Yükleniyor
Nöroleptik Malign Sendrom (NMS), şizofreni ve bipolar bozukluk gibi psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan antipsikotik ilaçlara karşı nadir görülen ve yaşamı tehdit edebilen bir reaksiyondur. Bu sendrom, genellikle nöroleptik ilaçlar olarak bilinen antipsikotik ilaçların yan etkisi olarak gelişir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. NMS'nin belirtileri genellikle ilaç kullanımının ilk birkaç haftasında veya doz artırımı sonrasında ortaya çıkar.
Nöroleptik malign sendromu, psikoz tedavisinde kullanılan antipsikotik ilaçlar alan bireylerde görülen ve potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir reaksiyondur. Nöroleptik malign sendrom bulguları, yüksek ateş, kas sertliği, bilinç değişiklikleri ve otonom sinir sistemi dengesizlikleri gibi semptomları içerir. Bu sendrom, hemen tanınıp tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilir. NMS, özellikle dopamin reseptörlerini bloke eden ilaçların kullanımıyla ilişkilidir.
Nöroleptik malign sendromun sebebi, antipsikotik ilaçların beyindeki dopamin reseptörlerini bloke etmesidir. Dopamin, beyin ve sinir sisteminde hayati işlevleri olan bir nörotransmitterdir. Hareket kontrolü, duygudurum regülasyonu, motivasyon ve ödül gibi birçok işlevde rol oynar. Antipsikotik ilaçlar, özellikle dopamin reseptörlerini bloke ederek bu nörotransmitterin etkilerini azaltır. Ancak, dopaminin aşırı blokajı, beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
Bu blokaj, beyindeki termoregülasyon (vücut ısısını düzenleme) ve kas kontrol merkezlerinde ciddi dengesizliklere yol açar. Sonuç olarak, NMS'nin belirgin özellikleri olan yüksek ateş, kas sertliği ve bilinç değişiklikleri ortaya çıkar. Ayrıca, otonom sinir sistemi bozuklukları (örneğin, tansiyon dalgalanmaları, hızlı kalp atışı ve terleme) da bu durumun parçasıdır.
Nöroleptik Malign Sendrom, genellikle antipsikotik ilaçların kullanıma başlanmasından veya mevcut dozun artırılmasından sonra ortaya çıkar. Bu durum, ilaçların vücuttaki dopamin seviyelerini ani ve aşırı derecede düşürmesiyle ilişkilidir. Dolayısıyla, antipsikotik tedaviye yeni başlayanlar veya doz artırımı yapılan hastalar NMS gelişimi açısından daha yüksek risk altındadır. Bu nedenle, bu ilaçların kullanımı sırasında hastaların dikkatle izlenmesi önemlidir.
Nöroleptik malign sendrom belirtileri her bireyde farklılık gösterebilir; ancak genel olarak şu şekilde ortaya çıkar:
NMS'nin en belirgin belirtisi ani ve yüksek ateştir. Vücut sıcaklığı genellikle 38°C'nin üzerine çıkar ve bazı durumlarda 40°C'yi geçebilir. Bu ani ve ciddi ateş, vücut termoregülasyon sisteminin bozulduğunu gösterir ve acil müdahale gerektirir.
Kaslarda aşırı sertlik ve rijidite, NMS'nin karakteristik belirtilerindendir. Kaslar genellikle aşırı gergin ve katı hale gelir, bu da hareketleri zorlaştırır ve ağrıya neden olur. Bu kas sertliği, yaygın olarak "kurşun boru" sertliği olarak adlandırılır ve genellikle boyun, omuzlar ve uzuvlarda belirgindir.
NMS, zihinsel durumu ciddi şekilde etkileyebilir. Belirtiler kafa karışıklığı, ajitasyon, delirium ve koma gibi geniş bir yelpazede olabilir. Hastalar, çevreye tepkisiz hale gelebilir veya aşırı uyarılmış olabilirler. Bu bilinç değişiklikleri, hastalığın ciddiyetini gösterir ve derhal tıbbi müdahale gerektirir.
NMS, otonom sinir sistemini de etkileyerek bir dizi ciddi belirtiye yol açar.
Kan basıncı düzensiz hale gelir, bazen çok yüksek bazen de çok düşük olabilir.
Kalp atış hızı artar ve düzensiz hale gelebilir.
Aşırı terleme yaygındır ve bu durum vücut ısısını daha da yükseltebilir.
Artan salya üretimi ve akıntısı görülebilir.
Solunum hızı artabilir veya yavaşlayabilir, bu da oksijen alımını ve genel solunum fonksiyonlarını etkiler.
Yukarıda bahsedilmiş olan klinik bekirtilerin yanı sıra Nöroleptik Malign Sendrom tanı kriterlerini belirleme sürecinde hastanın antipsikotik ilaç geçmişi de önemli bir rol oynar. NMS, genellikle dopamin reseptörlerini bloke eden antipsikotik ilaçların kullanımıyla ilişkilidir. Bu ilaçların kullanımı, hastalığın gelişme riskini artırır ve dolayısıyla hastanın ilaç geçmişi dikkatlice değerlendirilir.
Ek olarak, laboratuvar testleri de Nöroleptik Malign Sendrom (NMS) tanısına yardımcı olur. NMS'de kas hasarının bir göstergesi olarak kreatin fosfokinaz (CPK) seviyelerinde belirgin bir artış görülür. Normalde düşük olan bu seviyeler, NMS'de 1000 IU/L'nin üzerine çıkabilir, bu da kasların zarar gördüğünü gösterir. Ayrıca, beyaz kan hücresi (lökosit) sayısında artış da sıkça gözlemlenir. Bu artış, vücudun strese ve olası bir enfeksiyona verdiği yanıtın bir işaretidir.
Böbrek fonksiyon testleri de NMS tanısında önemli bir rol oynar. Serum kreatinin ve kan üre nitrojeni (BUN) seviyelerindeki artış, böbrek fonksiyonlarının bozulduğunu gösterir. Bu durum, kas hasarı sonucu açığa çıkan proteinlerin böbreklerde birikmesiyle ilgili olabilir. Bu laboratuvar testleri, hastanın klinik belirtileriyle birlikte değerlendirildiğinde, NMS tanısının doğrulanmasına yardımcı olur. Bu nedenle, hem klinik gözlemler hem de laboratuvar testleri, doğru ve hızlı bir tanı koymada hayati öneme sahiptir.
Sendromun tedavisi, ilaçların hemen kesilmesi ve yoğun tıbbi destek sağlanmasını içerir. Bu tedavi aşağıdaki adımları kapsar:
Nöroleptik malign sendrom yapan ilaçlar genellikle antipsikotik ilaçlardır. Benzer şekilde, chlorpromazine (Thorazine) ve fluphenazine (Prolixin) gibi ilaçlar da dopamin blokajı nedeniyle NMS riskini taşır. Bazı non-antipsikotik ilaçlar da NMS'ye neden olabilir. Metoclopramide (Reglan), dopamin antagonisti olarak gastrointestinal bozuklukların tedavisinde kullanılır ve NMS riski taşır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 25 Eylül 2024
Yayınlanma Tarihi: 9 Ağustos 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
