Düşük kemik yoğunluğu olarak da bilinen osteopeni, kemiklerin olması gerektiğinden daha zayıf hale gelmesi durumudur. Bu durum vücuttaki kemik mineral yoğunluğu anlamına gelen BMD kaybıyla bağlantılı şekilde meydana gelir. Osteopenisi olan kişilerin kemik yapıları referans değerin altında olmasına rağmen bu durum kendi başına tehlikeli bir durum oluşturmaz ancak tedavi edilmediği takdirde kemik erimesi olan osteoporoza dönüşme riski yüksektir. Genellikle 50 yaş üstü kişilerde ve kadınlarda daha sık görülen osteopeni, kalsiyum düşüklüğü, sigara tüketimi ve yaşa bağlı hormon değişimleri gibi faktörler sebebiyle meydana gelir. Osteopeni tedavisi ise kemik kütlesini korumaya yönelik ilaçlar, diyet değişiklikleri ve egzersiz gibi yöntemleri içerir.
Osteopeni Nedir?
Osteopeni, vücuttaki kemik mineral yoğunluğunun kaybı sebebiyle kemik yapısının zayıflaması ve olması gerektiği güce sahip olamaması durumudur. Bu durum özetle kemiklerde olması gerekenden daha az mineral bulunması ve bu mineral eksikliği sebebiyle kemiklerin zayıflaması olarak da açıklanabilir.
Tek başına bir hastalık olmayan osteopeni, osteoporoz hastalığıyla karıştırılır. Osteoporoz, osteopeni’nin ilerlemiş halidir. Osteopeni başlangıcında kemikler zayıflar ve tedavi edilmediği takdirde kemik erimesi durumu olan osteoporoz’a dönüşür. Her osteopeni görülen kişide osteoporoz olacağı yönünde kesin bir kanı söz konusu değildir ancak risk her zaman yüksektir.
Şiddetli olmadığı ve osteoporoz’a dönüşmediği herhangi bir belirti göstermeyen osteopeni, bazı durumlarda kemik ağrısı veya kemiklerde güçsüzlük gibi semptomlar meydana getirebilir.
Genellikle kalsiyum düşüklüğü, sigara kullanımı, yaşa bağlı hormon değişimleri, hipertiroid ve kullanılan bazı ilaçlara bağlı olarak meydana gelen osteopeni, vücuttaki eksik vitamin ve mineralleri takviyeyle yerine getirmek, diyet değişiklikleri ve egzersiz gibi tedavi yöntemlerini içerir.
Osteopeni Neden Olur?
Kemiklerin zayıflaması durumu olan osteopeni, vücuttaki kemik mineral yoğunluğunun kaybı sonucunda meydana gelir. Osteopeninin temel nedenlerinden biri de kişinin en yüksek kemik kütlesine veya belirli bir yaşta sahip olması gereken kemik miktarına ulaşamamasıdır.
Bu duruma neden olan faktörler arasında kalsiyum düşüklüğü, D vitamini eksikliği, sigara-alkol kullanımı, yoğun kafein tüketimi hareketsiz bir yaşam tarzı yer alır.
Genel olarak osteopeni nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Osteopeni Belirtileri Nelerdir?
Osteopeni tek başına değerlendirildiğinde bir hastalık olarak kabul edilmediği için osteoporoz’a dönüşmediği sürece herhangi tıbbi bir belirti göstermez. Belirtilerini çoğunlukla osteoporoz aşamasında gösteren osteopeni bazı durumlarda kemiklerde ağrı ve kemik güçsüzlüğü gibi semptomlar oluşturabilir ancak bu durum her vakada yaşanmaz.
Osteopeni Nasıl Teşhis Edilir?
Osteopeni teşhisi için doktor öncelikle ailede osteopeni ve osteoporoz geçmişi olup olmadığını öğrenmek için sorular sorar. Daha sonra alınan ilaçlar ve yaşam tarzı sorguları yapılır.
Fiziki muayenin ardından kemik sağlığının tespiti için kemik yoğunluğu testi istenir. Kemik yoğunluğu çift enerjili X-ışını absorpsiyometrisi (DEXA) ile ölçülür. DEXA, sağlıklı kemikleriniz, osteopeniniz veya osteoporozunuz olup olmadığını belirlemek için X ışınlarını kullanan hızlı ve ağrısız bir görüntüleme testi olarak bilinir.
T-puanı adı verilen bir puan sağlar:
- +1 ila –1 normal kemik yoğunluğunu gösterir.
- –1 ila –2,5 osteopeni olarak kabul edilir.
- –2,5 veya daha düşük olması ise osteoporoz anlamına gelir.
Osteopeni Tedavisi Nasıl Yapılır?
Osteopeninin kesin bir tedavisi yoktur ancak kemik yoğunluğunu normal seviyelerde tutmak ve kemiklerin zayıflamasını önlemek için uygulanabilecek yöntemler mevcuttur.
Kemikleri güçlü tutmak ve osteoporoz oluşmasını önlemek için şu adımlar uygulanabilir:
- Kalsiyum tedavisi veya takviyesi alın
- Egzersiz yapın
- Sağlıklı ve düzenli bir diyet listesi belirleyin
- D vitamini eksikliğini gidermek için güneşe çıkın
- Sigara ve alkolü bırakın
- Kafeini azaltmaya çalışın
Yukarıda yer alan uygulamalar kemik sağlığı için önemlidir ve osteopeninin ilerleyip osteoporoz’a dönüşmemesi için eksiksiz bir şekilde uygulanmalıdır.
Osteopeni Hakkında Sık Sorulan Sorular
Osteopeni ne anlama gelir?
Osteopeni, kemiklerdeki mineral kaybı sonrası kemik dokularının zayıflamasıyla ortaya çıkan osteoporozdan önceki evredir.
Osteopeni tehlikeli mi?
Osteopeni tek başına bir tehlike yaratmaz ancak tedavi edilmediği takdirde kemik erimesi olan osteoporoz’a dönüşebilir ve dönüşmeden önce önlem alınmalıdır.
Osteopeni kaç olmalı?
Osteopenin normal referans değerleri T skoru adı verilen ölçümler sonucu değerlendirilir:
- +1 ila –1 normal kemik yoğunluğunu gösterir.
- –1 ila –2,5 osteopeni olarak kabul edilir.
- –2,5 veya daha düşük olması ise osteoporoz anlamına gelir.
Osteopeni ve osteoporoz arasındaki fark nedir?
Osteopeni, düşük kemik yoğunluğu anlamına gelen ve hastalık olarak kabul edilmeyen osteoporoz’dan bir önceki evredir. Osteoporoz da ise kemik zayıflığı daha şiddetli bir şekilde yaşanır ve kemik erimesi meydana gelir.
Osteopeni olan bir kişi neler tüketmeli?
Osteopeni için yoğurt, az yağlı süt, peynir, brokoli ve kara lahana, sardalya-somon gibi besinler önerilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 30 Kasım 2023
