Limbik Sistem Nedir?

Limbik Sistem Nedir?

Beynin ağ sistemi olarak tanımlanan limbik sistem, duygu ve hafızayı işleyip düzenlemek, aynı zamanda cinsel uyarılma ve öğrenme gibi temel işlevleri düzenler. Beyinde serebrumun sağ alt tarafında ve talamusun iki yan kısmında bulunan limbik sistem, duygusal reaksiyonları kontrol etmekten sorumlu beynin bir bölümü olarak da ifade edilir. Bu bölümde ters giden bir süreç psikolojik süreçleri tetikleyerek negatif sonuçlara neden olabilir.

Duygusal beyin şeklinde de ifade edilen limbik sistem, hipotalamus, hipokampüs, talamus ve amigdala olmak üzere dört bölümden oluşur.

Limbik sistemin güçlendirilmesi ve hayati fonksiyonları daha güçlü bir şekilde işlemesi için omega 3 içeriği yüksek olan gıdaların tüketilmesi önemlidir.

Limbik Sistem Neden Önemlidir?

Limbik sistem elemanlarının, düşüncelerin beyinde cevabının oluşmasında önemli bir yeri vardır. Dışarıdan bir uyarıcı önce beyine sinyal olarak gelir, bu sinyal beyinde bir cevaba dönüşür, son olarak da motor sinirlerle vücutta harekete dönüşür.

Diğer yandan limbik sistem, stresle mücadelede vücudun hayati yüksek reaksiyon vermesini engellemede öne çıkar. Stres anında stres hormonu olarak bilinen kortizol seviyesi artar. Bu durumda; damarların büzülmesi, kan basıncı yükselmesi, nabız artışı, iç salgı sistem ve dolaşım sisteminin aşırı aktive olması, bağırsak hareketlerinin bozulması gibi etkiler meydana gelebilir. Bu doğrultuda, limbik sistem stres cevabının potansiyelini dengelemesi homeostasisini korunması adına önemlidir.

Limbik Sistem Bölümleri Nelerdir?

Limbik sistem bölümleri anatomik olarak kortikal, subkortikal ve diensefalik kısımlardan oluşur. Bu bölümlerin kendi içerisinde fizyolojik tepki veren alanları aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Kortikal bölüm; priform korteks, entorhinal korteks, orbitofrontal korteks, limbik lob, hipokampüsle iletişimde olan sinir ağları ve forniks alanlarından oluşur: Bu bölüm genel olarak, karar verme mekanizması, kok alma sistemini, hafıza ve ilişkilendirme bilgisi, yeni anıların oluşması gibi roller üstlenir.
• Subkortikal bölümde; septal çekirdekler, nükleus akumbes, amigdala bulunur: Bu birimlerin fonksiyonları zevk duygusunun şekillenmesi, çeşitlenen duygusal süreçleri algılama, ödül mekanizması ve bağımlılık süreçleriyle ilişkilidir.
• Diensefalik yapılar ise hipotalamus, talamusun ön çekirdekleri ve mamiller cisimlerinden meydana gelir: Bu bölümde ağırlıkla otonomik süreçler idare edilir, sinyal iletimini hızlandıran ve hafızanın işlenmesinde aktif görev alması temel işlevidir.

Limbik Sistemin Görevleri Nelerdir?

Limbik sistem görevi gereği duyguların şekillenmesinde ve bilginin bir sinyale dönüşmesinde öne çıkar. Ayrıca, sistemin yapısal bölümleri fizyolojik ve psikolojik birçok işlevi yerine getirir.

Duygusal beyin olarak adlandırılan limbik sistem görevleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hipotalamus, sinir sistemi ve endokrin sistem arasında ilişkiyi kuran bir yönetim merkezidir. Stresi ve öfkeye karşı cevap vererek davranışlar geliştirmesinde rol oynar. Bununla beraber, ısı denge ve vücut sıcaklığının ayarlanmasında öncüdür. Bir diğer yandan, limbik sistem ve cinsellik arasında bağlantı bu merkezde yer alır, cinsel dürtü ve istek sağlamasında gereklidir. Uyku düzeni, rüya görme, yemek yeme gibi fonksiyonları da yönlendirir.
• Hipokampüs beyinde hafızanın işlenmesinde etkilidir. Mantıksal örgüleri kuran bu merkez kalıcı hafızayı güçlendirir. Bununla beraber, yer ve yön bilgisini de şekillendirmeye destek olur.
• Duyu merkezlerinin santralı olarak bilinen talamus ise işitme, koku ve tat alma, dokunma gibi fonksiyonları kontrol eder. Önemli motor davranışları yönlendiren bir işleve sahiptir.
• Beynin karanlık tarafı olarak atfedilen amigdala ise, içgüdüleri yönlendiren bir taraftadır. Aniden gelişen öfke, korku, gibi duyguları yönettiği için hayatta kalma reflekslerine yardımcıdır. Beynin kendisine tehdit gördüğü durumlarla mücadele, kaçma, savunma ve refleks geliştirme gibi süreçleri üretir. Anıları kişiler düşündüğünde vücutta bıraktığı his cevabını da oluşturmada etkilidir.
• Limbik sistemin en büyük katkısı da hastalıklarda, yaralanmalarda ya da vücutta enfeksiyonel bir durum olduğunda oluşan ağrıya karşı duygusal bir cevap vermeyi kontrol etmesidir.
• Dikkat ve odaklanma, öğrenme, bilişsel yetenekleri oluşturma, motivasyon, haz duygusu gibi kişiyi olumlu etkileyecek duyguları oluşturduğu için psikolojik duyarlılığı geliştirmeyi destekler.

Limbik Sisteme Bağlı Hastalıklar Nelerdir?

Limbik sistem bozuklukları telafisi olmayan bazı kalıcı hastalıklara davetiye çıkarabilir. Limbik sistemin bozulması ve hasar alması sonucu epilepsi, alzheimer, beslenme bozuklukları, depresyon, libidoda anormallik ve vücutta geçmeyen ağrılar meydana gelir.

Limbik sisteme bağlı hastalıklar şöyledir:

• Epilepsi ve MS
• Beslenme bozukluğu
• Bipolar, depresyon, anksiyete, OKB, şizofreni
• Koku kaybı, ses ve ışığa karşı hassasiyet
• Stres ve kaygı bozukluğu
• Alzheimer, Parkinson, Huntington
• Unutkanlık, hafıza kaybı, öğrenmede güçlük
• Cinsel dürtülerde azalma ve libido dengesizliği
• Madde kullanımına eğilim ve bağımlılığa yatkınlık
• Beyin sisi oluşumu
• Geçmeyen ağrı, yorgunluk hali ve düşük enerjili yaşama
• Mast hücre aktivasyonu sendromu
• Kontrolsüz davranış, refleks ve agresiflik

Limbik Sistem Nasıl Tedavi Edilir?

Birtakım hastalıkların neden olması sonucu hasar gören limbik sistemin tedavi edilmesi için öncelikle hastalıkların tedavi edilmesi gerekir. Örneğin; parkinson hastalarında fizik tedavi uygulaması yaparak, beslenme bozukluğu olan kişiler için diyetisyen önerisi, depresyon ve panik atak yaşayan kişiler için psikiyatrist ve antidepresan tedavisi önerilir.

Bunlarla birlikte çeşitli kronik ve otoimmun hastalıkların tedavisi de limbik sistemin daha sağlıklı çalışması için önemlidir. Beyin sağlığıyla birlikte limbik sistemin işlevsel performansı için omega 3 içeren besinlerin tüketimi gereklidir.

Birçok hastalığın tedavisinde olduğu gibi düzenli egzersiz yapmak, sigarayı bırakmak, nefes egzersizi yapmak da limbik sisteme fayda sağlar.

Limbik Sistem Hakkında Sık Sorulan Sorular

Limbik sistem tam olarak nerede bulunur?

Limbik sistem tedavisinde beyinde bulunduğu bölge oldukça önemlidir. Bu sistem, beyin hemisferleri ile beyin sapı arasında alanda yer alır.

Limbik sistem ve duygular arasındaki ilişki nedir?

Doğrudan bir ilişki bulunur; duyguları tanıma, cevap oluşturma ve davranışları yönlendirme özelliğine sahiptir.

Limbik sistem hasarı ne gibi etkilere yol açar?

Ciddi psikolojik, nörolojik ve fizyolojik hastalıklara yol açabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.