Lektin Nedir? Lektin İçeren Besinler Nelerdir?

Lektin Nedir?

Lektin, fasulye ve baklagiller başta olmak üzere tüm bitkilerde bulunan, besin emilimini azaltabilen karbonhidrat bağlayıcı proteinlerdir. Bazı kişiler lektinleri sindiremediğinden bağırsaklardan değişmeden geçerler. Farklı lektin türleri bağırsaklara zarar veren bir yapısı bulunduğundan kişide kusma, ishal ve mide bulantısı gibi belirtilere neden olabilir. Bu da bağırsaklarda tahrişe sebebiyet verir. Aynı zamanda bağırsakta bulunan besinlerin düzgün şekilde emilmesini önleyebilir. Yüksek oranda lektin içeren besinler arasında tahıllar ve patlıcangiller yer alır. Lektin açısından zengin besinleri pişirmek, fermente etmek ya da filizlendirmek lektin sindiriminin kolaylaşmasını sağlar.

Lektin diyeti nedir?

Lektin diyeti, lektin açıdan yüksek olan gıdaları sınırlamayı ve etkilerini ortadan kaldırmayı içeren bir beslenme şeklidir. Bu diyet sayesinde oluşabilecek semptomlar azaltılır. Sindirim, inflamasyon ve otoimmün hastalıkların riski aza indirilmesi hedeflenir. Lektinlerin vücuda olan etkisini azaltmak için baklagillerin iyi pişirilmesi veya fermantasyon önemlidir.

Lektin Vücudu Nasıl Etkiler?

Lektin, gastrointestinal açıdan vücutta sıkıntılara neden olsa aktif lektinler ve inaktif lektinler arasında ayrım yapmak önemli olarak bilinir. Çiğ bitkilerde yer alan aktif lektinler, kaynatma ve fırınlama gibi yöntemler sayesinde etkisiz hale getirilebilir. Bu nedenle çiğ tüketildiğinde rahatsız eden lektin açıdan yüksek orana sahip olan besin, zararsız bir şekilde tüketilir. Fasulye, mercimek, buğday gibi lektin içeriği yüksek olan besinler genellikle çiğ olarak tüketilmemektedir. Lektinler vücudu çeşitli şekillerde etkileyebilir ve bu etkiler genellikle lektin türüne, miktarına ve bireyin duyarlılığına bağlı olarak farklılık gösterir.

Lektinlerin vücut üzerindeki bazı etkileri şöyle sıralanabilir:

• Lektinler, bağırsak hücrelerinde yer alan karbonhidratlara bağlanabilir. Bu durum, bağırsak duvarının geçirgenliğini artmasına neden olarak sızdıran bağırsak sendromuna neden olur.
• Az pişmiş ya da çiğ olarak tüketilen ve lektin açısından zengin olan baklagiller mide bulantısı, kusma ve ishal gibi semptomlara sebebiyet verir.
• Bazı kişilerde bağışıklık sistemini etkileyerek iltihaplanmalara neden olabilir.
• Lektin açıdan zengin besinler tüketildiğinde vücutta bazı besinlerin emme yeteneği azalabilir.
• Lektinler insülin sinyalini bozarak ve kan şekeri seviyelerini etkileyebilir.

Lektinlerin yarattığı etkiler kişiden kişiye değişebilir. Bazıları lektinlere karşı daha hassas olabilirken, çoğu kişi için doğru hazırlama ve pişirme teknikleri kullanıldığı durumda büyük bir sorun yaratmayabilir.

Lektin İçeren Besinler Nelerdir?

Lektin, bitkisel besinlerde doğal olarak yer alan bir protein grubudur. Bu protein grubu içerisinde tohumlar, tahıllar, sebzeler ve baklagiller yer alır.

Lektin içeren besinler şöyle sıralanabilir:

• Fasulye, barbunya, mercimek, nohut, soya fasulyesi gibi baklagiller
• Buğday, çavdar, arpa, esmer pirinç gibi tahıllar
• Domates, patlıcan, patates, biber gibi sebzeler
• Muz, elma gibi meyveler
• Yer fıstığı, ayçiçeği tohumu gibi kuruyemişler
• Süt ve süt ürünleri

Lektin içeren besinleri tüketirken pişirme ve hazırlama yöntemlerine dikkat etmek önemlidir. Böylelikle lektinlerin olumsuz etkilerinden kaçınmak mümkün olur.

Lektin Faydaları Nelerdir?

Lektinlerin içeriğinde yer alan lif, B vitamini, protein ve mineraller sağlık açıdan birçok fayda sağlar. Özellikle antioksidan görevi gören lektinler, hücre hasarına karşı korumada etkilidir. Lektinler gıdaların emilimini yavaşlattığı için bazı durumlarda diyabet hastaları için kan şekerini dengeleme görevi görür.

Lektin faydaları şöyle sıralanabilir:

• Bağışıklık hücreleriyle etkileşime giren lektinler, bağışıklığı tetikleyerek güçlendirebilir. Bu da enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.
• Lektinler, hücre zarlarında bulunan karbonhidrat moleküllerine bağlanıp hücreler arası iletişimde rol oynar. Böylelikle hücrelerin onarım süreçlerini destekler.
• Bazı lektin türleri hormonlar üzerinde etkili olarak iştahın kontrol altında tutulmasını sağlar.
• Lektinler, bağırsak mikrobiyotasını etkiler ve bazı faydalı bakterilerin büyümesini teşvik eder.

Lektinlerin faydaları ve insan sağlığı üzerindeki kesin etkileri hala tam olarak kanıtlanmamıştır. Lektinlerin faydalarından yararlanmanın bir yolu ise bu besinleri doğru pişirme ve hazırlama teknikleri kullanarak tüketmektir.

Lektin Hakkında Sık Sorulan Sorular

Lektin ne işe yarar?

Lektinler, karbonhidratlara bağlanarak ve emilimi sınırlar. Ayrıca bitkilerde patojenlere karşı savunma mekanizması görevi görür.

Lektin neye sebep olur?

Lektin açıdan yüksek bir gıda tüketildiğinde ya da lektinlerin etkisi azaltılmadan besinler yendiği durumda şişkinlik, gaz, mide bulantısı ve ishale neden olabilir.

Lektin nasıl yok edilir?

Besinlerde yer alan lektin oranını düşürmek için birçok yöntem bulunur. Besinin türüne göre filizlendirme, suda bekletme ya da pişirme sağlanır. Bunun yanında kuru baklagiller ve tahıllarda çimlendirme yöntemiyle lektin miktarı azaltılır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.