Melanin Nedir? Melanin Hangi Besinlerde Bulunur?

Melanin Nedir?

Melanin, cilt, göz ve saç renginin belirlenmesinden sorumlu doğal bir cilt pigmentidir. Melanin yoğun olduğu bölgeyi koyulaştırır yani diğer bir deyişle melanin üretimi arttıkça arttığı bölge rengi o kadar koyu olur. Herkesin vücudunda aynı oranda melanin bulunur fakat bazı genetik geçişi olan, ebeveynleri daha fazla güneşe maruz kalan kişiler daha fazla melanin üretebilir. Vücutta melanin üreten hücreler, deride, saçta, iç kulağın bir bölümünde, beyinde, gözlerde ve adrenal bezlerinde yer alır.

Cilde, gözlere ve saça pigmentasyon sağlayan melanin, aynı zamanda zararlı UV (ultraviyole) ışınlarının emilmesini sağlayarak güneşe karşı korur.

Melanin Türleri Nelerdir?

Melanin pigmenti, eumelanin, feomelanin, nöromelanin olmak üzere üçe ayrılır. Melanin türleri şöyle sıralanabilir:

Eumelanin

Siyah ve kahverengi olmak üzere iki tür eumelanin bulunur. Cilt, göz ve saçtaki koyu renklerden sorumlu olan eumelanin, vücutta az miktarda yer aldığında sarı saç ortaya çıkar.

Feomelanin

Feomelanin, vücutta bulunan pembe kısımlarını pigmente etmeye yarar. Bu da dudakları, meme uçlarını ve vücudu içerir. Eşit miktarda eumelanin ve feomelanin olduğunda ise kişilerin saçları kızıl olur.

Nöromelanin

Eumelanin ve feomelanin vücuttta görünen bölgelerin renklerin kontrolünü sağlarken, nöromelanin türü ise nöronların pigmentinden sorumludur.

Melaninin Faydaları Nelerdir?

Melanin, cilde ve gözlere rengini vermesi yanı sıra, güneşin zararlı ışınlarına karşı koruyarak cilt kanserini önlemede rol oynar. Hücrelere pigmentasyon sağlar, UV ışınlarını emerek UV ışığına maruz kalmanın neden olabileceği hücresel hasarı önleyebilir. Besinler içerisinde yer alan melanin, göze, saça ve cilde renk vermede önemlidir.

Melanin faydaları şöyle sıralanır:

Ultraviyole (UV) ışınlarının zararlarını önler

Melanin, cildi mavi ışık ve UVA, UVB ve UVC gibi zararlı ışınlarına karşı korur. Melanin ışınları emerek cildin üst katmanında yer alır. Bu da cildin derinliklerine ışınların girmesini önler.  

Reaktif oksijen türlerine (ROS) karşı korur

Reaktif oksijen türleri vücudun hücre süreçlerinde yer alır. ROS hücrelerde biriktiği durumda stres, erken yaşlanma, diyabet ve kanser gibi sağlık sorunlarına neden olur. Melanin bu noktada ROS'u temizleyerek antioksidanları artmasını sağlar ve serbest radikalleri ortadan kaldırır.

Bunların yanında melanin bağışıklık sisteminin desteklenmesinde de önemli rol oynar. Vücutta bulunan iltihabın azalmasına yardımcı olur.

Melanin ile İlişkili Hastalıklar Nelerdir?

Melanin pigmentinin az üretildiği durumda kişide cilt bozuklukları görülebilir. Melanin nedeniyle oluşabilecek hastalıklar ya da problemler şöyle sıralanır:

Vitiligo

Vitiligo, cildin pigmentinin kaybetmesine ve vücutta beyaz lekelerin oluşmasına neden olur. Bu durum melanin pigmentinin bağışıklık sistemi tarafından yok edilmesi durumunda görülür. Herkesi etkilese de koyu ten rengine sahip kişilerde vitiligo daha belirgindir.

Melazma

Melazma olan kişilerin yüz ya da kollarında kahverengi lekeler bulunur. Hormonların bozulması, doğum kontrol hapı ya da güneşe maruz kalma nedeniyle görülen melazma, kremlerle tedavi edilebilir.

Albinizm

Albinizm, vücutta melanin az bulunduğu durumda nadir olarak ortaya çıkan bir durumdur. Albinizm olan kişilerin saçları beyaz, gözleri mavi ve tenleri soluk olur. Bunların yanında görme kaybı ve güneş hasarı riski de oluşur.

Cilt hasarından kaynaklı pigment kaybı

Cilt yüzeyi herhangi bir durumda enfeksiyon kaptığında ya da zarar gördüğün o bölgede melanin yenilenmeyerek pigment kaybına sebep olabilir.

İşitme kaybı

Melanin iç kulakta yer aldığında işitme kaybıyla bağlantılı olabilmektedir. Vücutta az melanin üreten kişilerin işitme problemleri yaşama riski daha yüksek olmaktadır.

Parkinson hastalığı

Yaşlanmayla beraber beyinde yer alan nöromelanin de artabilir. Buna bağlı olarak Parkinson hastalığı olan kişilerde beyin hücreleri zamanla ölür.

Melanin Hangi Besinlerde Bulunur?

Ciltteki melanin oranını doğal yollarla artırmak mümkündür. Birçok besin içerisinde melanin yer alır. Melanin içeren besinler şöyle açıklanabilir:

• Tatlı patates, portakal, sebze, havuç, meyve, balık ve et gibi A vitamini açısından zengin gıdalar
• Turunçgiller, yeşil sebzeler gibi C vitamini açısından zengin besinler
• Kuruyemişler ve tahıllar gibi E vitamini içeren gıdalar
• Koyu yapraklı sebzeler, bitter çikolata gibi antioksidan içerenler gıdalar
• Yeşil çay, taze meyve ve sebze gibi besinlerde yer alan flavonoid, melanin içerir.

Melanin Hakkında Sık Sorulan Sorular

Melanin ve melatonin aynı şey mi?

Melanin ve melatonin farklı iki kavram olarak bilinir. Melanin cilt pigmentinden sorumluyken melatonin ise uyku kalitesini dengeleyen hormondur.

Vücutta çok fazla melanin olduğunda ne olur?

Vücut bazı durumlarda aşırı melanin üretebilir. Bu durum hiperpigmentasyon olarak tanımlanır. Melanin üretiminin fazla olduğu durumda deri yüzeyinde koyu lekeler meydana gelir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.