Yükleniyor
Profilaksi, hastalıkları önlemek amacıyla alınan tedbirlerin bütünüdür. Aynı zamanda önleyici bakım olarak da ifade edilebilir. Rutin olarak yaptırılan aşılar, kanser taramaları, yıllık kontroller ve check-up paketleri profilaksi örnekleri arasında yer alır. Alınan tüm bu tedbirlerin amacı olası bir hastalığı önceden tespit edip önlemek veya hastalığı erken evrelerinde teşhis etmektir.
Yunanca "phylax" kelimesinden gelen ve ‘korumak, izlemek’ anlamını taşıyan profilaksi, herhangi bir hastalığı önlemek veya erken evrelerinde teşhis etmek için uygulanan sağlık tedbirleridir. Bunlara örnek olarak aşılar, kanser taramaları, yıllık kontroller ve check-up uygulamaları verilebilir.
Aynı zamanda ‘önleyici bakım’ şeklinde de adlandırılan profilaksi bireyin sağlığını koruması ve hastalıkları vücuttan uzak tutması bakımından önemlidir. Genellikle rutin sağlık kontrollerini içeren profilaksi uygulamaları bazen cerrahi müdahale de gerektirebilir. Bunun için kişiye özel uygulamalar yapılır.
Yaygın ve önleyici profilaksi örneklerinin başında aşılar, rutin sağlık kontrolleri, kanser taramaları ve farklı check-up paketleri gelir.
Profilaksi adı altında alınan sağlık tedbirleri kişiden kişiye kriter bakımından farklılık gösterebilir. Yapılan taramalar ve alınan tedbirler şu faktörlere bağlı olabilir:
Yaygın olarak herkesin bildiği profilaksi örnekleri arasında rutin olarak yaptırılan aşılar, yıllık sağlık kontrolleri, kan tahlilleri, kanser taramaları, gebelik kontrolleri, göz ve diş bakımlarıdır. Bu tedbirler olası hastalıklar açısından büyük önem arz eder.
Profilaksi örnekleri şöyle sıralanabilir:
Tüm bu profilaksi örneklerinde sağlık kontrolleri öncesinde kişiye bazı kontroller yapılır. Bunlar boy ve kilo ölçümü, tansiyon ölçümü, kalp atış hızının belirlenmesi, solunum fonksiyonu ve vücut sıcaklığının ölçülmesidir.
Profilaksi örneklerinin başında aşılar gelir. Yapılan aşılar kişiyi hastalıklardan ve enfeksiyonlardan korumayı amaçlar. Özellikle çocukluk döneminde yapılan aşılar birçok salgın hastalık konusunda çocukları bağışık hale getirir ve hastalıkların önlenmesini sağlar.
Kanser taramaları sağlık açısından hayati bir öneme sahiptir. Yapılan taramalarla kanseri erken evrede tespit etmek ve yayılmasını önlemek tedavi açısından büyük avantaj ve fırsat anlamına gelir.
Özellikle meme kanseri için 40 yaş üstü kadınların düzenli olarak mamografi çektirmelidir. Yaştan bağımsız meme kanseri riski genetik açıdan yüksek olan kişiler de düzenli olarak kontrollerini yaptırmalı ve ihmal etmemelidir.
Rahim ağzı kanseri riskini düşünerek özellikle 25 yaşından itibaren kadınların düzenli olarak taramalar yaptırması gerekir. Buna HPV testi ve pap smear de dahildir.
Her yıl olmasa da zaman zaman endoskopi ve kolonoskopi yaptırmak kolon kanserinin erken teşhisi için önemlidir. Ailede kolon kanserine yakalanan bir kişi varsa kontrollerin daha sık yapılması önerilir.
Yıllık akciğer taraması yaptırmak akciğer kanserinin erken tanısı için önemlidir. Özellikle sigara geçmişi olan veya sigara içen kişilerin akciğerlerinin son durumunu görmesi için daha sık tarama yaptırması gerekir.
Check-up uygulamaları kendi içinde farklı paketlere ayrılır. Detaylı bir analiz ve tarama için yıllık olarak check-up yaptırılması tavsiye edilir.
Hamilelik kadınlar için çok özel bir süreç olduğu için ihtiyaçlar da ona göre değişkenlik gösterir. Hamile olanların düzenli olarak sağlık kontrollerini gerçekleştirmesi şarttır. Bunlara kan tahlili, diyabet kontrolü, tansiyon dengesi, enfeksiyon kontrolü dahildir. Anne adayının sağlığı ile birlikte bebeğin kontrolleri de yapılmalıdır.
Potansiyel göz ve diş hastalıkları düşünüldüğün hem göz hem de diş sağlığını özen göstermek gerekir. Düzenli göz ve diş muayenelerine gitmek olası hastalıkların önüne geçebilmekle birlikte erken teşhis açısından da avantaj sağlar.
Esasen profilaksi, hastalığı önleme veya erken teşhis noktasında uygulanan tıbbi tedbirlerdir.
Profilaksi genel olarak sağlık tedbirleri olduğu için sağlık taramalarını içerir ve hasta olsun olmasın birçok kişi için geçerli uygulamalardır. Ancak hastalığı olan ve riski yüksek bulunan kişiler için daha detaylı incelemeler yapılabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 22 Ağustos 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
