Nokturi, geceleri düzenli olarak idrara çıkma ihtiyacı duyulmasına bağlı birden fazla kez uykudan uyanma durumudur. Çok fazla sıvı tüketimi, uyku problemleri, mesanede oluşan tıkanıklık gibi nedenlerle noktüri meydana gelebilir. Sıvı tüketiminin kısıtlanması ve fazla hareketli olan mesaneye yönelik tedavilerle noktüri tedavileri yapılabilir. Sık idrara çıkma olarak da bilinen noktüri, sebebiyle düzenli uyku döngüsü bozulduğu için kendini sürekli yorgun hissetmeye neden olabilir.
Noktüri Nedir?
Noktüri, sık sık idrara çıkma olarak da tanımlanarak gece boyunca idrar yapma isteğinden kaynaklı olarak daha fazla uyanmayı ifade eden bir durumdur. Gece idrar sıklığı olarak da tanımlanan noktüri, insanların yaşlanmasıyla bağlantılı olarak gelişir. İnsanların gece boyunda idrar yapma isteğiyle kalkmaları normal olabilir fakat bu durumun sıklığı artarsa bir sorunun işareti olarak kabul edilir. Noktüri, 50 yaş sonrasındaki yetişkinlerin %50'sinden fazlasını etkileyebilir.
Noktüri Belirtileri Nelerdir?
Gece boyunca tuvalete kalkmanıza neden olan noktürinin en belirgin belirtisi de idrar yapma isteğinin sıklıkla gerçekleşmesidir. Normal uyku döngüsünde bozulmalara neden olan noktüri, gün içinde yorgun ve daha az enerjili olmanıza neden olur. Noktüri belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Geceleri artan idrar çıkma isteği
- Gün içerisinde yorgun ve uykusuz hissetme
- İdrar miktarının artması
- Aniden ortaya çıkan sıkışma hissi
- İdrar esnasında acı ve yanma olması
- Aşırı susama isteği
- İdrar torbasının tam boşalamaması hissi
Noktüri Neden Olur?
Noktüri, geceleri idrara çıkma isteğiyle ortaya çıkarak aşırı aktif mesane, çok sıvı tüketmek ve kronik hastalıklara bağlı olarak görülebilir. Bu durum genellikle erkeklerde prostat, kadınlarda ise yaşa bağlı olarak pelvin organ sarkması sebebiyle ortaya çıkar. Noktürinin en yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Yatmadan önce çok fazla sıvı tüketmek
- Diüretik içeren vücutta sıvının atılmasını sağlayan ilaçlar kullanmak
- Mesane kapasitesinin azalması
- Mesane tıkanıklığı, şişlik, enfeksiyon
- Alışkanlık ya da rutin
- Poliüri (vücudun mesanenin tutamayacağı kadar fazla idrar üretmesi)
- Diyabet
- Yüksek tansiyon
- Pelvik organ prolapsusu (sarkması)
- Doğum, hamilelik veya menopoz
- Huzursuz bacak sendromu
- Ödem
- İyi huylu prostat hiperplazisi veya prostat tıkanıklığı
- Kalp hastalığı veya konjestif kalp yetmezliği
- Obstrüktif uyku apnesi veya uyku bozukluğu
Noktüri Nasıl Teşhis Edilir?
Uzman doktor, noktüri teşhisi için sizden günlük olarak ne kadar sıklıkla idrara çıktığınızı not etmenizi isteyebilir. Bunun yanında ne kadar sıvı tükettiğiniz, ne sıklıkla idrara çıktığınız, saatin kaç gibi durumları da içerebilir. Uzman doktor noktürinin olası nedenlerini ve tedavisini belirlemek için günlüğü inceler. Buna bağlı olarak ilaç yazabilir. Noktürinin neden kaynaklı olduğunu ortaya çıkarmak için ise şu testleri isteyebilir:
- Böbrek fonksiyonlarını kontrol etmek için kan testi
- Mesanenin dolup dolmadığını ya da boşaldığını görmek için görüntüleme testi
- Sistoskopi
Noktüri Tedavisi Nasıl Olur?
Noktüri, yaşam tarzında değişikliğe giderek ya da destekleyici ilaçlarla beraber düzelebilir. Günlük hayatınızda yapacağınız planlamayla noktürinin önüne geçebilirsiniz. Noktüri tedavisi şöyle açıklanabilir:
Yatmadan önce ve geceleri sıvı alımını kısıtlayın
Gün boyunca bol miktarda sıvı tüketseniz bile uyumadan yaklaşım 2-4 saat öncesinde sıvı tüketimini sınırlayın. Su dışında çay, kahve ve soda gibi içecekleri de sınırlamak önemlidir.
Diüretik ilaç kullanımını doktorunuza danışarak yönetin
İdrar söktürücü ilaç kullanılması gereken durumda uyumadan 6 saat önce yapmanız önemlidir. Bu durum gece boyunca idrara çıkma sıklığını azaltacaktır.
Bacakları yüksekte tutun ya da kompresyon çoraplarından yararlanın
Bazı kişilerde ödemle beraber bacaklarda sıvı birikmesi görülebilir. Bacaklar havaya doğru kaldırıldığında kan dolaşımı yeniden dağıtılarak idrara çıkma isteğini azaltır. Elastik yapıda olan kompresyon çoraplar, sıvı birikmesini önlemek için bacaklara baskı uygulayarak yardımcı olur.
Öğlen 1 saat uyumaya çalışın
Sık idrara çıkma isteğinden dolayı uykusuz kalmak kişinin enerjinin azalmasına neden olabilir. Yetersiz uykuya karşı gün içerisinde şekerleme yapmak kan dolaşımının emilmesine yardımcı olur. Bu da gece boyunca sık idrara çıkmanın önüne geçer.
Uzman doktorun önerdiği ilaçlardan yararlanın
Yaşam tarzı değişiklikleri noktüriyi gidermeye yardımcı olmadığı durumlarda uzman doktorun önerdiği ilaçlardan yararlanılabilir. Bu ilaçlar şunları içerir:
- Böbreklerin daha az idrar üretmesine yardımcı olan ilaçlar desmopressin içeren ilaçlar
- Mesane kası problemlerini tedavi etmek için antikolinerjik veya Beta agonist ilaçlar
- İdrar üretimini ve yüksek tansiyonu düzenleyen diüretik ilaçlar
Noktüri Hakkında Sık Sorulan Sorular
Noktüri önlenebilir mi?
Noktüri bir durum önlenebilir değildir fakat yaşam değişiklikleri yaparak kontrolü sağlanabilir. Çoğu zaman noktüri, altta yatan bir durumun yan etkisi olarak ortaya çıkar.
Noktüri neyin belirtisi?
Noktüri, gece fazla idrar üretimi olarak ortaya çıkarak vücuttaki ödemin, idrar hacmindeki genişlemelerin bir belirtisidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 12 Temmuz 2024
Yayınlanma Tarihi: 25 Aralık 2023