Mikrosefali Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Mikrosefali Nedir?

Mikrosefali, bebeğin beyninin hamilelik sırasında olması gerektiği gibi gelişmemesi ya da doğduktan sonra büyümenin devam etmemesi nedeni ile bebeğin kafasının beklenenden daha küçük olmasına neden olan nörolojik gelişim bozukluğudur.

Kafa yapısının gelişmemesine neden olan bu hastalık, sinir sistemi bozukluğu olarak tanımlanır. Bebeğin beyni olması gerektiği gibi gelişemez veya gelişmeyi bırakır. Anne karnında ya da doğumdan sonraki bir kaç yılda bu durumu gerçekleşme durumu vardır.

Mikrosefali Neden Olur?

Sinir sistemi hastalıklarından biri olan mikrosefali, konjenital yani doğuştan olabileceği gibi sonradan da gelişebilir. Bu iki durumu kısaca şöyle tanımlayabiliriz;

Konjenital (Doğuştan) Mikrosefali

Bu hastalık genlerle, kalıtsal olarak nesilden nesile aktarılabilir. Genler bu konuda belirleyici olur. Ailede bu hastalığa sahip bir birey olduğunda bebeklerde de bu durumun görülme ihtimali vardır. Mikrosefali genellikle, down sendromlu ve genetik bozukluğuna sahip çocuklarda görülür. 

Sonradan, edinilmiş Mikrosefali

Genlerin belirleyici olduğu gibi, anne karnında annenin bebeğe zarar verici durumları yapması ve ya bazı hastalıkları geçirmesi plasenta yoluyla bebeğe aktarılmasına neden olur. Bunların sonucunda bebeğin beyninin büyümesi ve gelişmesi durabilir. Bu duruma neden olan durumlardan bazıları şunlardır;

• Su çiçeği, kızamıkçık ve ya sivrisinekler yoluyla yayılan zika gibi viral enfeksiyonalar
• Zehirli kimyasallara temas etmek
• Annenin yetersiz beslenmesi
• Alkol ve sigara tüketimi
• Hamilelik döneminde kullanılmaması gereken bazı ilaçlar 

Annenin hamilelik dönemi haricinde sonradan edinilmiş mikrosefalinin bazı nedenleri de bulunur. Bunlar şu şekildedir;

• Yenidoğanda kanama ve ya felç,  
• Omurga ve beyin kusurları son olarak bebeğin beyninde yaralanma olması bebeğin beyin gelişimini, büyümesini engeller ve mikrosefali durumunu yaşamasına neden olur.

Mikrosefali Belirtileri Nelerdir?

Genellikle çocuğun kafa yapısının vücuduna göre küçük kalması, vücudun göre küçük bir kafaya sahip olması ile mikrosefali kendini belli edebilir. Çünkü, bir çocuğun büyüme hızı ve gelişimi baş çevresi, kilo ve boy takibi ile yapılır. Ölçüler yaşa göre takip edilir ve gelişim geriliği olup olmadığı anlaşılır. Ancak sadece çocuğu kafa yapısının küçük olmasının yanı sıra bazı belirtiler de beraberinde görülür. Bu belirtiler şu şekilde sıralanır;

• Denge ve koordinasyon konusunda sorun yaşamak
• Gelişimsel olarak gecikmelerin olması
• İşitme güçlüğü, kaybı
• Yutma güçlüğü, beslenme konusunda sorunlar olması
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite
• Nöbetlerin yaşanması
• Konuşma sorunları ve görme problemlerinin yanı sıra da kısa boy da bu belirtiler içerisinde yer alır. 

Mikrosefali Ne Zaman Anlaşılır?

Mikrosefali ultrason yardımı ile anne karnında iken fark edilebilir. Doğumdan sonra ise periyodik kontrollerde bebeğin baş çevresi ölçülür ve yaşına göre gelişim düzeyi tespit edilir. 2 ve 3 yaşına kadar yapılan bu ölçümler oldukça önem arz eder. Eğer baş çevresi yaşa göre küçükse mikrosefali ihtimali üzerine tetkikler yapılır. 

Nasıl Mikrosefali Teşhisi Yapılır?

Anne adaylarının mikrosefali nedir sorularının yanında bu hastalığın teşhisinin nasıl olduğu da bu sorular arasında yer alır. Gebeliğin 2. ve ya 3. ayında ultrasonla bebeğin kafa yapısı hakkında doktorunuz yorum yapabilir. Gelişim baştan ayağa doğru gerçekleştiği için önce baş daha sonra beden oluşur. Bu yüzde mikrosefali gebeliğin ilk aylarında fark edilebilir. Doktorunuzun bebeğin kafa yapısının beklenenden küçük olduğunu fark etmesi ile bu hastalığın tam olarak teşhisinin yapılabilmesi için test yapılması gerekir. Bu test sonucunda teşhis yapılır. 

Mikrosefali Bebekler Neler Yapamaz?

Bu hastalığa, özel duruma sahip olan bireyler dengede durmada, konuşmakta, görmekte zorluk yaşarlar. Aynı zamanda giyinme, beslenme gibi işlevlerde bir yardıma ihtiyaç duyarlar. Kendi öz bakımları konusunda tek başlarına yetebilme güçlüğünü yaşarlar. 

Mikrosefali Hastalarının Yaşam Süreleri Ne Kadardır?

Mikrosefali ömür boyu devam eden ve herhangi bir tedavisi bulunmayan bir hastalıktır. Tedavisi yok ancak etkilerinin azaltmaya yönelik yöntemler uygulanır. Bu yüzden herhangi bir yaşam süre vermek doğru değil, bu süre bireylerin yaşam koşullarına göre değiştiği göz önüne alınabilir. Ancak, bu hastalığın neden olduğu diğer hastalıklar ve olumsuz durumların olması kişinin yaşam kalitesini azaltır. Örneğin, mikrosefali olan bir çocuğun serebral palsi ve ya epilepsi gibi ciddi sağlık problemlerine sahip olması olasılığı oldukça yüksek bir ihtimaldir.  

Mikrosefali Tedavi Edilir mi?

Tedavi olarak herhangi bir yöntemi bulunmayan mikrosefalinin, iyileştirme ve etkilerini azaltmak tek çözüm yöntemi olarak bilinir. Bu yöntemler ise şu şekildedir;

• Konuşma terapisi
• Nöbetleri ve çocuğu hiperaktivitesini azaltmaya, sinir ve kas fonksiyonlarının iyileştirilmesine yönelik ilaçlar kullanılması
• Mesleki ve fiziksel terapi verilmesi gibi yöntemler uygulanabilir. Ancak, burada önemli nokta bir uzman eşliğinde ve doktor kontrolünde bu uygulamaların yapılması gerekir. Aksi takdirde iyileştirilmeye çalışılan durumlar daha kötüye gidebilir.

Mikrosefali Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

 Mikrosefali ultrasonda belli olur mu?

Evet, ultrason ile bebeğin kafa yapısının vücuduna göre küçük olması görülebilir. 

Mikrosefali doğumdan sonra olur mu?

Mikrosefali doğuştan olabildiği gibi sonradan bebeğin yaşayabileceği bir hastalıktır.

Mikrosefali kalıtsal mı? 

Bu hastalık hem anne karnında hem de sonradan gelişebilen sinir sistemi bozukluğu olarak tanımlanır. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.