Rabdomiyoliz, doğrudan veya dolaylı kas yaralanmasına bağlı kas dokusunun parçalanarak kas lifi içeriğinin kana salınması sonucu ortaya çıkan ciddi bir tıbbi rahatsızlıktır. Bu durum genellikle aşırı egzersiz ya da travma sonrasında meydana gelir. Radyomiyoliz yaşandığında kişinin kan dolaşımına kas lifleri dahil olur. İlerlediği ve tedavi edilmediği durumda ise ciddi komplikasyonlarla kişinin sağlığını tehdit edebilir. Erken tedavi yöntemleri sayesinde rabdomiyoliz, tedavi edilebilir bir hastalık türüdür.
Rabdomiyoliz Nedir?
Rabdomiyoliz, yoğun egzersiz ya da yaralanma sonucunda kasların parçalanarak kas liflerinin dolaşım sistemine katılmasıyla gerçekleşen kas yaralanmasıdır. Parçalanan kas liflerinin toksik etkisi dolaşıma girdiğinden böbreklerin etkilenmesine ve zarar görmesine neden olabilir. Rabdomiyolizin en yaygın görülen belirtileri arasında kasların zayıflaması, kas sertliği ve idrar renginden meydana gelen değişiklikler yer alır. Bu semptomlar görüldüğü durumda hemen müdahale edilmesi önemlidir. Böyle bir durumda uzman doktora başvurmak gerekir.
Rabdomiyoliz Neden Olur?
Rabdomiyoliz, fiziksel bir hareket, yaralanma ya da biyolojik faktörler nedeniyle kas dokusunda hasar oluşmasıdır. Meydana gelen bu ani bozulmalar kas hücrelerinin kana karışmasına neden olur. Kana karışan maddeler arasında yer alan miyoglobin, böbrekler tarafından süzülerek vücutta atılması esnasında böbrek dokusuna zarar verir. Bu da çeşitli böbrek sorunlarını beraberinde getirebilir.
Rabdomiyolize neden olan durumlar şöyle sıralanabilir:
Yaralanma ya da travmalar
Yaralanma, yanıklar, ezilme ya da darbe alma sonucunda kaslar etkilenerek kas liflerinin parçalanmasına neden olabilir. Bu parçalanma sonucunda ise kişide rabdomiyoliz görülerek böbrek sorunlarına zemin hazırlar.
Dehidrasyon ve vücudun aşırı ısınması
Vücudun susuz kalması ve aşırı ısınmasından kaynaklı olarak kaslar hızlı bir şekilde parçalanabilir. Bu da böbreklerin atması gereken sıvıyı dışarı atmamasına neden olur ve rabdomiyolize beraberinde getirir.
Yüksek yoğunluklu egzersiz yapmak
Isınmadan yüksek yoğun tempoda bir antrenmana başlamak kasların etkilenmesine neden olabilir. Bu durum kasların zarar görerek parçalanmasına sebebiyet verir ve rabdomiyolize yol açar.
İlaçlar ve çeşitli hastalıklar
Kişinin kullandığı antipsikotik, antidepresan ve antiviral gibi ilaçlar kas yıkımına neden olabilir. Özellikle diyabet veya karaciğer hastalığını tedavi eden ilaç türleri rabdomiyolize yol açar. Bunların yanında McArdle hastalığı ve Duchenne kas distrofisi gibi genetik durumlar da rabdomiyolize sebep olabilir.
Rabdomiyoliz Belirtileri Nelerdir?
Rabdomiyolizin en yaygın görülen belirtileri arasında kaslarda görülen zayıflı, vücudun belirgin bölgesinde şişme, idrar renginde farklılıktır. Rabdomiyoliz belirtileri kişinin genel sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. Rabdomiyoliz belirtileri şöyle sıralanabilir:
Rabdomiyoliz semptomları kasların zarar görmesinden sonra bir ila üç gün sonra kendini gösterir. Bazı kişilerde kas ağrısı fark edilmeyebilir.
Rabdomiyoliz Nasıl Teşhis Edilir?
Uzman doktor, rabdomiyoliz teşhisi yaparken kişinin fiziksel aktivitesine ve kullandığı ilaçlara bakar. Sonrasında kişinin idrarında miyoglobin oranına bakılır. Bu da idrar testi ile ortaya çıkarılır. Bunun yanında kasların parçalandığında salgıladığı bir protein olan kreatin kinaz (CK) seviyelerini ölçmek için kan örneği alınabilir. Rabdomiyoliz tanısı konulan kişiden uzman doktorun önerisiyle kas biyopsisi testi istenebilir.
Rabdomiyoliz Nasıl Tedavi Edilir?
Rabdomiyoliz teşhisi ardından kişiye çeşitli tedaviler uygulanabilir. Bunlar içerisinde sıvıları ve elektrolitleri intravenöz olarak (damar yoluyla) almak yer alır. Bu sıvılar sayesinde kana karışan toksinler sistemden temizlenir. Diğer bir rabdomiyoliz tedavisi ise fizik tedavidir. Kasların güçlenmesi hedeflenerek bu tedavi şekli uygulanabilir. Eğer bileşenler böbreklere zarar verdiyse kişiye diyaliz uygulanabilir. Diyaliz kanın bir kısmını çıkarır, toksinleri atar ve filtrelenmiş kanı geri verir.
Rabdomiyoliz Hakkında Sık Sorulan Sorular
Rabdomiyoliz önlenebilir mi?
Rabdomiyolizin tüm etkileri önlenemeyebilir. Özellikle altta yatan bir rahatsızlık ya da yaralanma durumu varsa önlenemez bir hastalık türüdür. Yoğun egzersiz kaynaklı bir durumda vücudun dinlendirilmesi ve doğru programla hareket edilmesi önemlidir.
Rabdomiyoliz sırasında kaslara ne olur?
Rabdomiyoliz olduğu durumda kaslar parçalanarak bozulur. Kas hücreleri kan dolaşımına dahil olarak kişinin etkilenmesine neden olur. Kasların parçalanması sonucunda kana potasyum, fosfat, miyoglobin, kreatin kinaz ve ürat karışır. Böbrekler bu bileşenleri kandan uzaklaştırmakla sorumlu olduğundan büyük miktarlarda görülen bu bileşenleri atmakta zorlanır. Bu da böbrek yetmezliği gibi durumlara sebep olabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 19 Ağustos 2024
