Konversiyon Bozukluğu Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Konversiyon Bozukluğu Nedir?

Konversiyon bozukluğu, kişinin stres ve duygusal zorluklarının sonuçlarını bedensel semptomlarla ortaya çıkaran psikiyatrik hastalıktır. Bayılma, duyu kaybı ve felç gibi nörolojik sorunlar yaratan bu durum, bireylerin kontrolü dışında gelişir. Fiziksel bir dayanağı olmayan bu durum, psikolojik kaynaklardan dolayı meydana gelir. Stres yaratan olayların neden olduğu hastalık, kişilerin zorlayıcı duygusal deneyimler ile baş edemediği zaman ortaya çıkar. 

Bireyin bilinçaltında yaşadığı sıkıntıların bedensel semptomlara dönüştüğü bir reaksiyon olarak adlandırılabilir. Uzun zaman önce yaşanan ya da yaşanmaya devam eden bir durumun sonucu olabilir. Toplumsal ve ekonomik sorunların verdiği sıkıntılar, kişilerde bedensel rahatsızlıklar ortaya çıkarabilir. 

Büyük boyutlu fiziksel etkilenmeler, bireylerin iş ve günlük yaşamını bozabilir. Histeri olarak da isimlendirilen bu hastalık, kişinin bilincinin dışında oluşur. Üzüntü, öfke ve korkma gibi duyguların yüksek düzeyde hissedildikten sonra fiziksel sonuçlar vermesidir. Herhangi bir nörolojik ya da medikal bozuklukla açıklanamayan belirtiler, psikiyatristler tarafından incelenir. Bedensel fonksiyonlarda olumsuz yönde değişim, duyu kayıpları veya uzuvlarda işlevsel azalma gibi sorunlara yol açabilir.   

Konversiyon Bozukluğu Neden Olur?

Konversiyon bozukluğu, bireylerin yaşadığı ruhsal çöküntü, bunalım veya sorunların fiziksel olarak tepki vermesidir. Konsantrasyon bozukluğu yaşatan bu hastalık, kişilerin eğitim, sosyal ve iş hayatını olumsuz şekilde etkileyebilir. Kişilerin duygusal sorunları ile zor başa çıkması sonucu, savunma mekanizması olarak ortaya çıkar.

Stres ve çatışmanın vücudun bazı bölümlerinde semptomlara dönüşmesiyle karakterize edilir.

• Aile içi sorunlar, olumsuz iş ilişkileri, duygularını zor ifade etme, kişinin kendini suçlaması, şiddete maruz kalma, başkası tarafından suçlanma kaygısı yaşaması ve ani kayıplar bu bozukluğa neden olabilir.
• Duygusal sorunlara karşı "kaçınma" tepkisi olarak ortaya çıkan konversiyon bozukluğu, bireylerin stresi iyi bir şekilde tolere edememesinden kaynaklanır.
• Pişmanlık, üzüntü, hayal kırıklığı, korku ve kaygı gibi yoğun duyguların ifade edilememesi durumunda yaşanır. Ölüm, yas ve travmalar, bireylerin konversif atak yaşamasını tetikleyebilir. 
• Görmemesi ya da duymaması gerekenlere şahit olan kişilerde körlük veya sağırlık olabilirken bazen de aile bireylerinde görülen bir hastalığı da taklit edebilir. Bu durum, zihinsel sorunlar ile fiziksel dengesizlikler ve beyinde kimyasal değişimlere neden olabilir.
• Bazı bireylerin tepki verme biçimi olarak adlandırılır. Kişinin ruhsal sıkıntılarından kurtulması ve çevresinden destek görmesi, hastalık belirtilerinin azalmasını sağlayabilir.

Konversiyon Bozukluğu Kimlerde Görülür?

Konversiyon bozukluğu yaş, cinsiyet ve sosyoekonomik fark etmeksizin görülen bir hastalık türüdür. Kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha fazla görülen bu hastalık, ergenlikten genç yetişkinliğe kadar ortaya çıkabilir. Başlangıç yaşı 10 ile 35 arası olsa da, hayatın her döneminde yaşanabilir. Travmatik deneyimler, kayıplar ve diğer zorlayıcı durumlara maruz kalan kişilerde bulunabilir. Kişilik yapısı ve psikolojik geçmiş gibi bireysel faktörler, hastalığın ortaya çıkma riskini artırabilir. 

Konversiyon bozukluğunun risk faktörleri içerisinde; düşük eğitim ve zeka düzeyi, kırsal kesimde yaşama, yetersiz iç görü ile düşük sosyoekonomik koşullar yer alır. Anne ve babasında ağır bedensel hastalıklar olan ve şikâyet eden çocuklarda görülme olasılığı artar. 

Dayak ve cinsel taciz yaşayan çocuklarda bu hastalık sıklıkla görülebilir. Yakın ve uzak geçmişte travma veya deneyim sahibi olan kişilerde strese bağlı ortaya çıkar. Bu hastalığın nörolojik, devinimsel ve duyular ile ilgili 3 farklı tipi mevcuttur. Kişilerin algısal süreçleri, özgüven, anksiyete düzeyi, çevrede olan hastalıklara odaklanmak, duygusal ve düşünce süreçlerini yönetememe gibi pek çok faktör, hastalığa yatkınlığı artırır. Konversiyon bozukluğu genç yaşlarda ortaya çıksa da, sonrasında hayatın her döneminde tekrarlama riski mevcuttur.    

Konversiyon Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Konversiyon bozukluğu, kendini fiziksel semptomlarla ifade eden psikolojik bir hastalıktır. Nörolojik ve fiziksel sorunlara yol açan bu durum, kişiden kişiye değişen farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Belirtileri birdenbire görülüp kaygı verici olabilir. Birey, bedensel fonksiyonlarında ani değişimler yaşayabilir. Stresli durumlarla bağlantılı olan bu hastalık semptomları, kişinin dikkatini dağıtmak ya da sorunlardan kaçmak için bilinçli bir şekilde ortaya çıkar. Konversiyon bozukluğu belirtileri arasında;

• Aniden meydana gelen tünel görüşü, çift ya da bulanık görme ile görme duyusunun kaybı,
• Kol ve bacakların tamamında ya da bir kısmında güçsüzlük, karıncalanma, uyuşma, sızlama veya felç,
• Fiziksel ağrı ve acıya karşı duyarsızlaşma,
• Duyu kaybı, hissizlik ve anestezi yaşama hali,
• Bayılma veya epilepsi nöbetleri,
• Bireyin kontrolü dışında yaşadığı kol ve bacak hareketleri,
• Vücutta meydana gelen titremeler,
• Yürüme ve koşmada güçlük yaşama,
• Denge kaybı ve düzensiz hareketler, 
• Konuşma güçlüğü, ses değişiklikleri, konuşma kaslarının zarar görmesinden dolayı afoni olarak anılan ses kaybı,
• Anosmi olarak adlandırılan koku duyusunun kaybolması,
• Aniden oluşan işitme kaybı,
• Yutkunmada zorluk yaşama,
• Halüsinasyon görme,
• Sindirim sistemi sorunları,
• Hafıza kaybı ve bilişsel zorluklar,
• Konsantrasyon bozukluğu,
• Sürekli hareket etme ihtiyacı,
• Algı ve istek kaybı,
• Kendilerini güvensiz ve huzursuz hissetme durumu,
• Karşısındaki kişiyi dinlemekte zorlanma gibi birçok durum yer alabilir. 

Konversiyon Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Konversiyon bozukluğu, birçok klinik test sonrasında ortaya çıkar. Kişinin semptomları, geçmiş tıbbi ve psikososyal geçmişi dikkate alınır. Detaylı bir psikiyatrik değerlendirme, fiziki muayene ve psikolojik testler yapılarak teşhis konur. Konversiyon bozukluğu tedavisi genellikle, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Tedavi süreci bireyin durumuna, görülen belirtilere, genel sağlık durumuna ve yaşam koşullarına göre planlanır. Tedavide kullanılan bazı yöntemler;

• Psikoterapi: Bireyin zihinsel ve duygusal sağlığını iyileştirmek amacıyla kullanılır. Sorunlarla mücadele etme becerilerini geliştirip altta yatan psikolojik nedenleri anlamak için bilişsel davranış terapisi uygulanır.
• İlaç tedavisi: Belirtileri hafifletmek için antidepresan, anksiyolitik ve antipsikotik gibi ilaçların verildiği bir yöntemdir. Sinir sistemi üzerinde dengeleyici olan bu ilaçlar, bireyin duygusal ve fiziksel durumunu iyileştirebilir. 
• Rehabilitasyon programları: Günlük yaşam becerilerini kazandırmayı hedefleyip işlevselliği artırır. 
• Stres yönetimi teknikleri: Bireyler meditasyon, yoga ve nefes terapisi gibi egzersizler ile rahatlayabilir. 

Konversiyon Bozukluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Konversiyon bozukluğu tedavisi ne kadar sürer?

Konversiyon bozukluğu tedavisi, bireysel ihtiyaçlara ve tercihlere göre farklılık gösterir. Aile ile birlikte tedavi planı oluşturulabilir. Bireylerin kişiliğinde değişim yaratan bu hastalığın tedavisi uzun ve yorucu olabilir. 

Konversiyon bozukluğu ilerlerse ne olur?

Konversiyon bozukluğu, birkaç gün ya da birkaç hafta sürebildiği gibi uzun yıllar da devam edebilir. Hastalığın ilerleyen zamanlarında farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu durum, tedavi sürecini zorlaştırabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.