Odaklanma (Konsantrasyon) Sorunu Nedir? Nasıl Çözülür?

Odaklanma Sorunu Neden Olur?

Odaklanma sorunu, stres, uykusuzluk, aile için problemler ya da ekonomik koşullar nedeniyle ortaya çıkarak kişiyi etkiler. Bu sorunun altında dikkat isteyen işlerden kaçınma gibi davranışlar görülebilir. Odaklanma, bireylerin bir işi sonuçlandırana kadar çabasını ve dikkatini devam ettirebilme yeteneği olarak ifade edilir. Eğer, bu alanda kişi istikrar yakalayamazsa işlerini erteleme ve hedeflerini sonuçlandıramama durumunu yaşar. Bu bağlamda, odaklanma sorunu diğer bir deyişle konsantrasyon eksikliği gündelik hayatı yakından etkileyen yaygın bir problemdir.

Bu kapsamda, odaklanma sorunun nedenleri aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Uyku problemi yaşama
• Stres ve kaygı artışı
• Yaygın anksiyete bozuklukları (YAB)
• Hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği

Uyku problemi yaşama

Normal bilişsel özellikleri gösterebilmek için iyi bir uyku uyumak önemlidir. Uyku sorunu, kişinin gün içerisinde stresten uzaklaşamamasını ve kortizol hormon üretiminin yükselmesine neden olabilir. Bununla birlikte, gün içerisinde mutluluk seviyesini de dolaylı etkileyen melatonin hormon salgısını bozar. Tüm bu süreç; belleği, karar verme yetisini ve dikkati negatif etkiler.

Stres ve kaygı artışı

Devamlı hale gelen kaygı problemi gün içerisinde odaklanmayı olumsuz etkileyebilir. Hormonal bozukluklar, tiroid çalışma dengesizlikleri ve eşey hormon (östrojen, progesteron ve testosteron) bozuklukları vücudun homeostasini negatif etkileyebilir. Bu durumda, bilişsel becerileri ve konsantrasyonu eylemsel açıdan olumsuza çevirebilir.

Yaygın anksiyete bozuklukları (YAB)

Ortalama olarak 6 hafta boyunca devam eden yoğun kaygı durumu haftanın çoğu gününde kişiyi etkileyebilir. Uyku problemi; asabiyet, huzursuzluk ve konsantrasyon bozukluğu ana belirtileri arasındadır.

Hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği

Bireyde yoğun bir unutkanlık yaratır, tutarsız hareketler, aşırı enerji hali ya da hareketsizlik gibi olumsuz davranışlar olabilir. Bu durum, odaklanma sorununu beraberinde getirir.

Tüm bu temel nedenlerin yanında teknolojik aletlere karşı gelişen bağımlılıkla beraber çevresel faktörler konsantrasyona zarar verir. Özellikle ergenlerde odaklanma sorununun ana sebebini uzmanlar teknoloji bağımlılığına bağlar. Diğer bir yandan; uzun süreli kullanılan bazı ilaçlar, gürültülü ortam, dengesiz beslenme, kronik hastalıklar, yetersiz su tüketimi, aile içi problemler, ekonomik yetersizlikler, kirli hava odaklanma sorununa neden olabilir.

Çocuklarda Odaklanma Sorunu Neden Olur?

Çocuklarda odaklanma sorunu, aşırı strese maruz kalma, sınav kaygısı, sağlıksız beslenme ve uykusuzluk gibi nedenlerle ortaya çıkar. Çocuklarda odaklanma sorunu genellikle çevresel ve psikolojik nedenlere bağlanabilir. Rutin yapılan işlemlerde ya da önemli konularda konsantre olamayan çocuklar dalgın görülebilirler. Herhangi bir konuyu öğrenmede sıkıntı yaşayabilen bu çocuklarda öne çıkan unsur öz güven eksikliğidir. Bu noktada, olumsuz ebeveyn tutumları ve travmatik süreçler geçiren çocuklarda odaklanma ile ilgili sıkıntılar belirgindir.

Aşırı duygusal tepki vermesinin ya da toplumun kabul etmediği davranışlar göstermesinin de sebebi budur. Ayrıca, anksiyete bozukluğu gibi bazı psikolojik hastalıklar beraberinde çocukta verimsiz bir uykuyu oluşturabilir. Bununla birlikte, motivasyon eksikliği, öğrenme güçlüğü, disleksi ve otizm rahatsızlıkları, yanlış beslenme gibi durumlar da süreci tetikleyebilir.

Odaklanma Sorunu Belirtileri Nelerdir?

Odaklanma sorunu belirtileri arasında unutkanlık, eşyaları kaybetme, dalıp gitme, dağınık çalışma ve konsantre olamama gibi durumlar yer alır. Odaklanma sorunu, kişiye özel olarak şiddeti de değişkenlik gösterebilir. Kişide problemin ortaya çıkma şekli ve şiddeti değişse de semptomları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Gereğinden fazla aktivite gösterme
• Dikkat dağınıklığı ya da eksikliği
• Dikkatsizlikten dolayı sık sık kaza geçirme
• Eşyalarını sürekli kaybetme hali
• Kısa süreli unutkanlık
• Dikkatli yapılan işlerden uzak kalma
• Dağınık çalışma ve konsantre olmada güçlük çekme
• Gün içerisinde sıklıkla dalgınlık yaşama
• Mevcut işten ya da ortamdan hızla sıkılma 
• Mantıklı düşünme noktasında fikirleri bir araya getirmede zorluk yaşama

Odaklanma Sorunu Nasıl Çözülür?

Odaklanma sorunu, iyi bir uyku alarak, stresi azaltarak, meditasyon ve yogadan yararlanarak iyileştirilebilir. Odaklanma sorununa karşı alınabilecek çözümler şöyle sıralanır:

• Verimli bir uyku
• Kafein gibi uyarıcı içecekleri gece saatlerinde tüketmemek
• Yoga ve meditasyon yapmak
• Stresi azaltacak hobilere yönelmek
• Yeni bilgilerle bağlantı kuracak somut davranışlar sergilemek
• Günlük program yapmak
• Düzenli beslenme programı çıkararak uygulamak

Günümüzde, yetişkinlerde odaklanma sorununun normalleştirilmesi nedeniyle problem büyüyebilir. Bu süreçte, kişinin hayat kalitesini etkilemesinden dolayı profesyonel yardım alınması tavsiye edilir.

Çocuklarda Odaklanma Sorunu Nasıl Çözülür?

Çocuklarda odaklanma sorununa neden olan problemi belirledikten sonra ona göre çözüm sunulabilir. Bunun için gelişim uzmanları eşliğinde psikolog ve psikiyatriden destek alınmalıdır. Çocuklarda odaklanma sorununun çözümü için şu yöntemlerden yararlanılabilir:

• Çocuğun yaşadığı mekan sıcaklığı optimum koşullarda, iyi aydınlatılmış ve sessiz olması önerilir.
• Odaklanma teknikleri doğrultusunda beyin egzersizleri için teknolojik oyunlardan faydalanılabilir.
• Yaşam ortamında dikkat dağıtıcı tablet, televizyon, tablet gibi elektronik aletler uzaklaştırılmalıdır.
• Sosyal ortamda arkadaşlarıyla sık sık görüşme ortamı sağlanmalıdır.
• Yemek yeme düzeni oluşturarak çalışma masası gibi alanlarda yemek yenmesi engellenmelidir.
• Küçük egzersizler yaparak enerjileri kontrollü kullanmaya teşvik edilmelidir
• Satranç, bulmaca gibi zeka oyunlarını oynama sıklığı arttırılmalıdır.

Odaklanma Sorunu Yaşayanların Yapması Gerekenler

• Konsantrasyon tekniklerinin gelişimi, yapılacak listesinin oluşturulması ve farklı işleri aynı anda yapılması odaklamayı yükselten etki yaratır.
• Sağlıklı beslenme konsantrasyon için ilk sıradadır.
• Tam ve verimli uyku düzeni sağlamak gereklidir.
• Eğer, uzman tarafından dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) teşhis edilmişse uygun ilaçlarla tedavi desteklenir.
• Konsantreyi arttırmak adına yürüyüş ve farklı sporlar günlük rutine eklenebilir.
• Tekrarlı beyin egzersizleri yaparak zihni güçlendirmek ve zeka oyunları ile odaklanmayı yükseltmek önerilir.

Odaklanma Sorunu Nasıl Tedavi Edilir?

Psikiyatristler ya da psikologlar odaklanma sorununun altında yatan etmenleri psikoterapi yöntemleri ile keşfeder. Sonrasında, stres ve kaybı problemleri de varsa kişiye özel öz farkındalık ya da bilişsel davranışçı tedavisi uygulanabilir. Tedaviye destek olması adına anksiyete gibi problemlerde ilaçlara başvurulabilir.

Odaklanma Sorunu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Odaklanma sorunu için hangi doktora gidilir?

Odaklanma sorunu için psikiyatristler ya da psikologlar kişiyi profesyonel açıdan yönlendirebilir.

Odaklanma sorunu hangi vitamin eksikliğinden olur?

Folik asit, B12, D3 vitamini eksikliği doğrudan konsantrasyonu etkiler. Özellikle yetişkinlerde gözlemlenen omega 3, demir, selenyum ve çinko ve magnezyum eksikliği de süreci tetikleyebilir.

Odaklanmayı artırmak için ne yapmalı?

Rutin programlara günlük uyulması, yeterli beslenme ve iyi bir uyku uyuma, zihin aktivitesini arttıracak beyin egzersizleri ve fiziksel aktivitelerin yapılması katkı sağlar.

Odaklanma sorunu kendiliğinden geçer mi?

Şiddetli bir durum yaşanıyorsa bir uzmandan destek alınmalıdır. Bununla birlikte, konsantrasyonu dengeleyecek teknikler uygulanarak sorun iyileştirilebilir.

Odaklanmak için hangi ilaç kullanılır?

Psikiyatristler, kişinin problemini tespit ettikten sonra bazı yöntemleri ya da ilaç tedavisini tavsiye edebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.