Yükleniyor
Kanda anormal derecede az sayıda nötrofilin varlığı nötropeni olarak adlandırılır. Vücutta enfeksiyon varlığı, lösemi hastalığı, kemoterapi tedavisi vücudun yeterli nötrofil üretememesi yani nötropeninin yaygın nedenleridir. Vücutta yer alan nötrofiller enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olarak koruma sağlar. Nötropeni durumu olan kişiler enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale gelirler.
Nötropeni, kanda düşük seviyelerde beyaz kan hücresi yani nötrofil bulunması durumudur. Nötrofil kemik iliğinin ürettiği bir tür beyaz kan hücresi olarak bilinir. Genel olarak beyaz kan hücreleri ve özellikle nötrofiller vücudunuzdaki enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur. Nötrofiller virüs ve bakteri gibi enfeksiyonlara neden olan mikropları yok etmede etkilidir.
Vücutta yeterli nötrofil olmadığı durumda mikroplarla savaşma ve enfeksiyonları önleme zorlaşır. Ağır vakalarda, sağlıklı bir vücudun genellikle tolere ettiği bakteriler bile hasta olmaya sebep olabilir.
Nötropeni, kemik iliğinde yeterli miktarda nötrofil üretilmediğinde ya da nötrofiller erken parçalandığı durumlarda meydana gelir. Bunun yanında lenfoma, lösemi ya da kanserin kemik iliğinde yayılması da nötropeni nedenleri arasında yer alır. Nötropeni nedenleri şöyle sıralanabilir:
Nötropeniye sebep olan genetik anormallikler ebeveynlerden biyolojik çocuklarına geçebilir. Kalıtsal nötropeni türleri arasında iyi huylu etnik nötropeni, siklik nötropeni ve ciddi konjenital nötropeni yer alır.
Enfeksiyon, bakteriler ve parazitler nötropeniye neden olabilir. Yaygın nedenler arasında diğer enfeksiyonların yanı sıra HIV, hepatit, tüberküloz, sepsis ve Lyme hastalıkları yer alır.
Kanser, lösemi, lenfoma dahil diğer kan ya da kemik iliği bozuklukları vücudun yeterince sağlıklı beyaz kan hücresi üretmesini engelleyerek nötropeniye sebep olabilir.
Kemoterapi ve radyasyon terapisi gibi kanser tedavileri, nötrofil üretmeye yarayan kemik iliğine bir yan etki olarak zarar verebilir veya yok edebilir. Kanserle ilgisi olmayan durumlara yönelik ilaçlar da düşük nötrofil seviyelerine neden olabilir.
Beslenmenizde B12 vitamini, folat veya bakır gibi yeterli vitamin veya mineral bulunmaması durumu nötropeniye neden olabilir.
Bazı otoimmün durumlarda vücut sağlıklı nötrofilleri yok eden antikorlar üretir. Otoimmün durumlar arasında Crohn hastalığı, lupus ve romatoid artrit hastalıkları yer alır.
Nötropeni belirtiye neden olmaz fakat enfeksiyonlar nedeniyle ateş, boğaz ağrısı ve ishal gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Enfeksiyonlar nedeniyle görülen nötropeni belirtileri şöyle sıralanır:
Hafif nötropeni durumunda vücutta enfeksiyonlarla savaşmaya yetecek kadar nötrofile sahip olunur. Bu durumda herhangi bir semptom ortaya çıkmayabilir.
Nötropeni tanısı tam kan sayımı ardından konulur. Nötropeni sıklıkla kemoterapi ilaçlarının bir yan etkisi olarak görüldüğünden yapılacak kan testindeki değerlerle tespit edilebilir.
Nötropeni, tam kan sayımının ardından nötrofil değerlerine bakılarak hafif, orta ya da şiddetli olarak nitelendirilir. Yetişkinler için en düşük normal nötrofil sınırı, mikrolitre kan başına yaklaşık 1.500 nötrofildir.
Normal nötrofil sayıları aralığı şöyle sıralanabilir:
Nötropeni, akut (geçici veya kısa süreli) ya da kronik (uzun süreli), konjenital (doğuştan gelen bir durum) veya edinilmiş (zamanla ortaya çıkan bir durum) olarak da sınıflandırılabilir.
Nötropeni sebep olduğu duruma bağlı olarak tedavi yöntemi de farklılık gösterir. Düşük nötrofil seviyelerinde şu tedavi yöntemleri kullanılabilir:
Ateşli nötropeni durumunda antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Uzman doktor enfeksiyonla savaşmak için damar yoluyla antibiyotik almanızı sağlar ve olası bir enfeksiyonu tanımlamak için testlere tabi tutulabilir.
Otoimmün hastalıklara bağlı olarak nötropeni gelişirse uzman doktor kortikosteroid reçetesi yazabilir. Bu ilaçlar vücudun nötrofillerin yok olmasına neden olan bağışıklık tepkisini baskılayama yarar.
Uzman doktor kemik iliğinde beyaz kan hücrelerinin üretimini destekleyen ilaçlar da reçete edebilir. Aynı zamanda kemoterapi alıyorsa muhtemelen G-CSF içeren ilaç almayı önerir.
Genetik nedenlerle kaynaklı olarak ortaya çıkan nötropeni önlenemese de diğer nedenlerden dolayı ortaya çıkanları önlemek daha kolaydır. Kemoterapi alındığı durumda nötrofil seviyesi çok düşükse kemoterapi ertelenebilir ya da dozu azaltılabilir. Nötrofil seviyesi düşük olduğu durumda önlemenin yolları şöyle sıralanır:
Kemoterapi esnasında kanser hücrelerini yok edelir ancak sağlıklı nötrofilleri ve sağlıklı beyaz kan hücrelerini oluşturan kemik iliğini de zarar görür. Bu yüzden kemoterapi tedavileri esnasında nötropeni yaygın olarak görülür.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 11 Eylül 2024
Yayınlanma Tarihi: 8 Aralık 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
