetlere, özellikle kumaşların kıvrım ve dikiş yerlerine bırakır ve nadir görülen bir bit çeşididir. Vücut biti insan kanıyla beslenir ve insandan insana bulaşır. Vücut biti enfekte giysilerin veya havluların paylaşılması yoluyla bulaşır. Gelişmiş ülkelerde genellikle evsizlerde ya da doğal afetler sonrası görülebilir.

Kasık biti nedir?

Kasık biti (Pediculosis pubis), genital bölgede ortaya çıkan ve "sirke" adı verilen yumurtalarını bu bölgedeki tüylere bırakan parazitlerdir. Bununla birlikte, koltuk altları ve hatta kirpikler gibi vücudun diğer bölgelerini etkileyebilirler. Kasık biti insan kanıyla beslenir ve vücut dışında sadece 24 saat yaşar. Genellikle cinsel ilişki sırasında bulaşır, ancak yatak takımları, giysiler ve havlular yoluyla bulaşabilir.

Bit Neden Olur?

Bit, kişiden kişiye geçen temas kaynaklı olarak ortaya çıkan parazit türüdür. Bunun yanında ortak tarak, şapka ya da fırça kullanımı nedeniyle de kişide bit görülebilir. Yakın temas nedeniyle görülen saç biti, çoğunlukla çocuklarda bulunur. Çocuklar birlikte oynarken veya kucaklaştıklarında yani yakın fiziksel temas yoluyla bulaşır. Bazı insanlar saç bitinin kötü hijyenin bir sonucu olduğunu düşünür. Ancak bitler kanla beslendikleri için saçın temiz ya da kirli olması fark etmez.

Saç Biti Belirtileri Nelerdir?

Saç bitinin ana belirtilerinden biri kaşıntılı bir kafa derisidir. Bit nedeniyle meydana gelen bu kaşıntı kulak arkası ve ense bölgesinde baskın olarak görülür. Bitler saç derisinde ısırma sonrası kırmızı izler bırakabilirler. Saç biti varlığından şüpheleniliyorsa saç dipleri dikkatlice kontrol etmek gerekir.

Saç biti olduğundan görülebilecek belirtiler şöyle sıralanır:

• Saç derisinde karıncalanma ve gıdıklanma hissetme
• Saç derisinde kaşıntı
• Kaşıntı ve çizilmeden kaynaklı görülen yaralar
• Saç bitleri geceleri aktif olduğundan uyumakta zorluk çekme

Kafa derisinde yer alan kaşıntı sonucunda derinin kaşınması ve aşınması durumunda deride enfeksiyon meydana gelebilir. Bu nedenle saç biti görüldüğü durumda deriye zarar verecek şekilde kaşınmaması önemlidir.

Saç Biti Nasıl Bulaşır?

Saç biti, kreşe giden ve okul çağındaki çocuklardan bit ve sirkeler diğer kişilere bulaşabilir. Saç bitleri; saçla doğrudan temas yoluyla ya da yastık kılıfı, koltuk arkalığı, çarşaflar, şapkalar, tokalar veya saç fırçaları gibi kişisel eşyalarla temas halinde kişiden kişiye geçerler. Saç bitleri uçmaz veya zıplamaz, ancak hızlı hareket ederler. Kız çocukları arasında saç biti daha hızlı yayılabilir. Saç uzunluğunun riski üzerinde bir etkisi olmamasına rağmen, uzun, kıvırcık ve çok saçlarda bit ve sirkeleri bulmak daha zordur. Kişisel hijyenin de bulaşma da bir etkisi yoktur.

Saç Biti Nasıl Geçer?

Saç bitini öldürmenin en etkili yöntemi doktor kontrolünde uygulanan benzil alkol ya da permetrin losyonu, kuru saça spinosad maddeli ilacın uygulanması ve 10 dakika sonra saçın yıkanması, saça sirke uygulanmasıdır. Ayrıca bit şampuanları, bit losyonu ve bit tarağı ile beraber kullanıldığı durumda saç derisinde bulunan bitler uzaklaştırılabilir.

Saç Biti Nasıl Temizlenir?

Saç bitinin temizlenmesi için bit tedavisinde reçeteli olarak kullanılan ilaç, şampuan, krem ve losyonlar saça uygulanır ve bit tarağı ile kafa derisi temizlenerek bitler saçtan temizlenir.

Saç bitinin saç derisinden temizlenmesi şu aşamalarla gerçekleşir:

• İlaç uygulandıktan sonra saçta bir süre bekletilir
• Daha sonra yıkanır
• Saç yıkandıktan sonra çok ince ve sık dişlere sahip bir tarakla iyice taranmalıdır
• Saç bitleri suya maruz kaldıktan sonra bir müddet hareket edemezler
• Saçlar ıslakken saçın en dibinden ucuna kadar dikkatlice 10-15 dakika boyunca taranmalıdır
• Tarama işlemi 2 hafta kadar her 2-3 günde bir düzenli olarak saç ıslakken 10-15 dakika boyunca mutlaka yapılmalıdır

Eğer bit ve sirkeler saçtan uzaklaştırılmazsa tekrarlama olasılığı yüksektir. İlaç tedavisi 7-10 gün içinde tekrar uygulanabilir. Etkilenen kişinin bit veya sirke barındırabilecek kişisel eşyaları bit ve sirkelerden arındırılmalı ve başkaları tarafından kullanılmamalıdır

Saç Bitine Karşı Doğal Çözümler Nelerdir?

Saç bitine karşı evde doğal yöntemlerden yararlanılabilir fakat bu yöntemler ilaç kadar etki etmeyebilir. Evde saç bitine karşı Hindistan cevizi yağı, beyaz sirke, hint yağı gibi ürünler kullanılabilir. Saç bitine karşı doğal çözümler şöyle sıralanır:

Doğal bitkisel yağlar

Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı, ayçiçeği yapı, tatlı badem yağı ve hint yağı saçların üzerini kaplayarak bitlerin boğularak ölmesine sağlayabilir. Yağ saça uygulanıp iki saat bekletilir daha sonra yıkanır. Sirkeler daha dirençli olduğu için tedavinin birkaç kez tekrarlanması gerekebilir.

Beyaz sirke

Saç bitine karşı beyaz sirke uygulanabilir. Saça sirkeyle masaj yapılır, uygulamadan sonra saç havluyla sarılıp 10 dakika kadar bekletilir.  Sirke kokusunu gidermek için saçı durulayın ve ardından normal şekilde yıkanmalıdır. Bu uygulama da 2-3 gün tekrarlanmalıdır.

Saç Biti Hakkında Sık Sorulan Sorular

Saç biti nasıl önlenebilir?

Bazı uçucu yağlar saç bitlerini kaçırıcı özelliklere sahiptir. En etkili olanlar arasında: lavanta, sardunya gülü, çay ağacı ve limon yağı bulunmaktadır. Bit oluşumunu önlemek için okula gitmeden önce kulak arkasına, enseye veya çocuğun kıyafetlerine birkaç damla damlatmak mümkündür.

Saç biti eve bulaşır mı?

Saç biti insan vücudu dışında birkaç saat yaşayabilirken sirkeler 10 güne kadar canlı kalabilirler. Saç biti, kedi veya köpek gibi hayvanlar üzerinde yaşayamaz. Bu nedenle, örneğin bir evcil hayvanlardan insanlara saç biti geçemez.