Yükleniyor
Mitokondri, besin maddelerinin alınmasından ve bunların hücre için kullanılabilir enerji moleküllerine parçalanmasından sorumlu organeldir. Mitokondri hücre çekirdeğini çevreleyen sıvı olan sitoplazmada bulunan hücredeki küçük yapılar olarak da tanımlanabilir. Mitokondrinin temel görevi hücrenin hayatta kalması ve işleyişi için gerekli enerjiyi üretmesidir. Vücuttaki neredeyse tüm hücre türlerinde bulunan mitokondri, kişinin hayatta kalması adına hayati öneme sahiptir.
Hücrenin güç santralleri olarak bilinen mitokondri, çoğu ökaryotik hücrede bulunan ve besin moleküllerini parçalayıp dönüştürdükleri için güç merkezi rolüyle bilinen hücrenin özel bölmeleridir. (organelleridir)
Vücuttaki ana işlevi hücrelere güç sağlamak için gerekli enerjiyi üretmek olan mitokondri, bu rolü sayesinde kişinin hayatta kalması adına ve hücrelerin sağlıklı bir işleyişe sahip olması için hayati bir öneme sahiptir. Mitokondri ayrıca hücreler arası sinyal iletimi ve hücre ölümü gibi başka görevlere de sahiptir.
0.75 ila 3 mikrometre aralığında ve lekelenmediği sürece mikroskop altında görülemeyecek kadar küçük bir organel olan mitokondri, her biri farklı görevlere sahip bölmeler içerir.
Mitokondri, kendi içinde farklı rollere ait birtakım bölümlerden oluşur. Bu bölümler şöyle açıklanabilir:
Dış zar: Mitokondrinin bu dış kısmı, proteinlerin geçmesine izin veren kanalları meydana getirmekle görevli porin adı verilen proteinleri kapsar. Ayrıca dış zar, çok sayıda enzimi de içinde barındırır.
İç zar: Mitokondrinin iç zarı, birtakım rollere sahip proteinleri içinde tutar. İç zarda dış zarda olduğunun aksine porin bulunmadığı için çoğu moleküle karşı geçirimsiz bir yapı söz konusudur.
Zarlar arası boşluk: İç ve dış zar arasındaki boşluk olan kısımdır.
Cristae: Cristae adı verilen bölüm, iç zarın kıvrımları olarak kabul edilir.
Matris: İç zarın içindeki boşluk olan matris, yüzlerce enzim içeren ATP üretimi açısından önemli bir bölümdür. Mitokondriyal DNA da matriste yer alır.
Hücrelerin güç santralleri olan mitokondrinin vücuttaki temel görevi, hücrelerin işleyişi için gerekli olan ATP’yi üretmesidir. Enerji için her saniye üretilmesi gereken ATP, mitokondri tarafından üretilir hücrelere gerekli enerjinin verilmesini sağlar. Bu enerji üretimi çoğunlukla iç zarın kıvrımlarında gerçekleşir.
Mitokondri ayrıca tüketilen besinlerdeki kimyasal enerjiyi hücrenin faydalı bir şekilde kullanabileceği enerji formuna dönüştürür ve bu sürece oksidatif fosforilasyon adı verilir.
Karmaşık bir organik kimyasal yapı olan ATP, vücuda gerekli enerjiyi sağlamakla görevlidir. ATP üretiminden mitokondri sorumlu olduğu için, mitokondrinin temel görevi gerekli enerjinin sağlanması için ATP’yi üretmesidir. ATP aynı zamanda metabolik süreçlere güç verdiği için genellikle paranın moleküler biri olarak da adlandırılır.
Hücreler yaşlandıkça yok olma veya temizlenme sürecine girer. Bu noktada devreye giren mitokondri ise hangi hücrelerin yok edileceği konusunda söz sahibidir. Mitokondri, apoptoz olarak bilinen hücre ölümü sırasında önemli enzimlerden biri olan kaspaz’ı aktive eden sitokrom C’yi salgılar.
Mitokondri, kalsiyum iyonlarını hızla emen ve vücut ihtiyaç duyana kadar onları depolamak gibi bir görev üstlenir. Hücresel süreç adına önemli olan kalsiyumun depolanması konusunda mitokondrinin kritik bir rolü söz konusudur.
Mitokondri düzgün çalışmayı bıraktığı zaman hücreler enerjiden yoksun kalır. Buna bağlı olarak hücre tipine göre birtakım semptomların meydana gelmesi olasıdır. Özellikle kalp kası hücreleri ve sinirler, hatalı mitokondrilerden en çok etkilenen yapılardır.
Mitokondriyal hastalıklar meydana geldiğinde hücrelerde ortaya çıkabilecek olası belirtiler şunlardır:
Mitokondri, hücre enerjisi için hayati öneme sahip güç santralleridir.
Mitokondrinin artması hücrenin ihtiyaç duyduğu enerjiden daha fazla ATP üretmesine neden olur.
Mitokondrinin çalışmaması durumu hücrelerin enerjisiz kalması anlamına gelir. Hücrelerin enerjisiz kalması, hücre ölümüne yol açabilir.
Mitokondrinin güçlendirilmesi ve hücrelere daha çok enerji sağlanması için sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve doğru nefes almak önemlidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 20 Şubat 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
