Yükleniyor
Kist, vücudun herhangi bir yerinde anormal şekilde gelişen, belirgin bir zarı olan, sıvı, hava veya irin dolu olabilen keseler halindeki kitlelerdir. Kist, kemikler, organlar ve yumuşak dokular da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerinde oluşabilirler. Kistler genellikle iyi huylu tümörlerdir.
Kist, cilt dokusu içinde gelişebilen, genellikle sıvı, irin veya havayla dolu keseceiklere verilen isimdir. Cilt, genital bölge ve iç organlar da dahil olmak üzere vücudun birçok farklı bölgesinde oluşabilen kistler, enfeksiyon, yaralanma, kanal tıkanmasından ya da genetik koşullardan dolayı ortaya çıkabilir. Cildin altında büyüyen kistler, genellikle iyi huyludur ve tedaviye ihtiyaç duymazlar ancak oluşan kist çeşitli komplikasyonların bir sonucu olarak ortaya çıkarsa tedavi gerekliliği oluşabilir. Küçük şekilde görülebildiği gibi zaman içerisinde büyüyerek vücut yapısını tehdit edebilir.
Kistlerin çoğunluğu iyi huylu olmakla birlikte süre içerisinde büyüyerek kendini gösterebilir. Zamanla yok olmayan ve sürekli büyüyen kistler operasyon yardımıyla çıkarılabilir.
Kist, enfeksiyon, genetik sebepler, tümörler, hücresel problemler, tıkalı kanallar, parazit ya da bir travma sonucunda oluşur. Bir neden olmadan da vücutta kist oluşumu meydana gelebilir. Bunların yanında kist oluşumu altında yatan bir hastalık nedeniyle görülebilir.
Kist belirtileri ne tür kist olduğuna ve nerede oluştuğuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Derinin hemen altında oluşan kistin ilk belirtisi anormal yumrudur. Karaciğer ya da böbreklerde meydana gelen kistler belirti vermeyebilir. En yaygın kist belirtileri şöyle sıralanabilir:
Vücuduna her bölgesin çıkma ihtimali bulunan kistler en sık olarak deri, göğüs, böbrek ya da yumurtalıklarda oluşur. Bulunduğu bölgeye göre farklılık gösteren kist çeşitleri şöyledir;
Epidermoid ve sebase kistler derinin altında yaygın olarak görülen kist türleridir. Her iki kist türünde de beyazımsı sarı ya da ten renginde pürüzlü olmayan tümsekler görülür. Epidermoid kistleri, iyi huylu olarak ortaya çıkan omuz, sırt ve kafa derisinde sıklıkla görülen kist türüdür. Derinin altında keratin birikmesi sonucunda ortaya çıkar. Sebase kistleri ise içerisinde sebum adı verilen sıvı içermesiyle meydana gelen ve cilt altında oluşan kistlerdir.
Ganglion kisti, ellerde ya da eklemlerde oluşan iyi huylu olarak tanımlanan sıvı dolu kistlerdir. Yaralanmalara tepki olarak yumuşak şişlik şeklinde meydana gelir. Parmaklarda ya da ayaklarda da oluşabilmektedir.
Diz kıvrımının arka bölgesinde toplanan ve eklemde yer alan için sıvı dolu kist türüdür. Bir travma, kıkırdak yırtığı ya da diz eklemi iltihapları sebebiyle ortaya çıkar. Tedavi edilmediğinde büyüme ihtimali bulunur. Şiddetli ağrıya, kızarıklık ve şişliğe sebep olabilir.
Yumurtalık kistleri, yumurtalığın iç tarafında ya da yüzeyinde meydana gelen içi dolu kist türüdür. Hormonal bozukluklar sebebiyle ortaya çıkan yumurtalık kistleri, follikül kisti olarak da bilinir. Adet gecikmesi belirtileri arasında yer alabilir.
Memede ortaya çıkan sıvı dolu keseler olarak tanımlanan meme kistleri, genellikle iyi huylu olarak görülür. Meme kisti, su dolu kesecikleri halinde memede hissedilebilir. Bazı durumlarda meme kisti sertleşir ya da büyüme gösterebilir. Bu tür kistler kanserli olarak tanımlanmamaktadır. Meme bölgesinde yaygın olarak görülen diğer bir kist türü ise anekoik kist çeşididir. Ultrasonografi çekiminde siyah şeklinde kendini gösterir ve vücudun başka bölgelerinde de ortaya çıkabilmektedir.
Anekoik kistler, ultrason ile saptanabilen, yumurtalıkların biri veya her ikisinin üzerinde ya da içinde oluşan sıvı veya yarı katı maddeyle dolu keselerdir.
Sıvı dolu keseler şeklinde oluşan böbrek kistleri, herhangi bir belirti vermeden oluşabilir. Mesanenin alt kısmında meydana gelen bu kist türü, basit kistler olarak da bilinir. Fakat böbrek kistinin yanında kistte zarında kalınlaşma, kanlanma ya da düzensizlik görülüyorsa araştırılması gerekebilir.
Beyin kisti olan araknoid kist, tümöre, enfeksiyona ya da travmaya bağlı olarak gelişebilen, beyin ve omuriliği kaplayan üç zardan biri olan araknoid zar arasında yer alan omurilik sıvısı ile dolu keselerdir. Bulantı, kusma, nöbet, baş dönmesi ya da yürüme bozukluğu şeklinde belirtilerle ortaya çıkar. Beyin ve omurilik arasında yer alan sıvı dolu içeren bu kistler bulundukları bölgeye göre tedavi edilebilir.
Hidatik kist, bir tenyanın neden olduğu, karaciğer, akciğer veya diğer organlarda oluşabilen parazitik bir enfeksiyonun neden olduğu kisttir. Kistler, tenyanın olgunlaşmamış formlarını içerir ve boyutları bir süre içinde 5-10 cm veya daha fazla büyüyebilirler. Hidatik kistler, tedavi edilmediğinde hayati açıdan risk oluşturabilir. Özellikle karaciğerde kist, uzun yıllar tedavi edilmezse çeşitli hastalıkların oluşumuna neden olabilir.
Kist tanısı konulurken ultrasonografi (USG) yönteminden yararlanılır. Kistin türüne ve olduğu bölgeye bağlı olarak bilgisayarlı tomografi ve MR’dan da yararlanılabilir. Uzman doktor detaylı inceledikten sonra kistte anormallik görürse biyopsi talep edebilir. Basit kist olarak adlandırılan genellikle meme, karaciğer, böbrek ve yumurtalıklarda görülen kist türleri, iğne ile girilerek boşaltılabilmektedir.
Sağlık açısından önemli olan karaciğer, akciğer, dalak, yumurtalık ve pankreas kistleri zamanla büyüyebilme eğiliminde olduklarından organlara baskı uygulayabilir. Bu gibi kistler çoğunlukla ameliyatla tedavi edilmektedir.
Genel Cerrahi uzmanları tarafından tedavisi yapılan kistler, vücudun her alanında ortaya çıkabilir. Kişinin belirtilerine bakılarak tanı konulduktan sonra, sağlık geçmişi de göz önünde bulundurulduğunda uygun tedavi yöntemi belirlenebilir. İyi huylu olduğu belirlenen ve gelişme göstermeyen kistler, herhangi bir soruna yol açmayacağından düzenli olarak takibi yapılır. İçerisinde iltihap barındıran kistlere antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
Kanser dokulu olan kistler 10 cm ve üstüne çıktığı durumlarda tehlikeli olarak nitelendirilebilir. Uzman doktor kontrolden sonra cerrahi operasyonla bu kisti alır.
Kist patladığında acil olarak müdahale edilmesi gerekir. Kist patlamasında mide bulantısı, yüksek ateş ve ağrı görülebilir. Bu semptomları gösterdiğinizde mutlaka uzman doktora başvurmalısınız.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 23 Aralık 2024
Yayınlanma Tarihi: 21 Haziran 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
