Manganez Nedir? Faydaları Nelerdir?

Manganez nedir?

Tüm canlılar için gerekli bir eser element ve mineraldir.  Manganez vücutta kalsiyum emilimi, kan şekeri regülasyonu, yağ ve karbonhidrat metabolizması, normal beyin ve sinir fonksiyonu, kemiklerin, seks hormonlarının ve bağ dokularının oluşumunda rol oynayan temel bir mineraldir. Yetişkin bir insanın vücudu yaklaşık 10- 20 mg manganez içerir. Günlük manganez gereksinimi yaklaşık 2 ila 5 mg'dır. 

Manganez ne işe yarar?

Manganez, vücutta birçok önemli fonksiyona sahiptir. Manganez bazı enzimlerin aktivasyonunda önemli bir rol oynar. Enzimler, vücuttaki belirli süreçleri tetiklemekten veya hızlandırmaktan sorumlu proteinlerdir ve dolayısıyla karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasını kontrol ederler.

Manganez bir kofaktördür ve enzimler yokluğunda hareket edemezler. İnsanlarda, şeker metabolizmasına (glisemik denge) ve özellikle kolesterol olmak üzere lipidlerin sentezine aktif olarak katılır. Manganez enzimlerin vazgeçilmez bir parçasıdır. 

Manganez; kemik ve eklemlerin yapımında görev alarak çocukluk ve ergenlik döneminde iyi bir büyüme sağlar. Kolajen sentezine müdahale eder  ve  cildin elastikiyetine katkıda bulunur Tırnakların ve saçların iyi bir dayanıklı olmasını sağlar. Karbonhidrat ve kolesterol metabolizmasına katılır.

Manganez, karbonhidrat alımından sonra kan şekerinin kontrolünde yer alan bir hormon olan insülin sentezine katılır. Üreme kapasitelerine etki ederek doğurganlık düzeyine müdahale eder. Ve son olarak, antioksidan aktivitesi sayesinde hücreleri oksidatif strese karşı korur ve güçlü bir yaşlanma karşıtı ajan görevi görür. 

Manganezin faydaları nelerdir?

Manganez, insülin üretimine katılarak kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur. Antioksidandır. Oksidatif stres ve hücre yaşlanmasına karşı savaşmak için antioksidan savunmada önemli bir rol oynar. Yorgunluğa karşı etkilidir. Kobalt ile birleştirildiğinde, manganez kronik yorgunluk durumlarını tedavi etmek için kullanılabilir. Kemik demineralizasyonu ile mücadelede etkilidir. Kemik oluşumuna (sentez ve yenilenme) katılır, bu da onu kemik demineralizasyonu ve osteoporozun önlenmesinde etkili kılar. Premenstrüel Sendrom (PMS) belirtilerini azaltır. Kalsiyumla birlikte bol miktarda manganez tüketmek, kas ağrıları, kaygı, ruh hali değişimleri ve uyku sorunları gibi PMS semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Manganez osteoporoz, anemi ve adet öncesi sendromu (PMS) semptomlarına karşı takviye olarak kullanılabilir.  

Manganez eksikliği nedir?

Manganez eksikliği nadirdir, ancak meydana geldiğinde ciddi sağlık sorunlara yol açabilir. Manganez eksikliğinin en yaygın semptomlardan bazıları arasında; yüksek tansiyon, kas gerginliği, kemik deformasyonları, yüksek kolesterol, görme sorunları, işitme kaybı, ciddi hafıza kaybı ve titreme yer alır. Çok fazla şeker ve beyaz un ürünü içeren düşük sebzeli bir diyet manganez eksikliğine yol açabilir. Ayrıca yüksek alkol tüketimi veya ağır metallere maruz kalma, manganez yetersizliğine neden olabilir.  Zihinsel bozukluklar ve sinir hastalıkları nedeniyle de manganez eksikliği görülebilir. Yetersiz beslenme ya da uzun bir süre boyunca parenteral nütrisyon alan kişilerde de meydana gelebilir. Parenteral nütrisyon besinlerin ağızdan tüketmenin mümkün olmadığı durumlarda uygulanmaktadır. Besinler hastaya damar yoluyla verilmektedir. Manganez eksikliği büyümede yavaşlama, ciltte hasar (dermatit, saç pigmentasyon bozuklukları), kan kolesterolünde düşüş ve hatta üreme fonksiyonlarında bozulma ile kendini gösterir.

Manganez eksikliği hangi hastalıklara sebep olur?

Manganez alımının azalması nedeniyle mangan dengesi bozulan kişilerde çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Manganez eksikliğinin belirtileri, kan, endokrin sistem, cilt, kemik veya kıkırdak gibi vücudun farklı bölgelerini ve ayrıca bağışıklık sistemini veya merkezi sinir sistemini etkileyebilir. Manganez dengesi bozulduğunda ortaya çıkabilecek belirtiler ve sonuçlar şunlardır: Kan pıhtılaşma bozuklukları doku yapısı bozuklukları, saç pigmentasyonu kaybı, azalan antikor oluşumu, kas hücresine sinir uyarı iletiminin bozulması, seks hormonlarının üretiminde azalma, büyüme gecikmeleri, azalan doğurganlık, zayıflayan bağışıklık, epilepsi ve şizofreni.

Manganez fazlalığının sonuçları nelerdir?

Manganezin ağız yoluyla günde 11 mg'dan fazla alınması önerilmemektedir. Manganez uzun süre solunduğunda da tehlikelidir. Fazlası, karaciğer ve sinir sisteminin sağlığına ciddi zararlar verebilir. Vücuttaki fazla manganez titreme gibi Parkinson hastalığına benzeyen semptomlar da dahil olmak üzere ciddi yan etkilere neden olabilir. Çok yüksek dozlarda manganez tüketimi hafıza problemlerine ve hatta halüsinasyonlara neden olabilir. Genellikle günlük olarak içilen içme suyuna manganez bulaştığında bu bozukluklar görülür. Manganez düzenli ve uzun süreli olarak solunduğunda (meslek kaynaklı olarak) şizofreni gibi psişik bozukluklara da neden olabilir. Kronik karaciğer hastalığı, akciğer hastalığı veya tüberkülozu olan kişilerin manganez takviyesinden kaçınması gereklidir.

Manganez hangi besinlerde bulunur?

Manganez eksikliğini önlemenin en iyi yolu dengeli ve sağlıklı beslenmektir. Manganez siyah çayda yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Yeşil yapraklı sebzeler de manganez kaynağıdır.  Hayvansal gıdalarda manganez nispeten düşüktür. Çeşitli meyve ve sebzelerin yanı sıra bazı kuruyemişler de bol miktarda manganez içerir. Yaban mersini, Hindistan cevizi, muz, kızılcık, maydanoz,  soya fasulyesi, bezelye, mercimek, ıspanak, brokoli, mısır, Brüksel lahanası, fındık, ceviz, badem, yer fıstığı, kaju, Brezilya fındığı, buğday, buğday kepeği, yulaf ezmesi, kahverengi pirinç ve çavdar manganez içeren besinlerdir.  Manganez açısından zengin hayvansal gıdalar arasında; yumurta, karaciğer ve tavuk ciğeri bulunmaktadır.