Lenf Düğümü (Lenf Bezi-Lenf Nodu) Nedir?

Lenf Düğümü (Nodu) Nedir?

Lenf düğümü (lenf nodu), vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan lenfositleri içeren ve lenf sıvısı yolu ile taşınarak mikroplara saldıran lenfatik sistemin ve bağışıklık sisteminin fasulye biçimli küçük yapılarıdır. Kanser hücreleri ve enfeksiyonlar gibi yabancı maddeler için filtre görevi görürler.

Lenf düğümlerinin büyümesi; enfeksiyonlar, maligniteler (kötü huylu kitleler, tümörler) ve otomimmün hastalıklar (bağışıklık sistemi rahatsızlıkları) açısından muayene esnasındaki önemli belirtilerdendir. Çocukluk döneminde enfeksiyon hastalıkları ön planda iken, yaşla birlikte malignite riski artar.

Lenf Düğümleri (Nodları) Ne İşe Yarar?

Lenfatik sistemin esas amacı, hücrelerarası bölgede bulunan sıvı ve moleküllerin (protein gibi) toplanıp kan dolaşımına taşınmasıdır. Kan dolaşım sistemine benzer şekilde tüm vücuda yayılmış olarak bulunmaktadır. Lenf damarları boyunca çok sayıda vücudu mikroorganizma gibi yabancı maddelerden koruma amacıyla özelleşmiş lenf düğümleri bulunur. Lenf damarları bu lenf düğümlerinin içinde çok sayıda kanalcığa ayrılarak vücuttaki yabancı maddelerin (mikrop, kanser, hücre gibi) toplar ve vücuttan atılımını sağlar.

Lenf damarları vücuttaki doku boşluklarından köken alan lenf kapillerlerinin birleşmesi ile oluşur. Tüm vücutta yoğun bir ağ olarak bulunur ve toplayıcı sistem ile birleşir. Vücut boşluğunda kapillerler ile emilen sıvı lenfi oluşturur. Lenf sıvısındaki proteinler hidrofilik yapı nedeniyle suyu tutarlar.

Lenfatik sistem ile yaklaşık 75-100 g/gün (günlük dolaşıma katılan miktarın yaklaşık yarısı) protein taşınır. Ayrıca lenfatik sistemde bulunan lenfositler, kanser hücreleri, hücresel atıkları ve bakterileri de taşır. Hücreler arası dokuda bulunan ve toplardamarlar tarafından emilemeyen fazla suyu da düzenler. İnce bağırsaklardan emilen uzun zincirli yağ asitleri, yağda çözünen A, D, E, K gibi vitaminler lenfatik sistem tarafından emilir ve taşınır. Dolayısıyla lenf sıvısı su, protein, hücre, yabancı maddeler, atık ürünler ve yağdan zengindir.

Lenf Düğümleri Ne Kadar Büyüklüktedir?

Lenf düğümleri kapsüllü, 2-30 mm uzunluğa kadar değişen boyutlarda ve oval (fasulye veya böbrek benzeri) yapılardır. Lenf nodlarının çapları, sayıları ile ters orantılıdır.

İnsan vücudunda yaklaşık 600-700 adet lenf düğümü vardır. Bunların büyük bir kısmı karın bölgesinde ve baş-boyun bölgesindedir. Daha sonra koltuk altı ve kasık bölgesinde bulunmaktadır. Vücudun daha derininde bulunan lenf nodları elle muayenede hissedilemez ancak enfeksiyon ve kanser gibi durumlarda büyüyüp belirgin hale gelir. Ancak atletik ve zayıf insanlarda da lenf düğümleri hissedilebilir.

Lenf Düğümlerinin Görevleri Nelerdir?

1. Bakteri, ölü hücre veya toksin gibi yabancı maddelerin filtrelenme ve süzülme yeridir. Lenf sıvısı akışı lenf düğümlerinde yavaşladığı için burada bulunan bağışıklık hücreleri bu yabancı maddeleri kolayca yakalar ve yok eder.

2. Bağışıklık hücrelerinin üretim yeridir.

3. Lenf sıvısındaki protein miktarını düzenler. Düğüme giren sıvının fazla suyu emilir, su içeriği az ise basınç dengesine göre kan kapillerinden su emilir.

Lenf Düğümleri Nerelerde Bulunur?

Lenf düğümleri; kafanın arkası, kulağın ön ve arka kısmında, çenenin alt kısmında, boynun ön ve arka kısmında, köprücük kemiğinin üst kısmında, koltuk altında, dirseklerin çevresinde, kasık bölgesinde, diz çevresinde, daha derin yerleşimli olarak da göğüs ve karın içinde de bulunur.

Koltuk altı lenf düğümleri sıklıkla 10-12 adet arasındadır. Büyüklükleri 0,5 cm civarındadır. İnguinal lenf düğümleri yüzeyel ve derin olmak üzere 2 ye ayrılır. Yüzeyel düğümler cilt altı yağ dokuda bulunur ve zayıf kişilerde ele gelebilir. Genelde 6-12 adet civarındadır ancak az sayıda daha büyük veya küçük boyutlarda olup daha fazla sayıda olabilir.

Lenf Düğümleri Neden Büyür?

Lenf düğümleri 2 şekilde büyümektedir. Birincisi virüsleri, zararlı bakterileri ve hasarlı hücreleri hapsettikçe şişer ve ardından enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücreleri olan lenfositlerle onları yok etmeye çalışır. İkincisi ise lenfoma adı verilen bir tür kan kanseri de dahil olmak üzere kanser belirtisi olabilir.

Lenf Düğümü (Lenf Bezi) İltihabının Tedavisi Nasıldır?

Tedavi altta yatan hastalığı nedenine göre değişim gösterir. Enfeksiyon gelişmiş hastalıklarda saptanan etkene göre destek tedavi (ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar, ağrılı lenf düğümüne sıcak uygulaması, istirahat) ve gerekirse ilaçlı tedavi sonrası (örneğin antibiyotik, anti-viral ilaçlar) düzelmektedir.  Genelde lenf düğümleri enfeksiyon süreci sonrası normal boyutlarına geri döner.  Romatizmal ve otoimmun hastalıklarda tanıya göre tedavi planı düzenlenir. Kanser durumunda ise kanserin tipine göre kemoterapi, radyoterapi ya da cerrahi işlemler uygulanır.

Lenf Düğümleri (Nodları) ile İlgili Sık Sorulan Sorular 

Lenf düğümü zararlı mıdır?

Şişmiş lenf düğümleri, vücudun hastalıklara veya enfeksiyona verdiği doğal tepkidir. Bu küçük topaklar şeklinde olan lenf düğümleri yumuşak, hassas ve genellikle ağrılıdır. Şişmiş lenf düğümlerinin en çok boyun bölgesinde görülür ve en yaygın nedeni üst solunum yolu enfeksiyonudur ama birçok nedeni olabilir. Ancak belirgin bir neden olmadan büyümüşlerse, daha ciddi bir şey düşünülebilir.

Lenf bezleri neden şişer?

Lenf bezi şişmesi genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu başta olmak üzere enfeksiyon, bağışıklık sistemi hastalıkları, ilaç yan etkisi, kızamık, apse veya kötü huylu tümör olarak bilinen malignitelerin bir sonucudur.

Lenf düğümlerinin büyümesi kansere işaret midir?

Lenf düğümlerinin büyümesi sadece kanser belirtisi değildir. Vücutta enfeksiyon varlığında lenf düğümleri enfeksiyona tepki olarak şişebilir. Eğer ortada bir enfeksiyon belirtisi yoksa o zaman daha ciddi bir hastalık olup olmadığı araştırılmalıdır

Lenf düğümü büyüklüğü kaç cm olursa tehlikeli olur?

Lenf düğümlerinin boyutu yerleşim yerine göre değişmektedir. Ancak boyutu arttıkça kanser riski artmaktadır. Büyüklüğü 2 cm’in üzerinde olan lenf düğümlerinin araştırılması gerekmektedir. Lenf düğümünde ağrı, ısı artışı, hassasiyet varsa ve muayenede yumuşak ise daha çok enfeksiyon hastalıkları lehine yorumlanmaktadır. Tek bir bölgede lenf düğümlerinin patolojik hale gelmesi lokalize bir hastalığı düşündürürken (Örneğin bademcik iltihabı, böcek ısırması ya da ayakta yara); birkaç bölgede birden olması yaygın bir hastalığı düşündürmektedir. Ağrısız ve giderek büyüyen lenf düğümlerinde; özellikle kişide sebebi bilinmeyen ateş, kilo kaybı ve iştahsızlık gibi belirtilerde varsa ve lenf düğümü muayenede ağrısız, sert, lastik kıvamında ve birbirine yapışık durumda ise kanser açısından daha detaylı araştırma yapmak gereklidir. Romatizmal ve otoimmun hastalıklarda da lenf düğümlerinde büyüme gözlenebilir.

Lenf düğümleri neden iltihaplanır?

Çeşitli enfeksiyonlara bağlı olarak (viral, bakteriyel, mantar) lenf düğümlerinde iltihaplanma görülebilir. Tanıda muayeneye ek olarak laboratuvar tetkikleri ve USG ( Ultrasonografi) ile lenf düğümünün değerlendirilmesi yardımcı olur. Gerekirse patojen organizmanın tanımlanmasına yardımcı olmak için pcr ya da kültür testleri, görüntüleme açısından özellikle yaygın ise bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme (MR) ya da pozitron emisyon tomografisi kullanılabilir. Gerekirse tanıyı kesinleştirmek için biyopsi yapılabilir. Lenf düğümünün bulunduğu bölgeye ya da düşünülen hastalığa göre ince iğne, tru-cut (kalın iğne) biyopsi ya da lenf düğümünün tümden çıkarılması düşünülebilir.

Lenf düğümü izlenmektedir ne demektir?

Muayene edilen bölgede, enfeksiyon kaynaklı veya başka bir nedenden oluşan lenf düğümlerinin büyümesinden (şişmesinden) kaynaklanan bir görüntü olduğunu belirtmektedir.

Patolojik boyutta olmayan lenf düğümü nedir?

1 cm’nin altında olan lenf düğümleri patolojik boyutta olarak kabul edilmez.

Lenf düğümünün reaktif olduğu nasıl anlaşılır?

Enfeksiyon nedeniyle lenf düğümleri büyüyebilir, şişebilir ve lenf düğümünde genişleme görülebilir. Enfeksiyona tepki vererek büyüyen lenf düğümlerine reaktif lenf düğümü denmektedir. Vücutta enfeksiyon ile beraber büyüyen lenf düğümlerinin reaktif olduğu anlaşılır.

Lenf düğümleri kalıcı mıdır?

Bazen lenf düğümleri, enfeksiyon ortadan kalktıktan uzun süre sonra bile şiş kalır. Lenf düğümü değişmediği veya sertleşmediği sürece bu tipik olarak bir problem belirtisi değildir. Bir kişi, lenf düğümlerinin değiştiğini, sertleştiğini veya çok büyüdüğünü fark ederse zaman kaybetmeden bir uzmana başvurmalıdır.

Boyunda tek taraflı lenf bezi şişmesi ne anlama gelir?

Boyunda sadece tek taraflı olarak lenf bezinde şişme olması, bakteriyel boğaz enfeksiyonu veya grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının, diş enfeksiyonu ve tüberküloz gibi virüs ve bakterilerin veya lenfoma ya da lösemi gibi sistemik süreçlerin bir sonucu olabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.