Yükleniyor
Psikolojik hastalıklar, kişinin duygu, düşünce ve algılarını etkileyen hastalıklar için kullanılan genel bir terimdir. Kişinin yaşadığı psikolojik hastalıklar günlük yaşantısındaki hayatını, iletişimini ve ilişkilerini etkiler. Bu hastalıklar ara sıra görüldüğü gibi uzun süreli olarak da ortaya çıkabilir. Stres gibi faktörler akıl sağlığını kötüleştirerek psikolojik hastalıkların görülmesine neden olabilir. Çoğu kişi psikolojik hastalıkları ilaçla, terapiyle ya da her ikisiyle yönetebilir.
Psikolojik hastalıklar, majör depresyon, şizofreni, obsesif kompulsif bozukluk ve panik bozukluk gibi geniş bir yelpazede, kişiliği, zihni ve duyguları etkileyen zihinsel sağlık sorunlarıdır. Psikolojik hastalıkların yarattığı semptomlar ve belirtiler ortaya çıkış nedenine, faktörlere ve bulunduğu koşullara göre farklılık gösterir. Duygu, düşünce ve davranışları etkileyen psikolojik hastalıkların en belirgin belirtileri üzgün hissetme, kaygı ve korku olarak belirtilir.
Psikolojik hastalıkların belirtileri şöyle sıralanabilir:
Bazı psikolojik hastalık belirtileri kişide baş ağrısı, mide bulantısı, vücut ağrıları ya da sızılara neden olarak fiziksel olarak da kendini gösterebilir.
Akıl sağlığı ile ilişkilendirilen psikolojik hastalıklar, kişinin günlük hayattaki ruh halini, davranışlarını, düşüncesini ve duygularını etkileyen zihinsel olarak ortaya çıkan sağlık sorunudur. Depresyon, anksiyete bozuklukları ve şizofreni psikolojik hastalıklar arasında en bilinenleridir. Psikolojik hastalıkların yarattığı endişe, kaygı, düşük enerji ve iletişim bozukluğu gibi belirtiler kişilerde strese neden olarak durumun daha da kötüleşmesine zemin hazırlar. Hastalıklar ilerlediğinde ise zihinsel sağlık problemin akıl hastalığına kadar dönüşebilir. Çoğunlukla semptomlar, ilaç tedavisi ve konuşma terapisi ile beraber yönetilebilir.
Psikolojik hastalıklar şöyle sıralanabilir:
Depresyon, günlük hayatı etkileyerek duygu durum dalgalanmaları şeklinde ortaya çıkan üzüntü gibi belirtilere neden olan kısa süreli duygusal tepkilerdir. Üzgün, boş hissetme ya da sinirli olma belirtileriyle kendini gösterir. Bunun yanında sosyal hayattan uzaklaşma, etkinliklere karşı ilginin azalması da depresyonun bir göstergesidir. Depresyon yaşayan kişiler aşırı suçluluk duygusuna girer, intihar düşüncesi ve kilo kaybı yaşayabilir. Depresyonun tedavisi kişinin yaşına ve cinsiyetine farklılık gösterir. Genellikle ilaç ya da terapi ile tedavi edilebilir.
Anksiyete bozukluğu, endişe, korku ya da kaygı şeklinde ortaya çıkarak kişiden kafa karışıklığına ve davranış bozukluğuna neden olur. Aşırı endişe durumunda genel anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, sosyal anksiyete bozukluğu gibi türleri bulunur. Psikoterapi ile tedavi edilebilen anksiyete bozukluğunun yanında ilaç tedavisi de uygulanabilir.
Bipolar bozukluk yaşayan kişiler depresif bir döneme girerek üzüntü, sinirlilik ya da boşluk hissi yaşarlar. Aktivitelere karşı ilgi ve zevk kaybı oluşur. Dikkat dağınıklığı, özgüven artması, artan konuşkanlık, uyku ihtiyacının azalması bipolar bozukluk belirtileri arasında yer alır. Bipolar bozukluğu olan kişilerin intihar riski daha yüksek olmaktadır. Stresin azaltılması ve sosyal işlevselliğin güçlendirilmesinin yanında ilaç tedavisi de bipolar bozukluğa karşı etkilidir.
Travma sonrası stres bozukluğu, olaylar sonrasında, tehdit edici bir unsura maruz kalmanın yanında travma sonrasında ortaya çıkar. Kabus görme, olaylarla bağlantılı durumlardan kaçınma, faaliyetlerden uzaklaşma gibi durumlar travma sonrası stres bozukluğunun belirtileridir. Bu semptomlar en az birkaç hafta devam eder ve kişinin yaşantında ciddi bozulmalara neden olur. Psikoterapi ile tedavi edilebilir.
Şizofreni, kişinin davranışlarının değişmesi, algısının bozulması ve aşırı ajitasyon gibi belirtilerle ortaya çıkar. Bunu yanında halüsinasyon, sanrılar ve dengesi davranışlar da şizofreni hastalığının en belirgin semptomları olarak görülür. Kişiler bilişsel işlevleriyle ilgili kalıcı zorluklar yaşayabilir. Psikoterapi, ailenin desteği, psikososyal rehabilitasyon ve ilaçlarla tedavi edilebilir.
Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları, kişinin anormal şekilde beslenmesini ve vücut ağırlığı ile ilgili kaygı oluşturmasına neden olan bir durumdur. Kişilerin sağlığını tehdit eden yeme bozuklukları, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde başlayarak tedavi edilmediği sürece devam edebilir. Aile destekli tedavi ve bilişsel terapi ile etkili tedavi seçenekleri bulunur.
Davranım bozukluğu olarak da isimlendirilen bu bozukluk, karşı gelme ya da karşıt olma bozukluğu olarak kendini gösterir. Toplumsal normları, kuralları ya da yasaları sürekli olarak ihlal etme eğiliminde bulunan kişilerde bu bozukluk görülür. Yıkıcı ve disosyal bozukluk, başlangıcı genellikle çocukluk dönemindedir. Bu durumun tedavisi, bilişsel problem çözmeyi veya sosyal beceri eğitimini içeren etkili psikolojik tedaviler içerir.
Nörogelişimsel bozukluklar, motor, dil veya sosyal işlevlerin kazanılmasında ve yürütülmesinde sorunların yer aldığı durumlar olarak tanımlanır. Otizm spektrum bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) nörogelişimsel bozukluklar arasında yer alır. Bu kişiler günlük yaşamda gerçekleştirilen günlük kavramsal, sosyal ve pratik becerilerinde zorluklar yaşarlar. Konuşma terapisi ve psikososyal müdahalelerle tedavi edilebilir.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), kişilerin takıntılara sahip olarak istenmeyen düşüncüler içermesine neden olan bir hastalıktır. Duygularından kaçınma ve düşüncelerinden kurtulmak için bir şeye odaklanarak tekrar tekrar yapma dürtüsü hissederler. Bu durum sürekli el yıkama, temizlik yapma gibi davranışları içerir. Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisi için kişiye bilişsel terapi uygulanabilir.
Kaygı bozukluğu olarak bilinen sosyal fobi, kişinin sosyal ortamdan kaçınarak bulunduğu ortamda kaygı yaşaması durumudur. Sosyal fobiye sahip olan bazı kişiler belirli durumlardan korkar ve kaçınır. Bunun yanında endişe de duyabilir.
Panik bozukluk psikolojik hastalıklar arasında yaygın olan bir türdür. Daha çok ergenlik döneminde veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıksada çocukluk döneminde de görülebilmektedir. Kadınlarda erkeklere göre iki kat daha fazla görülen panik bozukluk genetikle ilişkili olabilmektedir.
Psikolojik hastalıkların tanısının konulması için kişinin konuşması, bilinci, düşüncesi, algılaması ve dış görünümü incelenir. Bu belirtiler doğrultusunda psikoterapi uygulamasına başlanabilir. Psikoterapinin yanında kişiye ilaç uygulaması da yapılabilir. Kişinin takibi ve aşamaları psikiyatrist ya da psikolog tarafından gerçekleştirilir.
Psikolojik hastalıkların tedavisi, hastalıkların oluşma biçimine göre farklılık gösterir. Antidepresan, bilişsel davranış terapi, aile terapisi ya da ilaçlar psikolojik hastalıkların tedavileri arasında yer alır.
Psikolojik hastalıkların tedavi süresi, kişinin durumuna ve belirtilerine göre değişir. Şizofreni hastasının ya da nörogelişimsel nedenle gerçekleşen hastalıklar uzun sürebilirken depresyon gibi geçici de olabilmektedir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 3 Eylül 2024
Yayınlanma Tarihi: 25 Mart 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
