Dexa taraması olarak da bilinen kemik dansitometri, kişinin kemik yoğunluğunu tespiti ve kemik sağlığı kontrolü için uygulanan bir testtir. Röntgene benzer bir yapıda olan kemik dansitometri, kemiklerin gücünü ve içerdiği minerali ortaya çıkarır. Bunun yanında osteoporoz ve osteopeni gibi hastalıkların bulunmasında da etkili olarak kullanılan bir yöntemdir. Hızlı ve ağrısız şekilde uygulanan dexa taraması, düşük kemik yoğunluğunu ortaya çıkarılmasında da etkilidir.
Kemik Dansitometri (DEXA Taraması) Nedir?
DEXA taraması yani kemik dansitometri, kemiklerin mineral yoğunluğunu ve gücünü ölçmek için yararlanılan test olarak bilinir. Bu tarama yapılırken X ışınlarından yararlanılarak aynı zamanda kemik erimesinin olup olmadığına bakılır. Böylelikle kemiklerde düşük yoğunluk görüldüğü durumda buna yönelik olarak önlem alınır ve olası kırılma, çatlakların önüne geçilebilir. Osteopeni veya osteoporoz gibi kemikle bağlantılı hastalıkların teşhisinde de kullanılır.
Kemik Dansitometri Hangi Hastalıkların Tanısında Kullanılır?
Kemik dansitometri, kemik sağlığının kontrolü için yararlanılan önemli testler arasında yer alır. DEXA taraması şu hastalıkların tanısında kullanılır:
- Osteoporoz
- Osteopeni
- Kemik kırığı riskinin kontrolü
- Kemik kaybını takip etmek ve ölçmek
- Kemiklere etki eden bir ilaca başlamadan önce kemik yoğunluğunu görmek
Kemik Dansitometri (DEXA Taraması) Neden Yapılır?
Kemik dansitometresi yani DEXA taraması, kemiklerde yer alan mineral yoğunluğunu ölçmek ve çeşitli kemik hastalıklarının ortaya çıkarılması için yapılır. DEXA taramasının yapılmasının başlıca nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Kemik yoğunluğunu, sağlamlığını ve mineral yoğunluğunu ölçme
- Kemiklerin zayıflaması ve kırılma riskinin artmasıyla karakterize edilen osteoporoz teşhisi
- Osteopeni erken teşhisi
- Düşük kemik yoğunluğunun tespiti
- Menopoz sonrası kadınlarda kemik sağlığının ölçümü
- Ailede osteoporoz veya kemik kırıkları öyküsü olan kişilerde tarama
DEXA taraması, kemik sağlığının izlenmesi ve kemik hastalıklarının erken teşhisi için önemli bir test türüdür. Kişilerin sağlık durumu ve risk faktörlerine bağlı olarak uzman doktor bu testin yapılmasını önerebilir.
Kemik Dansitometri Nasıl Çekilir?
Kemik dansitometrisi, genellikle DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) cihazı ile çekimi yapılan bir testtir. Basit bir işlem olan bu test genellikle ağrısız bir şekilde gerçekleşir. Kemik dansitometrisi çekilmeden önce kişinin üstünde yer alan takı ve metal eşyaların çıkarılması gerekir. Onay işlemlerinin ardından hazırlanan DEXA cihazında görüntüleme yapmak için kişinin masa üzerinde düz bir şekilde yatması istenebilir. Testin yapılacağı bölgeye doğru tarama işlemi yapılır. DEXA cihazı vücuda düşük dozda X ışınları iletir. Bu ışınlar sayesinde kemiklerin yoğunluğu ölçülür. Bu tarama genel olarak 10-20 dakika sürer ve ağrısız şekildedir. Kişinin hamilelik durumu varsa ya da ilaç kullanıyorsa uzman doktor bunlardan bahsetmesi önemlidir.
Kemik Dansitometri (DEXA Taraması) Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Kemik dansitometrisi yani DEXA taraması sonuçları, T-skoru ve Z-skoru olarak ifade edilerek değerlendirilir. Sonuçlarda görülen T skoru kişinin taraması sonrası kemik yoğunluğunun görülmesinde etkilidir. Genç bir yetişkin bireyin taraması yapılan kişiye göre kıyaslaması yapılır. -1 ve üzeri değerler normal olarak kabul edilir. Kişinin sonuçlarında -1 ile -2.5 görüldüğü durumda ise düşük kemik yoğunluğu teşhisi konabilir. -2.5 değeri ise genellikle osteoporoz olarak değerlendirilir. Z-skoru ise kişinin kemik yoğunluğunu, aynı yaş, cinsiyet ve boyuttaki diğer bireylerle karşılaştırılması sağlanır.
Kemik Dansitometri (DEXA Taraması) Hakkında Sık Sorulan Sorular
DEXA Taraması kimler için uygundur?
Menopoz sonrası kadınlar, osteoporoz riski bulunan, 50 yaş üstü erkekler ve kırık riski buluna bireylere uygulanabilen testtir. Aynı zamanda kemik sağlığı ile ilgili tarama yapılması istenen kişilere de uygulanır.
Ne sıklıkla DEXA taraması yapılmalıdır?
Özellikle osteoporoz gibi kemik hastalığı konusunda tedavi gören ve yüksek risk taşıyan bireylerde bu test sıklıkla tekrarlanması gerekir. Fakat uzman doktor kişinin kemik sağlığına ve risk faktörlerine bağlı olarak sıklığına karar verir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 22 Temmuz 2024