Odinofaji, yutkunma sırasında ağrı hissedilmesi durumuna tıp dilinde verilen isimdir. Bu ağrı genellikle yemek borusunda veya boğazda meydana gelir. Yutma sırasındaki ağrı donuk bir retrosternal ağrıdan bıçak saplanır gibi bir ağrıya kadar değişebilir. Ağrının şiddeti odinofajinin etkisine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Odinofaji adı verilen yutma sırasında ağrı, genellikle altta yatan bir hastalıktan kaynaklanmayan nedenlere sahip olabilir. Örnek olarak yakın zamanda ağızda yanık, çok büyük bir besinin yutulması, boğazda bir şey sıkışması veya boğaz kuruluğu verilebilir.
Odinofaji (Ağrılı Yutma) Nedir?
Odinofaji, yutma sırasında yaşanan ağrı veya rahatsızlıkla karakterize olan tıbbi bir durumdur. Yaşanan bu rahatsızlık ağızda, yemek borusunda veya boğazda hissedilebilir ve genellikle yemek yerken veya sıvı tüketimiyle beraber yaşanır.
Odinofaji ortaya çıktığında meydana gelen ağrının şiddeti vakanın derecesine bağlıdır. Herhangi bir hastalığı bağlı olmayan odinofaji genellikle kısa süre içinde geçer ve ağrı ortadan kaybolur. Bu duruma neden olan faktörler arasında yakın zamanda ağızda yanık oluşması, besin lokmalarının büyük bir şekilde yutulması, boğaza-yemek borusuna bir şey sıkışması veya boğaz kuruluğu yer alır.
Disfaji ile odinofaji arasındaki en temel fark disfajinin daha şiddetli ve ciddi bir durum olmasıdır. Disfaji komple bir yutma güçlüğünü ifade ederken odinofajide ise yutma sırasında ağrı söz konusudur ve rahatsızlık ağrı ile sınırlıdır.
Odinofaji tedavisi ise nedene bağlı olarak yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar veya cerrahi müdahaleyi içerebilir. En sağlıklı karar doktor tarafından verilir.
Odinofaji Neden Olur?
Odinofaji, ağız, boğaz, yemek borusu veya boyun dokularını tahriş eden, iltihaplandıran veya hasara uğratan akut (kısa süreli) ve kronik (uzun süreli) bir şekilde meydana gelir. Neden olan faktörler ise genellikle enfeksiyonlar, gastroözofageal reflü hastalığı, eozinofilik özofajit ve radyasyona bağlı hasardır. Daha az yaygın olarak da akalazya, yaralanma ve özofageal darlık da odinofajiye yol açabilir.
Odinofajiye yol açabilecek risk faktörleri şöyle sıralanabilir:
Enfeksiyonlar
Soğuk algınlığı, grip, COVID-19 veya sitomegalovirüs gibi viral enfeksiyonlar odinofajiye neden olabilecek yaygın faktörler olarak kabul edilir. Bu virüsler boğazdaki yapıları ve dokuları iltihaplandırarak ağrılı yutma ve burun akıntısı, yorgunluk, öksürük ve vücut ağrıları gibi diğer semptomlara neden olabilir. Enfeksiyon vücudu terk ettiğinde yutma problemi de genellikle ortadan kalkar.
Ayrıca streptokokal farenjit gibi bakteriyel enfeksiyonlar da yutma eylemi sırasında yoğun ağrıya neden olabilir. Bu enfeksiyonlar genellikle bademcik şişmesi ve boğazda kızarıklıkla karakterizedir. Bazen beyaz lekeler, ateş, titreme ve boyunda şişmiş lenf düğümleri de bu belirtilere eşlik edebilir.
Candida albicans adlı mayadan kaynaklanan bir mantar enfeksiyonu olan oral pamukçuk gibi mantar enfeksiyonları ise odinofajiye yol açabilen bir başka enfeksiyon grubudur.
Gastroözofageal reflü
Gastroözofageal reflü hastalığı, mide asidinin yemek borusuna geri akması (asit reflü) ve astarını tahriş etmesidir. Tekrarlayan asit reflü, yemek borusunda iltihaplanmaya neden olarak yutma sırasında ağrı ortaya çıkarabilir.
Eozinofilik Özofajit
Eozinofilik özofajit, vücudun bağışıklık tepkisinde rol oynayan özel beyaz kan hücreleri olan eozinofillerin yemek borusunda birikmesiyle gelişen kronik ve alerjik bir inflamatuar durumdur. Bu inflamatuar durumun sonucunda odinofaji görülebilir.
-Bunların yanında radyasyona bağlı hasarlar, akalazya, yaralanmalar, özofageal darlık ve nadir de olsa yemek borusu kanseri de odinofajiye neden olabilir.
Odinofaji Nasıl Teşhis Edilir?
Odinofajiyi işaret eden belirti ve şikayetler söz konusu olduğunda genellikle endoskopi yapılır ve tanı konulur. Endoskopi dışında doktorun gerekli gördüğü durumlarda kan testleri veya başka görüntüleme yöntemleri de istenebilir.
Odinofaji Tedavisi Nasıl Yapılır?
Altta yatan neden, odinofajinin tedavisi belirler. İlaçlık bir durum söz konusuysa reçeteli ilaçlar yoluyla ağrının giderilmesi amaçlanır. Daha şiddetli vakalarda yemek borusunun genişletilmesi veya tümörlü hücrelerin çıkarılmasını içeren cerrahi operasyonlar gerekebilir. Vakanın durumuna bağlı olarak doktor tarafından en doğru tedavi seçeneği planlanır.
Odinofaji Hakkında Sık Sorulan Sorular
Odinofaji ne demek?
Yunanca kökenli olan “odyno" kelimesi ağrı anlamına gelir ve odinofaji de tıbben yutma sırasında ağrı yaşanması durumudur.
Odinofaji ile disfaji arasındaki fark nedir?
Yutma sırasında fiziksel zorluk anlamına gelen disfajiden farklı olarak, odinofaji ise özellikle yutma eylemi sırasında oluşan ağrı ile karakterizedir. Disfaji, odinofajiye göre daha şiddetlidir ve yutma sırasında ağrı, yanma ve takılma gibi çok daha fazla rahatsızlık hissettirir.
Odinofaji ne kadar sürer?
Odinofaji, altta yatan nedene bağlı olarak iyileşme süreci değişen bir durumdur. Enfeksiyona bağlı bir odinofajiden söz edilecekse bu durum enfeksiyonun vücuttan gitmesiyle yok olur. Ancak birkaç haftadan daha uzun süren vakalarda doktor kontrolü gerekebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 9 Ekim 2024
