Rezene Çayı Faydaları Nelerdir? Rezene Ne İşe Yarar?

Rezene Nedir?

Rezene, sarı çiçekleri olan ve meyan köküne benzer bir tada sahip uzun yıllardır yetiştirilen bir bitkidir. Rezene, Absinthe ve diş macunu gibi likörlerin ana bileşenidir. Ayrıca birçok farklı gıda ürününe lezzet katmak için kullanılır. Rezene bitkisinin tüm kısımları, çiçekler, soğan ve tohumlar dahil olmak üzere yeme-içmede ve bazı tıbbi ürünlerin üretiminde kullanılabilir. Rezene çayı yapmak için sadece rezene tohumları ezilir ve demlenir. Rezene zengin bir vitamin ve mineral kaynağıdır. Nitekim yapılan araştırmalarda rezene tüketmenin bir takım potansiyel sağlık yararları ortaya çıkarılmıştır. 

Rezene; havuç, maydanoz, kereviz ve dereotu ile yakın akraba olan Umbelliferae (Apiaceae) familyasının bir üyesidir. Rezene bitkisi gıda ve tıpta birçok geleneksel kullanıma sahiptir. Rezenenin kurutulan soğan ve yaprak kısımları yemeklerde, tohumları ise rezene çayında ve baharat olarak tüketilir.

Rezene sarı renkli çiçeklere sahip, hoş kokulu ve tek yıllık bir bitkidir. Geleneksel olarak hem tıbbi amaçlı hem de lezzet verici olarak kullanılmaktadır. Çekirdekleri hem baharat olarak değerlendirilmekte hem de uçucu yağ asitleri elde edilebilmektedir. Bu yağ asitleri bazı laksatif ilaçların içerisinde yer almakta ve sabun ve diğer kozmetik ürünlerde koku verici olarak kullanılmaktadır.

Rezene çayı özellikle gaz kaynaklı kramplar yanı sıra hazımsızlık ve şişkinliği gidermesiyle bilinir. Bağışıklığı da destekleyen rezene, vücudun savunma kapasitesini artırır. Öksürüğü yatıştırır, solunum yolu kaynaklı semptomları hafifletir. Hipertansiyonu düşürür, idrar söktürücüdür, metabolizmayı hızlandırır, melatonin salgılatarak stresin etkilerini azaltılr ve anne sütü salgılanmasını tetikler. Diğer yandan özellikle adet kramplarında ve menopoz kaynaklı ağrılarda yatıştırıcı ve kramp azaltıcı etkiye sahiptir.

Rezene Çeşitleri Nelerdir?

Bitki rezene ve floransa olmak üzere iki ana rezene türü mevcuttur. Her iki rezene türü de farklı anason veya meyan kökü aromasına sahiptir. Rezene türleri için hasat koşulları farklıdır. Şöyle ki bitki rezene, sadece yaprakları kesilerek ihtiyaca göre hasat edilebilir. Yaprakları kurutulabilir ve daha sonra kullanılmak üzere saklanabilir. Tohumlar için ise bitkinin çiçek açması beklenmelidir. Çiçeklerin rengi kahverengiye döndüğünde tohum hasatı gerçekleştirilebilir. Floransa rezene ise soğanları tenis topu boyutuna geldiğinde hasat edilir. Ampul kazılır, kökler ve üst kısmı kesilir. Ampuller serin bir yerde birkaç hafta saklanabilir.

Bitki rezene (Foeniculum vulgare)

Bitki rezene daha çok uzun aromatik sapları, yaprakları ve tohumları için yetiştirilir. Rezene tohumları farklı lezzeti, bulunduğu formların çeşitliliği ve sağlığa belirgin faydaları nedeniyle modern mutfaklarda kendine yer edinmiştir. Sarı çiçek kümeleri yaz sonunda ortaya çıkar. Yapraklar, saplar, tohumlar hasat edilir ve kullanılır.

Rezene bitkisi 3 ila 5 metre boyunda büyüyebilir. Yaprakları tüylü ve dereotuna benzerdir ve tüm parçaları yenilebilir. Rezene tohumları ayrıca fırınlanmış ürünlerde, içeceklerde ve tatlılarda da kullanılır.

Floransa rezene (Foeniculum vulgare var. dulce)

Floransa rezene daha kısa saplıdır. Genellikle büyük soğanı için yetiştirilir ve sebze olarak da tüketilebilir. Diğer kök sebzeler gibi çiğ olarak da tüketilebilir. Floransa rezenesi çok sayıda tarifte kullanılmaktadır. Floransa rezenenin görünümü, bitkinin tabanında kalın bir yaprak sapı rozeti ile ampul benzeridir. Ampul, bitkinin çiçeklenmesinden önce hasat edilir. Floransa rezenesi özellikle İtalyan salatalarında kullanılan önemli bir bileşendir. Ayrıca kızarmış ve sıcak garnitür olarak da servis edilebilir.

Rezenenin Besin Değeri Nedir?

Rezene soğanı iyi bir lif, potasyum, manganez ve C vitamini kaynağıdır. Ayrıca kalsiyum, demir, folat ve antioksidanlar lutein ve zeaksantin içerir.

Rezene tohumları da tipik olarak küçük miktarlarda (günde 1–1½ çay kaşığı) çayda veya hazır yiyeceklerde baharat olarak tüketilirken; potasyum, C vitamini, manganez, demir, kalsiyum ve folat içerir. Bunlara ek olarak 1 çay kaşığı rezene tohumu 33.8 mg çoklu doymamış omega-6 yağları, antioksidanlar kaempferol ve kersetin içerir.

Rezene Nasıl Tüketilir?

Rezene aşağıdakiler gibi birkaç farklı biçimde tüketilebilir:

• Rezene çayı demlenerek tüketilebilir. Rezene çayı ülkemizde rezenenin en yaygın kullanımlardandır.
• Ballarda veya şuruplarda
• Ticari olarak hazırlanmış kapsüller aracılığıyla kullanılabilir.
• Rezene yağ olarak kullanılabilir. Rezene yağı, ezilmiş rezene tohumlarının damıtılmasıyla elde edilir. Konsantre yağlarda aroma ve lezzet güçlüdür. Rezene yağı; çaya, çorbalara veya soslara lezzet katmak için az miktarda kullanılabilir.  Rezene yağı bunlarla birlikte kozmetikte ve kokularda da kullanılabilir.
• Tek başına çiğ olarak ya da bazı yemeklerde baharat olarak tüketilebilir. Özellikle salatalarda ve çorbalarda taze bir bitki olarak veya garnitür olarak kullanılabilir.

Rezene Çayı Nedir?

Rezene çayı, rezene bitkisinin tohumları kullanılarak yapılan bir tür bitki çayıdır. Rezene çayı, kas spazmlarını önlemeye ve rahatlatmaya, sindirimi iyileştirmeye, irritabl bağırsak sendromu, ishal, mide ekşimesi, gaz ve mide krampları gibi gastrointestinal sorunları tedavi etmeye yardımcı olur.

Rezene Çayı Faydaları Nelerdir?

Antispazmodik etkiye sahip olan rezene çayı, bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardım eder, irritabl bağırsak sendromu, mide ekşimesi, hazımsızlık, gaz, şişkinlik ve kabızlık gibi sindirim sistemi şikayetlerini hafifletir. Ağrı ve krampları azaltır. Balgamı atmayı kolaylaştırır, solunum yolu rahatsızlıkları kaynaklı yaşanan öksürüğü yatıştırır. Rezene çayı adet söktürücü etkiye de sahiptir, diğer yandan adet kaynaklı ağrıları da azaltmada etkilidir, rahatlatıcı etkisi ile stres ve kaygıyı giderirken, uyku kalitesini de artırır.

İçeriğindeki yağ asitleri sayesinde antidiyabetik, antioksidan ve anti-inflamatuar etkilere sahip olan rezene çayı, iltihabı önler, hücre hasarının önlenmesine, yeni hücre oluşumunu destekleyerek yaşlanmayı geciktirici etki yaratmasına, vücudun bakteri ve mantar enfeksiyonları ile savaşmasına yardımcı olur. Ayrıca kan pıhtısı oluşumunu da engellemeye yardımcıdır.

Rezene çayı faydaları genel olarak şunlardır:

• Sindirimi iyileştirir
• İltihabı önler
• Solunum yollarındaki mukus ve balgamı atmaya yardımcı olur
• Osteoartrit ağrılarını azaltır
• Adet ve menopoz kaynaklı semptomları hafifletir
• Stres ve kaygıyı azaltır
• Uyku kalitesini artırır
• Anne sütü üretimini artırır
• Gaz sıkışması kaynaklı spazmları giderir
• Yüksek tansiyonu düşürmeye yardım eder
• Vücudu serbest radikallerden koruyarak kronik hastalık riskini azaltır
• Kilo vermeye yardım eder
• Doğal bir idrar söktürücüdür
• Glokom ve katarakt gibi göz rahatsızlıklarının tedavisini destekler

Sindirim sağlığını destekler

Anti-inflamatuar özellik gösteren rezene çayı sindirim sistemindeki kasları gevşetmeye yardımcı olur, bu sayede gastrointestinal sorunları önlemeye ve iyileştirmeye yardım eder. Ayrıca bağırsak hareketlerini düzenleyip temizleyerek bağırsak bozukluğuna bağlı kabızlığın giderilmesine yardım eder. 

Rezene çayı sindirim sisteminde kaslarının gevşemesini sağlayarak gaz, şişkinlik ve mide kramplarını azaltmaya yardım edebilir. İrritabl bağırsak sendromuna karşı koruyucu olup, semptomları olabilen kabızlık yanı sıra ishal, mide şişkinliği ve karındaki şişkinliğini azaltır.

Enfeksiyonlarla savaşır

Rezenenin antimikrobiyal ve antiviral özellikleri özellikle öksürük ve soğuk algınlığı gibi küçük hastalıkları iyileştirmek için vücuda yardımcı olur. Soğuk algınlığında rezene çayı içmek, soğuk algınlığı belirtilerini hafifletebilir.

Solunumu rahatlatır

Rezene çayı tüketimi, solunum yollarındaki mukus ve balgamı temizlemeye yardımcı olur

Vücudu serbest radikallerden ve kronik hastalıklardan korur

Rezene vücudu zararlı serbest radikallerin neden olabileceği hasarlardan koruyan antioksidanlar içerir. Vücuttaki antioksidan miktarını artırmak serbest radikallerin vereceği zararı önlemeye yardımcı olabileceği gibi kronik hastalıkların gelişme riskini de azaltır.

Adet ve menopoz kaynaklı semptomları hafifletir

Adet döngüsü sırasında yaşanan kasılmalar oksitosin ve prostaglandin hormonu tarafından uyarılmaktadır. Rezenenin içeriğindeki bileşenlerin oksitosin ve prostaglandini inhibe ederek, adet sırasında uterus kasılmalarını ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabileceğini gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Ayrıca rezene özütü menopoz döneminde sıcak basmaları gibi semptomları da yatıştırır.

Melatonin üretimini tetikleyip uyku kalitesini artırır

İyi ve kaliteli bir uyku kişiyi daha iyi bir ruh haline sokmanın yanı sıra stresi azaltır, hafızayı geliştirir ve kan basıncını düşürür. Birçok sağlık problemi yetersiz uyku veya kaliteli uyku eksikliği ile bağlantılı olabilir. Bu bağlamda rezene uyku kalitesinin artmasına olabilir. Şöyle ki rezene çayı vücutta önemli bir mineral olan bol miktarda magnezyum içerir. Magnezyum uykusuzluğun tedavisinde yararlı etkilere sahiptir. Rezene ayrıca etkili bir fitoöstrojen olarak da bilinir. Fitoöstrojenler uyku verimliliğini arttırır ve uyku ile ilgili sorunların azaltılmasına yardımcı olur.

Anne sütü üretimini artırır

Yetersiz süt temini emziren anneler için çok önemli bir endişe kaynağıdır. Araştırmacılar rezenenin galaktagog özelliklerini belirtiyor. Özellikle anetol rezenede bulunan fenkon ve estragol gibi süt üretimini uyaran bileşiklerdir.

Spazm gidericidir

Rezenenin spazm önleyici etkiye sahiptir. Bu özelliği ile  Bu nedenle kolik bebeklerde gaz kaynaklı ortaya çıkan semptomları hafifleterek bebeği rahatlatabilir. 

Yüksek tansiyonu düşürmeye yardım eder

Rezene tohumlarını çiğnemenin tükürüğün nitrit konsantrasyonunu artırabileceği saptanmıştır. Artan nitritler, vazorelaksasyon gibi diğer kalp-sağlıklı etkilerle birlikte anjiyogenezi veya yeni kan hücresi oluşum sürecini teşvik edebilir. Rezene tohumları hipertansiyonu yönetmeye de yardımcı olabilir.

Kilo vermeyi destekler

Rezene tohumları, sindirim süreci sırasında yağ moleküllerinin yakılmasına yardımcı olan sindirim enzimleri salgılar ve metabolizma hızını artırarak kilo vermeye yardımcı olur. Yine sindirim sürecini yavaşlatan diyet lifleri açısından çok zengindir. Bu duruma ek olarak, antioksidanların varlığı ile rezene tohumları vücudun vitamin ve mineraller için emilim gücünü artırmaya yardımcı olur. Antioksidanların bir diğer avantajı, vücuttaki yağları ve karbonhidratları parçalamaya yardımcı olmaları ve fazla kilo almaktan kaçınılmaya yardımcı olmalarıdır.

Mide yanmasına iyi gelir

Rezenenin östrojen benzeri bileşikleri mide ekşimesi tedavisine yardımcı olma işlevine de sahiptir. Kronik olarak mide yanması şikayeti yaşayan kişiler için rezene çayından bir bardak içmek faydalıdır.

İdrar söktürücüdür

Rezene çayı, vücuttaki toksinleri ve diğer zararlı sıvıları temizlemeye yardımcı olacak idrar söktürücü özelliklere sahiptir.

Göz sağlığına iyi gelir

Rezene tohumları, göz sağlığı için çok önemli olan A vitamini bakımından oldukça zengindir. Rezene, anti-inflamatuar etkilere sahiptir. Rezenenin anti-inflamatuar etkilere sahip olması özellikle iltihaplı gözler için yararlıdır. Yapılan araştırmalar, rezenenin glokom ve katarakt gibi diğer göz rahatsızlıklarının tedavisine de yardımcı olabileceğini gösterir.

Cildi canlandırır

Rezenenin düzenli tüketimi selenyum, kalsiyum ve çinko gibi mineraller sağlar. Bu mineraller, kan dolaşımındaki oksijen dengesini korurken hormonları dengelemek için çok önemlidir. Bu mineraller cilde serinletici ve yatıştırıcı bir etki vererek sağlıklı bir parlaklık sağlar. Rezene tohumları ayrıca kızarıklık ve kuruluk gibi diğer cilt rahatsızlıklarının tedavisinde yardımcı olan çeşitli ayurvedik özellikler sunar.

Rezene Tüketmenin Yan Etkileri Nelerdir?

ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), rezene tohumu çayının genel olarak güvenli olduğunu kabul etmektedir . Ancak, çocuklara çok miktarda rezene vermeden önce bir çocuk doktoruna danışmak en iyisidir. Bu durum özellikle kolik hastası bebeklerini rezene tohumu çayı ile yatıştırmayı planlayan ebeveynler için geçerlidir.

Rezene, fetüsün büyümesini ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek fitoöstrojenler içerdiğinden hamile kadınlar için güvenli olmayabilir.

Rezene, havuç-maydanoz-kereviz bitki ailesine aittir. Bu nedenle, havuç alerjisi olanların rezene alerjisi olma olasılığı çok yüksektir. Bu durum aynı zamanda, anason, yaban havucu, kimyon ve kişniş gibi söz konusu bitki ailesindeki diğer sebzeler ve otlar için alerjisi olanlar için de geçerlidir.

Rezene Çayı Nasıl Demlenir?

Rezene çayı, 1 bardak ölçü için, 1 bardak su ve içine ezilmiş veya öğütülmüş 2 çay kaşığı rezene tohumu atarak kaynatılır. Su kaynadıktan sonra ocaktan alıp, 5-10 dakika dakika kadar beklenmeye bırakılır ve demlendikten sonra süzülerek içime hazır hale gelmiş olur. Dilenirse bal , bir miktar limon, ezilmiş veya rendelenmiş zencefil de eklenebilir.

Rezene tohumları demlendikten sonra antispazmodik, antienflamatuar ve antibakteriyel/anti-mikrobiyal niteliklerinden sorumlu olduğu düşünülen anethole, fenchone ve estragol gibi uçucu yağ bileşikleri suya bırakmış olur, bu da rezenenin faydalarının çay olarak tüketildiğinde yararlanılabilmesini sağlar.

Rezene Çayı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Rezene çayı neye iyi gelir?

Rezene çayı vücudun enfeksiyonlarla savaşması, adet ve migren gibi ağrıları hafifletmesi, annede süt üretimini artırması, uyumayı kolaylaştırması, gaz ve şişkinliği azaltarak sindirim sindirimini rahatlaması gibi faydaları sahiptir.

Rezene çayı ne işe yarar?

Rezene çayı özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda sıcak basmalarını, vajinal kuruluğu ve uyku bozukluklarını hafifletmesiyle bilinir. Bunlarla birlikte rezene çayının ortak faydaları arasında irritabl bağırsak sendromu için antispazmodik ve gaz giderici etkilere sahip olması, doğal bir idrar söktürücü görevi görmesi, kalp-damar hastalıklarına iyi gelmesi ve yüksek tansiyonu kontrol etmesi yer alır.

Yenidoğan bebeklere rezene çayı içirilir mi?

İlk 6 ay bebeklere anne sütü haricinde herhangi bir besin verilmemelidir. Ancak kolik şikayeti olan bebeklerde; uygun dozda, 1 haftaya kadar rezene kullanımı muhtemelen güvenli olarak görülmektedir. Ayrıca rezenenin içerdiği östrogolün yüksek miktarı bebekler için güvenilir olmayabilmektedir. Bu nedenle kullanmadan önce mutlaka hekime danışılmalıdır.

Rezene çayı süt yapar mı?

Rezene çayı galaktagog olarak bilinen anne sütü salınımını arttırıcı etki gösterebilir.

Yatmadan önce rezene çayı içilmesinin zararı var mıdır?

Yatmadan önce rezene çayı içilmesinin bir sakıncası bulunmamaktadır. Aksine kaliteli bir uyku konusunda fayda sağlayabilir.

Rezene çayı uyku yapar mı?

Rezene çayı uykuyu düzenlemede önemli bir kimyasal olan melatonini arttırıcı etki göstermesi sebebiyle uyku kalitesini arttırabilmekte ve uykusuzluğa iyi gelebilmektedir.

Emziren anneler rezene çayı içebilir mi?

Emziren annelerde rezene çayı kullanımı güvenli olmayabilmektedir. Bazı yeni doğan ve anne sütü alan bebeklerde annenin tükettiği bitki çayından dolayı sindirim sistemi hasarı rapor edilmiştir. Tüketimin günde 1-2 fincan ile sınırlandırmasına özen gösterilmelidir.

Rezene çayı ne kadar içilmeli?

Bitki çayları gün içerisinde toplam 2-3 kupadan fazla içilmemelidir.

Hamilelikte rezene çayı tüketilebilir mi?

Hamilelikte rezene çayı tüketiminin güvenli olduğu henüz bilimsel olarak kanıtlanmadığından doktora danışılması daha sağlıklı olacaktır.

Rezene çayı ne zaman içilmeli?

Rezene çayı günün herhangi bir saatinde tüketilebilir.

Rezene çayı tansiyonu yükseltir mi?

Rezene çayı kan basıncını düzenleyerek tansiyonu normal değerler arasında tutmaya yardımcı olur.

Rezene çayı gaza iyi gelir mi?

Rezene çayı spazm önleyici ve gazı rahatlatıcı etkiye sahiptir.  

Rezene çayı kabızlığa iyi gelir mi?

Rezene çayı bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığın giderilmesine yardımcı olur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.