Yükleniyor
Mevsimlik bir bitki olan rezene hem tıbbi amaçlı olarak hem de yemeklere tat katmak için kullanılır Çekirdeklerinden yağ asidi elde edilen rezenden aynı zamanda sabun ve diğer kozmetik ürünlerde de koku verici olarak faydalanılıyor. Demlenerek yapılan rezene çayı ise antioksidan etkisi nedeniyle yaşlanmayı geciktiren, anne sütünün salgılanmasına katkı sağlayan, bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığa iyi gelen ve sindirim sisteminin dostu olan bir bitki çayıdır.
Rezene, sarı çiçekleri olan ve meyan köküne benzer bir tada sahip uzun yıllardır yetiştirilen bir bitkidir. Rezene, Absinthe ve diş macunu gibi likörlerin ana bileşenidir. Ayrıca birçok farklı gıda ürününe lezzet katmak için kullanılır. Rezene bitkisinin tüm kısımları, çiçekler, soğan ve tohumlar dahil olmak üzere yeme-içmede ve bazı tıbbi ürünlerin üretiminde kullanılabilir. Rezene çayı yapmak için sadece rezene tohumları ezilir ve demlenir. Rezene zengin bir vitamin ve mineral kaynağıdır. Nitekim yapılan araştırmalarda rezene tüketmenin bir takım potansiyel sağlık yararları ortaya çıkarılmıştır.
Rezene; havuç, maydanoz, kereviz ve dereotu ile yakın akraba olan Umbelliferae (Apiaceae) familyasının bir üyesidir. Rezene bitkisi gıda ve tıpta birçok geleneksel kullanıma sahiptir. Rezenenin kurutulan soğan ve yaprak kısımları yemeklerde, tohumları ise rezene çayında ve baharat olarak tüketilir.
Rezene sarı renkli çiçeklere sahip, hoş kokulu ve tek yıllık bir bitkidir. Geleneksel olarak hem tıbbi amaçlı hem de lezzet verici olarak kullanılmaktadır. Çekirdekleri hem baharat olarak değerlendirilmekte hem de uçucu yağ asitleri elde edilebilmektedir. Bu yağ asitleri bazı laksatif ilaçların içerisinde yer almakta ve sabun ve diğer kozmetik ürünlerde koku verici olarak kullanılmaktadır.
Rezene çayı, hazımsızlığın giderilmesi, gaz ve şişkinliğin azaltılması, öksürük ve bronşiti yatıştırması, anne sütünü arttırması ve rahatlatıcı etkisi ile uyku kalitesini artırması gibi faydalara sahiptir. Rezene çayı özellikle kolik bebeklerde, adet kramplarında ve menopoz kaynaklı belirtilerin azaltılmasında etkilidir. Bu faydaları dışında rezene çayı hipertansiyonu düşürmesi ve doğal bir idrar söktürücü olması yanı sıra, metabolizmayı hızlandırarak kilo verilmesine yardım etmesi ve melatonin salgılatarak stresin etkilerinin azaltılması gibi yararlara da sahiptir.
Bitki rezene ve floransa olmak üzere iki ana rezene türü mevcuttur. Her iki rezene türü de farklı anason veya meyan kökü aromasına sahiptir. Rezene türleri için hasat koşulları farklıdır. Şöyle ki bitki rezene, sadece yaprakları kesilerek ihtiyaca göre hasat edilebilir. Yaprakları kurutulabilir ve daha sonra kullanılmak üzere saklanabilir. Tohumlar için ise bitkinin çiçek açması beklenmelidir. Çiçeklerin rengi kahverengiye döndüğünde tohum hasatı gerçekleştirilebilir. Floransa rezene ise soğanları tenis topu boyutuna geldiğinde hasat edilir. Ampul kazılır, kökler ve üst kısmı kesilir. Ampuller serin bir yerde birkaç hafta saklanabilir.
Bitki rezene daha çok uzun aromatik sapları, yaprakları ve tohumları için yetiştirilir. Rezene tohumları farklı lezzeti, bulunduğu formların çeşitliliği ve sağlığa belirgin faydaları nedeniyle modern mutfaklarda kendine yer edinmiştir. Sarı çiçek kümeleri yaz sonunda ortaya çıkar. Yapraklar, saplar, tohumlar hasat edilir ve kullanılır.
Rezene bitkisi 3 ila 5 metre boyunda büyüyebilir. Yaprakları tüylü ve dereotuna benzerdir ve tüm parçaları yenilebilir. Rezene tohumları ayrıca fırınlanmış ürünlerde, içeceklerde ve tatlılarda da kullanılır.
Floransa rezene daha kısa saplıdır. Genellikle büyük soğanı için yetiştirilir ve sebze olarak da tüketilebilir. Diğer kök sebzeler gibi çiğ olarak da tüketilebilir. Floransa rezenesi çok sayıda tarifte kullanılmaktadır. Floransa rezenenin görünümü, bitkinin tabanında kalın bir yaprak sapı rozeti ile ampul benzeridir. Ampul, bitkinin çiçeklenmesinden önce hasat edilir. Floransa rezenesi özellikle İtalyan salatalarında kullanılan önemli bir bileşendir. Ayrıca kızarmış ve sıcak garnitür olarak da servis edilebilir.
Rezene soğanı iyi bir lif, potasyum, manganez ve C vitamini kaynağıdır. Ayrıca kalsiyum, demir, folat ve antioksidanlar lutein ve zeaksantin içerir.
Rezene tohumları da tipik olarak küçük miktarlarda (günde 1–1½ çay kaşığı) çayda veya hazır yiyeceklerde baharat olarak tüketilirken; potasyum, C vitamini, manganez, demir, kalsiyum ve folat içerir. Bunlara ek olarak 1 çay kaşığı rezene tohumu 33.8 mg çoklu doymamış omega-6 yağları, antioksidanlar kaempferol ve kersetin içerir.
Rezene aşağıdakiler gibi birkaç farklı biçimde tüketilebilir:
Rezene çayı, rezene bitkisinin tohumları kullanılarak yapılan bir tür bitki çayıdır. Rezene çayı, kas spazmlarını önlemeye ve rahatlatmaya, sindirimi iyileştirmeye, irritabl bağırsak sendromu, ishal, mide ekşimesi, gaz ve mide krampları gibi gastrointestinal sorunları tedavi etmeye yardımcı olur.
Rezene çayı, sindirim sistemi sorunlarını ve bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardım eder, irritabl bağırsak sendromu, mide ekşimesi, hazımsızlık, gaz, şişkinlik ve kabızlık gibi sorunlara iyi gelir. Anne sütü salgılamasını artırır, kolik bebeklerde spazm önleyici etkiye sahiptir. Rezene çayı adet kramplarını azaltır ve iyi bir uykuyu teşvik eder.
Rezene çayı içerdiği yağ asitleri sayesinde antidiyabetik ve antioksidan etkileriyle öne çıkar ve hücre hasarını önleme, yeni hücrelerin oluşumu ile yaşlanmayı geciktirici etki sağlama, vücudun bakteri ve mantar enfeksiyonları ile savaşmasına yardımcı olma ve kan pıhtısı oluşumunu engelleme gibi faydalar sağlar.
Rezene çayının faydaları şu şekilde listelenebilir:
Rezene çayı, bağırsak hareketlerini düzenleyip temizleyerek bağırsak bozukluğuna bağlı kabızlığın giderilmesine yardım eder.
Rezene çayı sindirim sağlığını iyileştirerek mide şişkinliği, gaz ve krampları azaltıcı etki gösterebilir. Sindirim sisteminde kaslarının gevşemesini sağlayarak gaz, şişkinlik ve mide kramplarını azaltmaya yardım edebilir.
Artan uterus kasılmaları, bir kadının adet döngüsü sırasında kramplara neden olur. Kasılmalar oksitosin ve prostaglandin hormonu tarafından uyarılır. Yapılan bazı araştırmalarda rezene yağının oksitosin ve prostaglandini inhibe ederek, adet sırasında uterus kasılmalarını ve ağrıyı azaltmaya bir nebze yardımcı olabileceği sonucu ortaya çıkmıştır. Ancak bu konuda daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır.
Antibakteriyel özelliklere sahip olan rezene tohumu özleri üç farklı bakteri türünü inhibe etmede (etkinliğinin önlenmesi) etkilidir.
Rezene tohumlarını çiğnemenin tükürüğün nitrit konsantrasyonunu artırabileceği saptanmıştır. Artan nitritler, vazorelaksasyon gibi diğer kalp-sağlıklı etkilerle birlikte anjiyogenezi veya yeni kan hücresi oluşum sürecini teşvik edebilir. Rezene tohumları hipertansiyonu yönetmeye de yardımcı olabilir.
Rezenenin spazm önleyici etkiye sahiptir. Bu özelliği ile Bu nedenle kolik bebeklerde gaz kaynaklı ortaya çıkan semptomları hafifleterek bebeği rahatlatabilir.
Yetersiz süt temini emziren anneler için çok önemli bir endişe kaynağıdır. Araştırmacılar rezenenin galaktagog özelliklerini belirtiyor. Özellikle anetol rezenede bulunan fenkon ve estragol gibi süt üretimini uyaran bileşiklerdir.
İyi ve kaliteli bir uyku kişiyi daha iyi bir ruh haline sokmanın yanı sıra stresi azaltır, hafızayı geliştirir ve kan basıncını düşürür. Birçok sağlık problemi yetersiz uyku veya kaliteli uyku eksikliği ile bağlantılı olabilir. Bu bağlamda rezene uyku kalitesinin artmasına olabilir. Şöyle ki rezene çayı vücutta önemli bir mineral olan bol miktarda magnezyum içerir. Magnezyum uykusuzluğun tedavisinde yararlı etkilere sahiptir. Rezene ayrıca etkili bir fitoöstrojen olarak da bilinir. Fitoöstrojenler uyku verimliliğini arttırır ve uyku ile ilgili sorunların azaltılmasına yardımcı olur.
Rezene tohumları, sindirim süreci sırasında yağ moleküllerinin yakılmasına yardımcı olan sindirim enzimleri salgılar ve metabolizma hızını artırarak kilo vermeye yardımcı olur. Yine sindirim sürecini yavaşlatan diyet lifleri açısından çok zengindir. Bu duruma ek olarak, antioksidanların varlığı ile rezene tohumları vücudun vitamin ve mineraller için emilim gücünü artırmaya yardımcı olur. Antioksidanların bir diğer avantajı, vücuttaki yağları ve karbonhidratları parçalamaya yardımcı olmaları ve fazla kilo almaktan kaçınılmaya yardımcı olmalarıdır.
Rezenenin östrojen benzeri bileşikleri mide ekşimesi tedavisine yardımcı olma işlevine de sahiptir. Kronik olarak mide yanması şikayeti yaşayan kişiler için rezene çayından bir bardak içmek faydalıdır.
Rezene çayı, vücuttaki toksinleri ve diğer zararlı sıvıları temizlemeye yardımcı olacak idrar söktürücü özelliklere sahiptir.
Genellikle enfeksiyonlarla savaşmak için bitki çayları sıkça tüketilir. Zira bitki çayları vücuda bulaşıcı mikroorganizmalar tarafından üretilen toksinleri atmak için yeterli sıvı sağlayabilir. Rezene çayı birçok bakteri, mantar ve viral enfeksiyonlarla mücadele etmeye yardımcı olabilir.
Rezene çayının birçok sağlık yararından biri de bağırsak sağlığı üzerindeki olumlu etkisidir. Rezene çayı sindirimi destekler, kabızlığı, ishali ve karındaki şişkinliği gidermeye yardımcı olabilir.
Rezene tohumları, göz sağlığı için çok önemli olan A vitamini bakımından oldukça zengindir. Rezene, anti-inflamatuar etkilere sahiptir. Rezenenin anti-inflamatuar etkilere sahip olması özellikle iltihaplı gözler için yararlıdır. Yapılan araştırmalar, rezenenin glokom ve katarakt gibi diğer göz rahatsızlıklarının tedavisine de yardımcı olabileceğini gösterir.
Rezene tohumları diş çürüklerine karşı koruma sağlar. Rezenenin antibakteriyel etkileri ağızdaki mikropları yok edebilir.
Rezenenin düzenli tüketimi selenyum, kalsiyum ve çinko gibi mineraller sağlar. Bu mineraller, kan dolaşımındaki oksijen dengesini korurken hormonları dengelemek için çok önemlidir. Bu mineraller cilde serinletici ve yatıştırıcı bir etki vererek sağlıklı bir parlaklık sağlar. Rezene tohumları ayrıca kızarıklık ve kuruluk gibi diğer cilt rahatsızlıklarının tedavisinde yardımcı olan çeşitli ayurvedik özellikler sunar.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), rezene tohumu çayının genel olarak güvenli olduğunu kabul etmektedir . Ancak, çocuklara çok miktarda rezene vermeden önce bir çocuk doktoruna danışmak en iyisidir. Bu durum özellikle kolik hastası bebeklerini rezene tohumu çayı ile yatıştırmayı planlayan ebeveynler için geçerlidir.
Rezene, fetüsün büyümesini ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek fitoöstrojenler içerdiğinden hamile kadınlar için güvenli olmayabilir.
Rezene, havuç-maydanoz-kereviz bitki ailesine aittir. Bu nedenle, havuç alerjisi olanların rezene alerjisi olma olasılığı çok yüksektir. Bu durum aynı zamanda, anason, yaban havucu, kimyon ve kişniş gibi söz konusu bitki ailesindeki diğer sebzeler ve otlar için alerjisi olanlar için de geçerlidir.
Rezene çayı ezilmiş veya hatta öğütülmüş olgun rezene tohumlarından hazırlanır. Bu tür tohumlar, antispazmodik, antienflamatuar ve antibakteriyel/anti-mikrobiyal niteliklerinden sorumlu olduğu düşünülen anethole, fenchone ve estragol gibi uçucu yağ bileşikleri ile bol miktarda bulunur.
Rezene çayını demlemek için 2 çay kaşığı ezilmiş ya da öğütülmüş rezene tohumu ve 1 bardak su kafidir. Kaynayan suya öğütülmüş rezene tohumları eklenmelidir. Yaklaşık 5 dakika kadar çayın demlenmesi beklenmelidir. Çay demini aldıktan sonra servis edilir. Dileyen kişiler çayın içine bal , miktar limon, ezilmiş veya rendelenmiş zencefil de ekleyebilir.
Rezene çayı vücudun enfeksiyonlarla savaşması, adet ve migren gibi ağrıları hafifletmesi, annede süt üretimini artırması, uyumayı kolaylaştırması, gaz ve şişkinliği azaltarak sindirim sindirimini rahatlaması gibi faydaları sahiptir.
Rezene çayı özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda sıcak basmalarını, vajinal kuruluğu ve uyku bozukluklarını hafifletmesiyle bilinir. Bunlarla birlikte rezene çayının ortak faydaları arasında irritabl bağırsak sendromu için antispazmodik ve gaz giderici etkilere sahip olması, doğal bir idrar söktürücü görevi görmesi, kalp-damar hastalıklarına iyi gelmesi ve yüksek tansiyonu kontrol etmesi yer alır.
İlk 6 ay bebeklere anne sütü haricinde herhangi bir besin verilmemelidir. Ancak kolik şikayeti olan bebeklerde; uygun dozda, 1 haftaya kadar rezene kullanımı muhtemelen güvenli olarak görülmektedir. Ayrıca rezenenin içerdiği östrogolün yüksek miktarı bebekler için güvenilir olmayabilmektedir. Bu nedenle kullanmadan önce mutlaka hekime danışılmalıdır.
Rezene çayı galaktagog olarak bilinen anne sütü salınımını arttırıcı etki gösterebilir.
Yatmadan önce rezene çayı içilmesinin bir sakıncası bulunmamaktadır. Aksine kaliteli bir uyku konusunda fayda sağlayabilir.
Rezene çayı uykuyu düzenlemede önemli bir kimyasal olan melatonini arttırıcı etki göstermesi sebebiyle uyku kalitesini arttırabilmekte ve uykusuzluğa iyi gelebilmektedir.
Emziren annelerde rezene çayı kullanımı güvenli olmayabilmektedir. Bazı yeni doğan ve anne sütü alan bebeklerde annenin tükettiği bitki çayından dolayı sindirim sistemi hasarı rapor edilmiştir. Tüketimin günde 1-2 fincan ile sınırlandırmasına özen gösterilmelidir.
Bitki çayları gün içerisinde toplam 2-3 kupadan fazla içilmemelidir.
Hamilelikte rezene çayı tüketiminin güvenli olduğu henüz bilimsel olarak kanıtlanmadığından doktora danışılması daha sağlıklı olacaktır.
Rezene çayı günün herhangi bir saatinde tüketilebilir.
Rezene çayı kan basıncını düzenleyerek tansiyonu normal değerler arasında tutmaya yardımcı olur.
Rezene çayı spazm önleyici ve gazı rahatlatıcı etkiye sahiptir.
Rezene çayı bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığın giderilmesine yardımcı olur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 2 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 5 Kasım 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
