Yükleniyor
Probiyotikler, vücut içerisinde doğal olarak bulunan iyi, canlı maya ve bakterilerden yapılır. Vücudumuzda sürekli olarak iyi ve kötü bakteriler yer alır. Enfeksiyon kapıldığında sistemin dengesini bozan kötü bakterilerin vücutta daha fazla bulunmaya başlayabilir ve bu noktada iyi bakteriler, kötü olanları yok ederek dengenin korunmasını sağlar. Probiyotik takviyeleri vücuda iyi bakterileri eklemenin yollarından biridir.
Probiyotikler, tüketildiğinde veya vücuda uygulandığında sağlık için, özellikle de sindirim sistemi için yararlı olan, vücuttaki iyi bakterileri (normal mikrop florası) korumayı ve iyileştirmeyi amaçlayan canlı mikroorganizmalar içeren gıdalar ve takviyelerdir. Yoğurt, kefir gibi fermente gıdalarda, diyet içeriklerinde ve güzellik ürünlerinde probiyotiklere rastlamak mümkündür.
Probiyotik ürünlerin içerisindeki mikroorganizmaların çoğu vücudumuzda doğal olarak yaşayan mikroorganizmalarla benzerlik gösterirler.
Bu mikroorganizmalar genellikle Lactobacillus ve Bifidobacterium türlerinden meydana gelir ve özellikle bağırsak florasının dengesini destekleyerek sindirimin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine katkıda bulunur.
Probiyotikler, bağırsaktaki zararlı bakterilerin çoğalmasını engelleyerek bağışıklık sisteminin güçlenmesine de yardımcı olabilir. Yapılan bilimsel çalışmalar, bazı probiyotik türlerinin ishalin süresini kısaltabileceğini, irritabl bağırsak sendromu (IBS) semptomlarını hafifletebileceğini ve antibiyotik kullanımına bağlı bağırsak dengesizliklerini iyileştirebileceğini de göstermektedir. Ayrıca, probiyotiklerin yalnızca sindirim değil; ruh sağlığı, cilt sağlığı ve bağışıklık sistemi üzerinde de olumlu etkilerinin olabileceği düşünülmektedir.
Bazı araştırmalarda, probiyotiklerin anksiyete ve depresyon gibi psikolojik durumların yönetiminde yardımcı olabileceği değerlendirilir. Bunun nedeni ise, bağırsak ve beyin arasındaki etkileşimden kaynaklanır; bu bağlantıya "bağırsak-beyin ekseni" adı verilir. Ancak, bu tür etkiler kişiden kişiye değişebilir ve kullanılan probiyotiğin türüne göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle, düzenli olarak probiyotik takviyesi almayı düşünen kişilerin, doktoruna danışarak vücutlarına ve ihtiyaçlarına en uygun olan ürünü tercih etmeleri önerilir.
Probiyotiklerin temel işlevi vücudun olması gerektiği gibi çalışabilmesi için “iyi” ve “kötü” bakterileri dengelemektir. Korucuyu bağırsak bariyerini sağlamlaştıran probiyotikler, sindirim sistemi yanı sıra, bağışıklık fonksiyonuna destek olur ve iltihaplanmayı kontrol altında tutarak vücut sağlığını korurlar.
Bazı probiyotikler şunları yapabilir:
Örneğin: Hasta olunduğu zaman vücuda dışardan giren ve sayısı çoğalan kötü bakteriler vücudun dengesinin bozulmasına neden olur. İyi bakteriler de burada devreye girer ve kötü olanlar ile savaşarak vücutta dengeyi yeniden sağlamaya çalışır. Böylelikle vücutta tekrar sağlıklı bir denge oluştururlar.
Dengenin sağlanması vücutta doğal olarak gerçekleşir. Çoğunlukla probiyotik takviyeleri almanıza gerek yoktur. İyi bakteriler vücutta doğal olarak bulunur, desteklemek için ise dengeli bir beslenme süreci, lif açısından zengin besinler tüketmek önemlidir.
Probiyotikler, bir hastalık veya tedavi sebebiyle bozulduğu durumlarda bağırsaklardaki bakterilerin doğal dengesini düzeltmeye yardımcı olur. İrritabl bağırsak sendromunun bazı semptomlarını hafifletmeye yardımcı olup, sindirimi sağlayan enzimleri harekete geçirmesi ile ishal, kabızlık, gaz ve şişkinliği ortadan kaldırır. Probiyotikler ayrıca şu faydalara sahiptir:
Probiyotikler bağırsaktaki bakterilerin doğal dengesini sağlar. Dengesizlik yaşandığı durumlarda kötü bakterin yoğunluğundan söz edilebilir. Kötü beslenme, hastalıklar ve antibiyotik kullanımı bu duruma sebep olur. Fermente gıdalarda bulunan probiyotikler, vücuda alınarak sindirimin düzenlenmesi hedeflenir. Bunun yanında ishali önleyerek şiddetinin azalmasında etkili olur.
Probiyotikler, alerjisi olan kişilere ve egzamaya iyi gelerek bu durumun şiddetinin azalmasını sağlar. Böylelikle alerjik reaksiyonlar üzerinde etkilerin bulunur.
Bağırsak florasının dengesi sağlandığından bağışıklık fonksiyonları da düzenlenmiş olur. Bu durum da kansere karşı savunmada etkili olmaktadır.
Sindirim sağlığını düzenlemek ve kalp sağlığını iyileştirmek için yararlanılan, doğal olarak probiyotik içeren veya eklenen fermente gıdalar arasında yer alan, yoğurt, kefir, lahana turşusu, ekşi mayalı ekmek, mozzarella, cheddar ve süzme peynir gibi bazı peynir türleri, soya ürünleri ile elma sirkesi aslında gün içinde tükettiğimiz gıdalardır ve bunlar probiyotik içeren besinlerdendir. Bunların yanında birçok besin probiyotik takviyesi görevi görür.
Probiyotik içeren bu besinlerden bazılarının faydaları da şunlardır:
Fermente edilmiş probiyotik süt içeceği olan kefir, inek ya da keçi sütüne kefir tanelerinin eklenmesiyle yapılır. Kefir, sindirim sorunlarını düzenleyerek enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.
Laktik asit bakterileri tarafından fermente edilerek yapılan lahana turşusu probiyotik içermesinin yanında lif, C ve K vitaminlerini içerir.
Probiyotikler arasında en iyi kaynak görevi gören yoğurt, laktik asit bakterileri ve bifidobakteriler tarafından fermente edilerek elde edilir. Antibiyotiklerin neden olduğu ishali azaltarak, irritabl bağırsak sendromuna karşı kullanılabilir.
Peynir vücuda alındığında vitamin ve minerallerin emilimini arttırarak yardımcı bakteri görevi görür. Yemeklerin sindirilmesi konusunda önemli rol oynayarak, mide kasılmalarını önler.
Fermente bir ürün olan elma sirkesi, bağırsak dostu probiyotikler arasında yer alır. Böylelikle sindirim sisteminin düzenlenmesine yardımcı olur.
Kalın bağırsaklar, iyi ve kötü bakterilerin en çok bulunduğu alan olarak bilinse de farklı organlarda da yer almaktadır. Yararlı bakterilerin ve mikroorganizmaların en çok bulunduğu yer bağırsak, ağız, vajina, deri, idrar yolları ve akciğer olarak sıralanabilir.
Probiyotik tüketimi yaparken faydaları göz önünde bulundurulduğunda hem bağırsak florası dengesizliği yaşamamak için hem de besinlerden yüksek oranda fayda alabilmek için devamlılığı önemli olmaktadır. Gün içerisinde ev yapımı doğal yoğurt tüketilebilir bununla birlikte 1 bardak kefir içilebilir. Aynı zamanda probiyotik içeren gıdaların günlük bir porsiyon ile sınırlandırılması gerekmektedir.
Fermente gıdalarda yer alan probiyotik kefir, yoğurt, tarhan, sirke, peynirden alınabilir.
Doğal probiyotik içeren besinler arasında pırasa, kuşkonmaz, arpa, yer elması, soğan, sarımsak, hindiba, keten tohumu yer alır.
Sindirim sisteminin düzeninin sağlanması için tüketilen doğal probiyotik kaynakları arasında doğal olarak yoğurt, kefir, ayran, keçi sütü, turşu yer alır.
Probiyotikler, doğal besinlerden alınarak artırılabilir.
Probiyotikler, yeterli miktarda alındığında oldukça önemli sağlık yararları sağlayan canlı mikroorganizmalardır. Özellikle bağırsak mikrobiyotasının dengesini koruyarak sindirim sistemi sağlığını destekler. Yapılan bilimsel araştırmalar, probiyotiklerin ishal, kabızlık ve irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarının yönetiminde faydalı olabileceğini gösterir. Doğal besin yoluyla alınabileceği gibi takviye yoluyla da probiyotik alınabilir. Ayrıca, probiyotikler bağışıklık fonksiyonlarını güçlendirebilir ve bazı alerjilerin semptomlarını hafifletebilir.
Probiyotikler yoğurt, kefir, lahana turşusu ve kimchi gibi fermente gıdalarda doğal olarak bulunur. Bunun yanı sıra, takviye formunda da mevcutturlar. Ancak, her probiyotik türünün farklı etkileri olabileceğinden, spesifik sağlık ihtiyaçlarına uygun olanı doktor kontrolünde seçmek önemlidir. Sonuç olarak, probiyotikler bağırsak sağlığı için faydalı olabilir ancak kişinin mevcut sağlık sağlık durumu ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.
Vücudun probiyotiklere ihtiyacı olduğunu gösteren işaretler arasında uyku sorunu, ruh hali değişimleri, hafıza gerilemem ve bağırsak sorunları gibi sağlık sorunları yer alır. Probiyotikler, çeşitli sağlık faydaları sağlayan dost bakterilerdir. Genellikle vücutta oldukça bol miktarda bulunurlar. Çeşitli faktörlere bağlı olarak eksiklik meydana gelirse bu da bazı belirtilerle kendini gösterebilir. Eksikliğin giderilmesi için ise doğal besinler veya probiyotik takviyeleri alınabilir.
Probiyotiğin en zengin olarak yer aldığı doğal besinler arasında yoğurt, kefir, lahana turşusu, peynir, ekşi mayalı ekmek, peynir, boza ve tarhana çorbası yer alır. Bunların aşırıya kaçılmadığı müddetçe düzenli tüketimi vücuda probiyotik desteği sağlar. Besin yoluyla alınamayan probiyotik ise takviyeler yoluyla dengelenmeye çalışılabilir. Bunun da doktor kontrolünde olması daha sağlıklı sonuçlar verir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 4 Nisan 2025
Yayınlanma Tarihi: 26 Mart 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
