Kuduz Aşısı Nedir? Kuduz Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

Kuduz Aşısı Nedir?

Kuduz aşısı, kuduz virüsüne karşı deri altından ve 4 doz halinde uygulanan aşı türüdür. Uygulanacak olan 4 doz aşı için tavsiye edilen ilk doz ısırılan ilk gün yaptırılması iken, geri kalan dozlar takip eden 14 gün içerisinde uygulanır. Kuduz tehlikeli bir hastalıktır ve kuduz taşıyan bir hayvan tarafından ısırılma, tırmalanma gibi durumun sonucu olarak günler, haftalar belki de yıllar sonra etkileri ortaya çıkar ve bu etkiler ölümcül olabilir. Kafa karışıklığı, halüsinasyonlar, su korkusu ve uykusuzluk kuduzun belirtilerindendir. Ciddi etkileri olduğu bilindiği için bu hastalığa karşı üretilmiş olan aşıların kullanımı bireyler için hayati bir önem taşır.

Bireylerin temas öncesi önlem olarak ve ya temastan hemen sonra bu aşıyı olmaları virüsü bünyelerine erişmesine izin vermez. Bu yüzden bireylerin virüsten koruması için uygulanan kuduz aşısı, olumsuz hatta ölümcül sonuçları ortadan kaldırmak için yapılır.  

Kuduz Aşısı Yaptırmanın Faydaları Nelerdir?

Kuduz aşısı, genellikle 4 doz olarak yapılan, kuduz virüsüne karşı etkili bir koruma sağlayan ve bu ölümcül hastalığın önlenmesinde kritik rol oynayan bir aşı türüdür. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, kuduz aşısı, virüsle temas öncesi ve sonrası uygulandığında yüksek düzeyde koruma sağlar.

Kuduz, merkezi sinir sistemini etkileyen ve tedavi edilmediğinde neredeyse her zaman ölümcül olan bir hastalıktır. Özellikle köpek ısırıkları yoluyla bulaşır ve dünya genelinde her yıl binlerce kişinin ölümüne sebep olur. Bu ölümlerin önüne geçmek ve kuduz hastalığından korunmak için yaptırılan aşının adı kuduz aşısıdır.

Kuduz aşısının faydaları ise şu şekilde sıralanabilir:

Ölümcül kuduz hastalığını önler: Kuduz aşısı, kuduz hastalığına karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Kuduz virüsüne maruz kalmadan önce veya sonra uygulandığında, hastalığın gelişmesini engeller ve hayat kurtarır.

Güvenli ve etkili koruma sağlar: Modern kuduz aşıları, yüksek bağışıklık yanıtı oluşturur ve ciddi yan etkilerin oluşmasını engeller.

Halk sağlığını iyileştirir: Aşılama programları, kuduzun yayılmasını kontrol altına alarak toplum sağlığını korur, kuduz ölümlerini azaltır ve sağlık sistemleri üzerindeki yükü azaltır.

Sonuç olarak, kuduz aşısı, bireyleri ve toplumu bu ölümcül hastalıktan korumada hayati bir öneme sahiptir.

Kuduz Aşısı Kimlere Uygulanmalıdır?

Kuduz aşısı genellikle kuduz ve virüsüne sahip olduğu düşünülebilen ve risk taşıyan hayvanlarla çalışan insanlar veya bir hayvan tarafından ısırılma durumunda bireylere uygulanan bir aşı türüdür. Kuduz virüsünü oldukça ciddi sonuçları olduğu hatta ölümcül olduğu bilinir. Kuduz aşısının ölümcül olan bu durumu önlediği bilinmekte ve bireylerin temas öncesi veya sonrasında aşı olması gerektiği bilinmelidir. Olumsuz durumların ortaya çıkmaması, bireylerin sağlığını koruması için önlem amaçlı bu aşılar yapılır.

Kuduz Aşısı Nasıl Uygulanır?

Kuduz aşısı belirli dozlarla deri altından bireye enjeksiyon yardımı ile yapılır. Korunma yılı ise genellikle 3 sene sürer. Tek bir doz gerekli korumayı sağlamayacağı için yapılması gereken bütün dozların aksatmadan yaptırılması gerekir. Tüm dozların yapılması ile korunma sağlanmış olacaktır. Yapılması önerilen toplam doz sayısı ise dört olarak kabul edilir.

Kuduz aşısının uygulanma süreci şöyle gerçekleşir:

Öncelikle risk değerlendirmesi yapılır: Kuduz virüsünün bulaşma riski, hayvanın türüne (köpek, kedi, yarasa), ısırığın yeri ve derinliğine, hayvanın kuduz olup olmadığına dair belirtiler göstermesine bağlı olarak değişir. Ayrıca hayvanın aşı geçmişi ve ısırılan bölgenin özellikleri dikkate alınır.Bu risk değerlendirme süreci önemlidir. 

Aşılama süreci: Aşılama sürecinde profilaktik (koruyucu) aşılama önemlidir. Kuduz aşısı, risk altında olan bireylere (veterinerler, laboratuvar çalışanları) kuduz virüsüyle temas olmadan önce uygulanır. Bu uygulama kuduz hastalığı için büyük bir koruma sağlar.

Kuduz aşısında doz sayısı: Genellikle 4 doz kuduz aşısı yapılır: Bunlar ilk 24 saat içinde, 7. gün, 21. gün ve 28. gün olarak uygulanabilir.

Hayvanla temas sonrası aşılama: Kuduz riski taşıyan bir hayvan ısırmasından sonra uygulanır. Isırma eylemini takiben ilk 24 saat içinde yapılması önerilir.

Isırık sonrası ilk müdahale: Yaralı bölge bol su ve sabunla en az 15 dakika yıkanır. Ardından antiseptik solüsyonlar ile temizlenebilir.

Aşılama: 0. gün (ilk doz), 7. gün, 14. gün ve gerekirse 28. gün olmak üzere 4 doz aşı kuduz aşısı uygulaması önerilir. Eğer hasta daha önce kuduz aşısı olmuşsa genellikle 2 doz (0. ve 3. gün) yeterli sayılabilir.

Kuduz immün globulini (RIG): Yüksek riskli yaralanmalarda (kafa veya boyun bölgesinde ısırık gibi), ilk doz aşı ile birlikte kuduz immün globulini uygulanır.

Kuduz aşısının uygulama yeri ise şöyledir:

Aşı, kas içine (intramusküler) uygulanır. Genellikle deltoid kası (kolun üst kısmı) tercih edilir. Küçük çocuklarda ise uyluk kasına yapılabilir.

Takip ve yan etki süreci: Aşı sonrası genelde hafif yan etkiler görülebilir (ör. enjeksiyon yerinde ağrı, hafif ateş, baş ağrısı). Şiddetli reaksiyonlar nadir bir şekilde görülür ancak görüldüğünde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.

Kuduz aşısı hakkında önemli notlar:

Kuduz, semptomlar başladıktan sonra ölümcül sonuçlar doğurabilen bir hastalık olduğu için şüpheli durumlarda mutlaka kuduz aşısı yapılmalıdır. Aşının etkinliğini artırmak için doktorun önerdiği aşı takvimi eksiksiz bir şekilde tamamlanmalıdır.

Kuduz Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Kuduz virüsüne maruz kaldığınızı düşünüyorsanız hemen bir hastaneye giderek bu durumu belirtmeli ve ardından doktorun yönlendirmesi ile kuduz aşısı yaptırılmalıdır. Bir hayvanın ısırığı ve ya tırmalamasına maruz kaldıktan hemen sonra aşı yaptırılması olumsuz sonuçların ortaya çıkmasını engeller. Bu sayede kuduz virüsünün ölümcül etkilerinden kurtulabilir, sağlıklı bir şekilde hayatınıza devam edebilirsiniz. Temastan sonra aşı yapılabileceği gibi temas öncesi de önlem olarak aşı yapılabilir. Farklı günlerde yapılan dozlarla aşı tamamlanmış olur ve kandaki antikor seviyesi artarak bireyin bağışıklık kazanmasına neden olur. 

Kuduz Aşısının Riskleri Nelerdir?

Risk konusunda bireylerin bünyelerine göre riskler oluşabilir. Kuduz aşısı olduktan sonra bünyenizde alerjik reaksiyonlar meydana meydana gelebilir. Bu reaksiyonlar;

• Kurdeşen
• Yüzde ve boğazda şişme
• Nefes almada zorluk
• Kalp atışının hızlanması
• Baş dönmesi ve halsizlik semptomlarını yaşıyorsanız size en yakın hastaneye gidip, ciddi sağlık problemlerin ortaya çıkmasını önlermiş olabilirsiniz. 

Ayrıca kuduz aşısının beyne zararları konusunda endişe eden bireyler için, aşının reaksiyonları arasında az da olsa görülen halüsinasyonlar, kafa karışıklıkları da bulunur. Bu durum ciddi etkilerden biridir. Böyle bir durumla karşılaştığınız da en yakın hastaneye gidip, gerekli tedavilerin yapılması gerekir.

Kuduz Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

Kuduz aşı yaptırdıktan sonra görülen en tipik yan etki aşının uygulandığı bölgede hafif ağrı, kızarıklık, kaşıntı ya da şişme olup, nadiren kas ağrıları, mide bulantısı, baş ağrısı ve baş dönmeside görülebilmektedir. Bu yan etkiler 2 gün içerisinde etkisini yitirir. 

Kuduz aşısı yan etkileri şu şekilde listelenebilir: 

• Aşı bölgesinde ağrı, kızarıklık ve şişlik
• Kaşıntı
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Karın ağrısı
• Kas ağrısı

Uygulama sonrasında en sık görülen etkilerdir. Ancak bu etkilerin ortaya çıkması ve ya etkilerin farklılığı kişiden kişiye değişmekte olup eğer kendinizi kötü hissettiğinizi düşünüyor ve daha ciddi problemlerin yaşanmasını istemiyorsanız size en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. 

Kuduz aşısının çocuklarda görülebilecek yan etkileri

Kuduz aşısı genel olarak güvenli bir aşıdır ve çocuklar da dahil olmak üzere kuduz hastalığı riski söz konusu olduğunda birçok kişiye güveli bir şekilde uygulanabilir. Ancak her aşıda olduğu gibi bazı yan etkiler ortaya çıkabilir.

Çocuklarda da görülebilecek yaygın yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:

Yaygın yan etkiler şunlardır:

    •    Aşı yapılan bölgede ağrı, kızarıklık veya şişlik
    •    Hafif ateş
    •    Halsizlik veya yorgunluk
    •    Baş ağrısı
    •    Kas ağrıları

Nadir yan etkiler ise şöyledir:

    •    Ciltte alerjik reaksiyon (kaşıntı, döküntü, nefes almada zorluk gibi ciddi belirtiler)
    •    Şiddetli baş ağrısı ve yüksek ateş 
    •    Nörolojik belirtiler (çok nadir)

Eğer çocuklarda kuduz aşısı sonrası ciddi bir yan etki görülüyorsa veya belirtilerin arttığı durumlar söz konusuysa hemen bir doktora başvurmanız gerekir. Bu gibi durumlarda sakin kalmak önemlidir. Doktorunuz aşı sonrası süreçle ilgili gerekli yönlendirmeleri yapacaktır.

Aşı, kuduz gibi ölümcül bir hastalığa karşı koruma sağladığı için, özellikle riskli bir durum (hayvan ısırığı vb.) varsa mutlaka önerilir. Doktorunuzla konuşarak çocuğunuzun tıbbi geçmişine göre riskleri değerlendirmeniz faydalı olacaktır.

Kuduz Aşısı ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Kuduz aşısı konusu bilgi sahibi olmak isteyenler ve bazı endişeleri olan bireylerin aklında bazı soru işaretleri bulunur. Bu sorulardan bazıları ise şu şekildedir;   

Kuduz aşısı önlem amacıyla yapılır mı?

Aşı sadece temastan sonra değil temas öncesinde de önlem amaçlı yapılan bir önleyicidir. Hastalıklardan ve hastalıklara neden olan virüslerin bireylerin bünyelerinde barınmasına izin vermeden bireyli sağlıklı kalmasını sağlar. Özellikle ciddi sonuçları olan tehlikeli hastalıkların önlenmesi için aşılar yapılabilir. Örneğin, kuduz virüsün neden olabileceği ciddi sağlık problemlerin var olduğu bilindiği için önlem amaçlı bu aşı yapılabilir. 

Kuduz aşısı kaç yıl korur?  

Kuduz aşısı olduktan sonra tekrar ısırılmak korkusu yaşayan bireyler için bu soruya şu cevap verilebilir. Belirli dozlar ile yapılan kuduz aşısı koruma süresi yaklaşık olarak 3 yıl koruma sağlar. Bireyin önlem olarak ve temas sonrasında aşı olması ölümcül bir hastalık olarak kuduza karşı korunmasına neden olur.

Kuduz aşısının hamilelikte kullanımı güvenli midir?

Kuduzun ciddi ve ölümcül bir hastalık olması sebebi ile aşılama konusunda herhangi bir engel yoktur. Gebelik gibi bir durumda aşının uygulamasında herhangi bir problem olabilir. Bunun için uzman hekime danışmanız gerekir.

Kuduz aşısı çocuklara uygulanabilir mi?

Virüs etkilerinin ciddi olması sebebiyle herhangi bir yaşa kısıtlaması yoktur. Ölümcül bir risk taşıyan kuduz virüsüne karşı yapılan bu aşı çocuklar ve hamileler de dahil kuduz riskine sahip tüm bireyler için uygulanabilir. 

Kuduz aşısı sonrası oluşan yan etkiler için ne yapmalıyım?

Aşı olduktan sonra bazı yan etkilerin görülmesi muhtemel olabilir. Bu durumlarda, eğer kendinizi kötü hissediyor ve bazı belirtilerin varlığını görüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna giderek gerekli tedavilerin yapılması gerekir.   

Kuduz aşısı kaç doz yapılır? 

Kuduz aşısı farklı aralıklarda ve dozlarda yapılan bir aşı çeşididir. Öncellikle bireyin, temastan önce mi yoksa temastan sonra mı aşı olacağı önemlidir. Genellikle temastan sonra 4 doz şeklinde yapılan kuduz aşısı, daha önce aşı olmuş bireyler için 0. ve 7. günlerde birer doz şeklinde yapılır.    

Kuduz aşısı kaç saat içinde yapılmalıdır?

Kuduz aşısının ilk dozu, ısırılma yaşandıktan ilk sonraki ilk 24 saat içinde yaptırılmalıdır. Sonraki dozlar ise düzenli aralıklarla yaptırılmalı ve dört doz tamamlanmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.