Yükleniyor
L-karnitin, vücudun yağı enerjiye dönüştürmesinde kritik rolü olan, insan beyninde, karaciğerde ve böbreklerde doğal olarak üretilen kimyasal bir bileşiktir. Vücudun enerji üretiminde kritik bir rol oynayan l-karnitin, uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondriye taşınmasına yardımcı olan temel bir yardımcı faktördür. Doğal olarak oluşan bir amino asit olmasının yanında sağlıklı bir şekilde kilo vermek amacıyla l-karnitin takviyeleri de alınabilir.
Levokarnitin olarak bilinen l-karnitin, yağ asitlerinin mitokondriye taşınmasına yardımcı olarak vücudun yağı enerjiye dönüştürmesinde önemli bir rol oynayan ve doğal olarak oluşan bir amino asit yapısıdır.
L-karnitinin en temel görevi uzun zincirli yağ asitlerini mitokondriye taşımasıdır. L-karnitin bu yağ asitlerini taşıyarak vücuttaki yağı enerjiye dönüştürür. Bu da vücudun enerji seviyesinin artmasına yardımcı olur. Bununla birlikte metabolizma hızını artırma etkisi de bulunan l-karnitin kilo vermesi sürecine destek olmanın yanında kas sistemi için de faydalı bir bileşiktir.
Doğal olarak hayvansal gıdalarda bulunan l-karnitin özellikle sporcular tarafından takviye olarak da kullanılabilir. Sporcuların takviye olarak l-karnitin kullanması fiziksel performansın artırılmasına yöneliktir.
Ancak takviye olarak aşırı doz l-karnitin kullanımı mide rahatsızlığı, mide ekşimesi, ishal ve nöbet gibi yan etkilere yol açabilir. Bu yan etkiler, l-karnitin kullanan her kişide görülmez ancak risk söz konusudur.
Uzun zincirli yağ asitlerini mitokondriye taşıyaran l-karnitin’in en önemli işlevi vücuttaki yağları enerjiye dönüştürmesidir. Bu sayede metabolizma hızını artırır, kilo verme sürecine destek olur, kas fonksiyonuna katkı sağlar ve fiziksel performansı artırır.
Doğal bir bileşik olan l-karnitinin insan sağlığına faydaları şunlardır:
L-karnitin doğal bir bileşik olup uzun zincirli yağ asitlerini mitokondriye taşıyarak vücutta yağları enerjiye çevirir. Enerjiye çevirmesi aynı zamanda vücudun enerji seviyesinin artmasına yardımcı olur. L-karnitin ayrıca bazı toksik bileşiklerin mitokondriden dışarı taşınmasına da yardımcı olan bir yapısıyla öne çıkar.
Vücuttaki yağların enerjiye dönüşmesi, vücut enerjisini ve fiziksel performansı iyileştirdiği gibi aynı zamanda metabolizma hızını da artıran bir faktördür. Özellikle l-karnitin takviyelerinin alınması metabolizma hızını artırmak içindir.
L-karnitinin enerji üretmek için yağ asitlerini hücrelere taşıması, kilo kaybına yardımcı olabileceği değerlendirilir.
Yağları parçalayarak enerjiye dönüştürme özelliği bulunan l-karnitin kas fonksiyonlarına da katkı sağlayan bir doğal kimyasaldır. Kas fonksiyonu demek azalan kas gücünün artırılması veya kas ağrılarının azaltılmasını içerir.
L-karnitin takviyeleri, özellikle sporcuların fiziksel performansın iyileştirilmesi ve artırılması noktasında kullandıkları bir takviyedir. Ağır fitness yapan ve yoğun kas gücüne ihtiyaç duyan sporcularda l-karnitin takviyeleri işe yarayabilir.
Kalp sağlığı için fayda sağlayabilir
L-karnitin takviyeleri, kalp hastalığı olan kişilerde antiinflamatuar etkisiyle inflamasyon belirtilerini azaltarak ve düzensiz kalp ritimleri riskini düşürerek kardiyovasküler sisteme destek olur ve kalp sağlığını besler.
Yapılan araştırmalarda l-karnitinin beyin yapısının farklı yönlerini destekleyebileceği ortaya konmuştur. Örneğin bazı çalışmalar L-karnitinin bunama ve alzheimer hastalığıyla ilişkili bilişsel gerilemeyi yavaşlatmaya yardımcı olabileceği sonucunu dile getirir ancak bu konuda daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç vardır.
Metabolizma hızını artıran, yağ yakımını hızlandıran ve fiziksel performansı artıran l-karnitin aynı zamanda kan dolaşımını iyileştirme noktasında da etkili olabilir. Doğal besinlerin tüketiminin yanı sıra düzenli ve dozunda kullanılan l-karnitin takviyeleri de kan dolaşımına katkı sağlayabilir.
Doğal olarak hayvansal gıdalarda bulunan l-karnitin ayrıca takviye olarak da kullanılır. Özellikle vücutta l-karnitin eksikliği olduğunda takviye formuna yönelinmesi söz konusu olabilir.
L-karnitin takviyeleri metabolizma hızını artırmasının yanı sıra kas ağrılarını azaltmak, fiziksel performansını artırmak ve diğer yandan böbrek fonksiyonlarını kontrol etmek için de kullanılabilir. Ayrıca l-karnitin takviyelerinin kalp-damar sağlığına faydalı olduğu da değerlendirilir.
L-karnitin takviyelerinin kendi içinde bazı türleri vardır. Bunlar şöyle açıklanabilir:
L-karnitin: L-karnitin, karnitinin en popüler ve en yaygın kullanılan formudur. Emilim oranı (vücudun kullanabileceği miktar) %14 ila %18'dir ve bu oran, gıdalarda bulunan karnitinden çok daha düşüktür.
Asetil l-karnitin: Asetil l-karnitin bağırsakta daha kolay emilir ve kan-beyin bariyerini geçer. Özellikle beyin ve zihinsel fonksiyonlara yönelik kullanılabilir.
Propionil-L-karnitin: Karnitinin propionil formu kalp ve periferik damar hastalıkları olan kişiler için tavsiye edilir.
L-karnitin genellikle et, süt, kümes hayvanları ve balıklarda bulunur. Bunların için kırmızı et, tavuk ve hindi, balık ve peynir yer alır. Bu besinler, l-karnitin bakımından zengin kaynaklardır. Bu besinlerin az tüketimi l-karnitin eksikliğine yol açabilir ve bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Karnitin eksiliği iki şekilde görülebilir. Birincil karnitin eksikliği, hücreler içinde karnitin eksikliğine neden olan hücresel karnitin taşıyıcı sisteminin genetik bir bozukluğu sonucudur. Birincil karnitin eksikliği genellikle bebeklik veya erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Bebeklerde epilepsi ve ensefalopatiye; ergenlerde ve genç yetişkinlerde nöbetlere, düzensiz kalp atışına ve solunum problemlerine; yaşlı insanlarda ise miyopatiye, rabdomiyolize ve kardiyomiyopatiye yol açabilir.
Birincil karnitin eksikliği olan bazı bireylerde herhangi bir belirti görülmese de etkilenen kişilerde kalp yetmezliği ve karaciğer bozuklukları riski ortaya çıkabilir.
İkincil karnitin eksikliğinin belirti ve semptomları arasında hiperamonyemik ensefalopati (yüksek amonyak seviyelerinin neden olduğu halsizlik, nöbetler ve bilinç azalması), hipoglisemi, hipoketonemi (kanda düşük keton seviyesi), dikarboksilik asidüri (idrarda dikarboksilik asit konsantrasyonlarının artması), hiperürisemi (kanda aşırı ürik asit), kas güçsüzlüğü, miyoglobinüri (idrarda aşırı miyoglobin) ve kardiyomiyopati yer alır.
Bu eksiklikler hem doğal besinler hem de takviye yoluyla giderilebilir.
L-karnitin takviyelerinin kullanımı bazı kişilerde birtakım yan etkilere yol açabilir. Bu yan etki ve risklerin arasında mide rahatsızlığı ve ishal vardır. Ancak genellikle L-karnitin takviyelerinin yan etkileri hafiftir. Yalnızca yüksek dozlar şiddetli ishale yol açabilir.
Nadir görülen diğer yan etkiler arasında iştah artışı, vücut kokusunda değişiklik ve ciltte döküntü sayılabilir. Özellikle bazı hastalıklara sahip olan kişiler l-karnitin takviyesi kullanmadan önce doktora danışmalıdır:
Periferik vasküler hastalık: Dolaşım sorunları olan kişilerin dikkat etmesi önerilir.
Yüksek tansiyon hastaları: L-karnitinin tansiyon ilaçları veya yüksek tansiyon durumunda kullanım öncesi doktor kontrolü önemlidir.
Siroz: Karaciğer işlevleri bozulmuş ve siroz teşhisi konmuş bireylerde, L-karnitin kullanımına hassas yaklaşılmalıdır.
Diyabet: L-karnitin, kan şekeri seviyelerini etkileyebileceği için diyabet hastalarının dikkatli ve doktor kontrolünde kullanması gereklidir.
Bir amino asitten türetilen karnitin, L-karnitin, asetil-L-karnitin ve propiyonil-L-karnitin dahil olmak üzere çeşitli bileşikleri içeren genel bir yapı olup, uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondriye taşınmasına yardımcı olan enerji üretiminde kritik bir rol oynayan ve böylece adenozin trifosfat (ATP) formunda enerji üretmek üzere oksitlenebilmelerini sağlayan temel bir yardımcı faktördür.
L-karnitin genel olarak güvenli bir takviye olarak kabul edilse de özellikle çocuklar, hamileler, emziren anneler ve kronik hastalığı olan bireyler için dikkat edilmesi gereken bir takviye türüdür. Bu süreçte doktor tavsiyesi önemlidir.
Yapılan bilimsel çalışmalarda günde yaklaşık 2 g'lık l-karnitin dozlarının uzun vadeli kullanım için güvenli olduğu görülmekle birlikte l-karnitin için genel geçer bir üst sınır yoktur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 11 Kasım 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
