Mesane taşı, idrardaki minerallerin kristalleşip taş oluşturması sonucunda mesanede meydana gelen sert mineral kütleleridir. Mesane taşı genellikle idrar yaparken mesanenin tam olarak boşalamamasından kaynaklanır. Tam olarak boşalamayan mesanede kalan idrar zamanla mesane taşı oluşumuna sebebiyet verebilir. Bu mesane taşı oluşumu da karın ağrısı, idrar sırasında ağrı, yanma, sık sık idrara çıkma ve idrar renginde değişiklikler gibi belirtiler ortaya çıkarabilir. Küçük mesane taşları tedaviye ihtiyaç duymazken büyük taşların cerrahi müdahale ile çıkarılması gerekebilir.
Mesane Taşı Nedir?
Mesane taşı, mesanedeki idrarın tam olarak boşalamamasıyla mesanede oluşan sertleşmiş mineral topaklarıdır. Mesanede kalan idrar zaman içinde kristalleşip taş oluşturur. Bu da mesanede sert mineral kütlelerinin oluşumuna sebebiyet verir.
Meydana gelen bazı enfeksiyonlar mesane taşlarına yol açabilir. Bununla birlikte bazen mesanenin idrarı tutma, depolama veya atma yeteneğini etkileyen altta yatan bir durum da mesane taşı oluşumuna sebebiyet verebilir. Ayrıca mesanede bulunan herhangi bir yabancı madde de mesane taşlarına neden olma eğilimi gösterebilir.
En yaygın semptomlarından biri karın ağrısı olan mesane taşı oluşumunda idrar sırasında ağrı, idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, idrar renginde değişiklik ve mide bulantısı da görülebilir.
Tehlike arz etmeyen mesane taşlarının dışında büyük mesane taşları cerrahi müdahaleyle çıkarılabilir. Bunun için taşın mesanede kapladığı yer önemlidir.
Mesane Taşı Neden Olur?
Mesanedeki idrarın tam olarak boşaltılamaması sonucunda idrardaki mineraller kristalleşip taş oluşturur ve mesane taşları meydana gelir. Buna neden olan faktörler arasında mesane enfeksiyonu, prostat büyümesi, böbrek taşı, mesane divertikülü, mesane düşmesi, dehidratasyon, nörolojik mesane ve mesanenin tıbbi müdahaleye maruz kalması yer alır.
Mesane taşına neden olan faktörleri şöyle sıralamak mümkündür:
Mesane enfeksiyonu
Mesane enfeksiyonu, idrar yollarında meydana getirdiği taş oluşumuyla mesane taşına yol açan nedenlerin başında gelir. Enfeksiyonun akabinde taşın boyutu önemlidir.
Böbrek taşı
Mesane taşları böbrek taşlarıyla benzerlik gösterir. Bazen bir böbrek taşı böbreklerden mesaneye doğru hareket edebilir. Bir böbrek taşı mesaneye geçiş yaparsa genellikle idrarla dışarı atılabilir. Ancak, çok nadiren de olsa taşlar mesanede sıkışıp büyüyebilir.
Prostat bezi büyümesi
Prostat, erkeklerde zamanla büyüme eğilimi gösterir. Bu büyüme, üretrayı (idrarın mesaneden ve vücudunuzdan çıktığı tüp) kısmen tıkayabilir. İdrar yapmak için gereken ekstra basınç, mesaneyi tamamen boşaltmayı zorlaştırabilir. Mesanenin tamamen boşalamaması durumunda ise kalan idrar mesanede taş oluşumu meydana getirebilir.
Mesane divertikülü
Mesane divertikülleri idrarı tutabilir ve mesanenin tamamen boşalmasını zorlaştırabilir. Mesane divertikülü doğuştan olabileceği gibi daha sonra bir hastalık veya genişlemiş prostat nedeniyle de gelişebilir. Mesanenin tamamen boşaltılmasını engelleyen mesane divertikülleri zamanla mesane taşına yol açabilir.
Mesane düşmesi
Sistosel olarak ifade edilen mesane düşmesi bazı kişilerde doğumdan sonra gelişebilir. Mesane düşmesi durumunda mesaneyi tutan destekleyici bağ ve kaslar zayıflar. Bu da idrar akışını engelleyerek mesane taşlarına sebebiyet verebilir.
Dehidrasyon
Yeterli düzeyde sıvı tüketmemek idrardaki minerallerin birikmesine ve akabinde mesane taşlarına yol açabilir.
Nörojenik mesane
Nörojenik mesane, omurilik yaralanması, felç, doğuştan gelen anormallik (spina bifida gibi) veya başka bir hastalıktan kaynaklanan sinir hasarının mesanenin normal çalışmasını etkilemesidir. Nörojenik mesanesi olan kişiler genellikle mesanelerini boşaltmak için ince, esnek bir tüpe (idrar kateteri) ihtiyaç duyarlar.
Mesane büyütme ameliyatı
İhtiyaç doğrultusunda gerçekleşen mesane büyütme ameliyatından cerrah mesaneyi büyütmek ve çalışma şeklini iyileştirmek için bağırsaklardaki dokuyu kullanır. Ancak bu durum idrarın mesanede birikmesine neden olabilir ve taşların oluşumuna yol açabilir.
Diyet
Yağ, şeker ve tuz oranı yüksek gıdalar tüketen kişilerde mesane taşı görülebilir.
Mesane Taşı Belirtileri Nelerdir?
Mesane taşının yaygın belirtilerinin başında karın ağrısı gelir. Karın ağrısının dışında idrar sırasında ağrı, yanma, idrar renginin koyulaşması, bazen kan, sık idrara çıkma, peniste rahatsızlık ve bazı vakalarda ise mide bulantısı da mesane taşı belirtileri arasındadır.
Mesane taşı genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar:
Mesane Taşı Nasıl Teşhis Edilir?
Mesane taşlarının teşhisi için öncelikle fiziksel muayene yapılır ve kişinin yaşadığı belirtilerin incelemesi yapılır. Daha sonrasında ise idrar tahlili başta olmak üzere BT taraması, röntgen, ultrason ve sistoskopi yoluyla da mesane taşının kesin tanısı koyulabilir.
Mesane taşlarının teşhis edilmesi için şu yöntemlere başvurulabilir:
Mesane Taşı Tedavisi
Küçük ve zararsız mesane taşları bol su içerek parçalanabilir ancak boyutu büyük olan mesane taşları için cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir. Bunun için taşların parçalanması içeren bir ameliyat gerekebilir.
Sistolitolapaksi: Sistolitopapaksi adı verilen cerrahi operasyonda minimal invaziv yöntemiyle mesane taşını bulmak için üretra yoluyla mesaneye bir sistoskop yerleştirilir. Daha sonra taşı daha küçük parçalara ayırmak için bir lazer veya yüksek frekanslı ses dalgaları (ultrason) kullanılır. İşlemin sonunda da daha küçük parçaları çıkarmak için mesane bölgesi sıvılarla yıkanır.
Ameliyat: Mesane taşları büyük ve zorlayıcı boyuttaysa mesane taşı ameliyatı gerekebilir. Bu açık ameliyatta cerrah tarafından taşı çıkarmak için keskin bir bıçak (neşter) yardımıyla karında küçük bir kesi açılır. Eğer mesane taşı iyi huylu prostat hiperplazisi nedeniyle gelişirse, ürolog üretrayı tıkayan prostat dokusunu da çıkarabilir. Ancak ameliyat, her mesane taşı vakası için gerekli değildir. Görüntüleme yöntemleriyle taşın büyüklüğüne bakılır ve gerek görülürse cerrahi operasyonlara başvurulur.
Mesane Taşı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Mesane taşı önlenir mi?
Mesane taşını önlemek mümkün değildir ancak riski azaltmak söz konusu olabilir. Bunun için de bol su tüketmek büyük önem taşır. Diğer yandan idrar yolu enfeksiyonu yaşayan kişiler mesanede idrar kaldığını hissedebilir. Bu kişiler normal idrarını yaptıktan sonra ‘çift işeme’ olarak adlandırılan ikinci bir idrar daha deneyebilir. Bu da mesane taşının oluşumunu önlemeye yardım edebilir. Bu adımların dışında 50 yaşın üstünde olan erkeklerin düzenli doktor kontrollerini de ihmal etmemesi gerekir.
Mesane taşı tehlikeli mi?
Çok küçük boyutta olan mesane taşları zararlı değildir ancak büyük mesane taşları zamanla idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek hasarına yol açabilir. Bu sebeple büyük mesane taşları cerrahi operasyonla çıkarılmayı gerektirir.
Mesane taşı en çok kimlerde görülür?
Mesane taşı en yaygın olarak 50 yaş üstü erkeklerde görülür. Kadınlarda ise daha nadir olarak ortaya çıkar. Ayrıca ciddi felç geçirmiş ve kas kontrolünü kaybeden kişiler de mesanelerini tam olarak boşaltamazlar. Bu da bir risk faktörüdür.
Mesane taşına hangi bölüm bakar?
Mesane taşı belirtileri yaşanıyorsa üroloji bölümü doktorlarından randevu alabilirsiniz.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 14 Ocak 2025
