Yükleniyor
Kateter, özellikle tıbbi uygulamalar sırasında vücuda sıvı alınması veya vücuttan atılması gereken sıvının çıkartılması için kullanılan tıbbi bir cihazdır. Kullanım şekline göre çeşitleri de farklılık gösterir. Sağlık sektöründe sıklıkla kullanılan kateter, çeşitli tedavi yöntemlerinde kurtarıcı bir ürün olarak görülür. Kateterin kullanılması tedavi sırasında olan kişilerin konforu için oldukça önemlidir.
Kateter, hastalıkların tedavisi veya cerrahi prosedürler için vücuda ilaç ve sıvı verilmesi veya idrar ve kan gibi vücut sıvılarının boşaltımının sağlanması için kullanılan ince ve esnek yapıda olan plastikten yapılmış bir tüptür. Vücut boşluğuna yerleştirilen kateter, genellikle idrar yolları, kalp ve damarlara erişim sağlanmasını sağlayarak sıvı akışının kontrolünde tıbbi cihaz olarak kullanılır.
Tıbbi açıdan önemli bir yeri olan kateter, damar içi yani intravenöz tedavilerinde, idrar sondası takılmasında ve kalp kateterizasyonunda kullanılır. Kateter özellikle aferez işlemi sırasında damarların iyi olmadığı durumlarda kanı çekmek için takılan bir cihazdır.
Cerrahi müdahale süreçlerinde kullanılan kateter, kanın bileşenlerine ayrılması yani aferez işlemi esnasında damarların iyi olmadığı durumlarda kanı çekmek için takılabilir. Bunların yanında şu tıbbi nedenlerden dolayı da kateter kullanılabilmektedir:
Kateter amaçlarına göre çeşitlere ayrılır. Yaygın olarak kullanılan kateter çeşitleri şöyle sıralanabilir:
Kol, boyun ya da kasık bölgelerinden birine yerleştirilen santral venöz kateter, uzun süreli kullanımda da yararlanılır. Genellikle yoğun bakım ünitesinde kalan hastalar, uzun zaman ilaç tedavisi gören kişilerde bu kateter türünden yararlanılır. Yaşamsal fonksiyonların takibinde önemli olan bu kateter serum verilmesini, kan alınmasını kolaylaştırır.
Özellikle kanser gibi uzun süreli tedavi gerektiren hastalıkların kullanımında yararlanılan bu kateter türü, cildin altına yerleştirilir. Göğüs bölgesinin alt kısmında ya da üst kol kısmını kapsayan alana yerleştirilen port kateter, hastaların günlük aktivitelerinin kısıtlanamamasını sağlar.
Mesane yerleştirilen kateter türü olan üriner kateter, idrarın vücuttan atılmasında yararlanılır. İdrarın doğal yollarla çıkmadığı durumlarda bu kateter türü kullanılmaktadır. Plastik ya silikondan üretilen bu kateter türü üretradan geçerek mesaneye ulaşır.
Omurilik durağı ve omurilik arasına yerleştirilen kateter türü olan epidural kateter esnek ve ince bir yapıdadır. Epidural anestezi gibi tedavilerde bu kateter türünden yararlanılır. Vücudun alt kısmının uyuşturulmasından dolayı bel bölgesine yerleştirilir. Genellikle doğum ya da sezaryen ameliyatları sırasında kullanılır.
Kateterlerin yerleştirilmesi uzman kontrolünde gerçekleştirilmelidir. Uzun süreli kateter kullanımlarda enfeksiyon riski olduğundan düzenli olarak bakımının yapılması önemlidir.
Kateter çeşidine göre vücutta takıldığı bölge farklılık gösterir. Genellikle kol, kasık ve boyun bölgesine takılmaktadır.
Epidural kateter, omurilik arasına veya omurilik durağına yerleştirilir. Epidural kateter yerleştirmek için genellikle bel ya da sırt bölgesi tercih edilir.
Port kateter kullanılması gerektiği durumlarda port kateter, kolun üst kısmını kapsayan alana ya da göğsün altına yerleştirilir. Böylelikle bireyin günlük yaşamının kısıtlanmamaı sağlanır.
Mesane bölgesine yerleştirilen üriner kateter, görevi nedeniyle mesane bölgesine yerleştirilen bir kateter türüdür.
Santral venöz kateter ise çoğunlukla kasık, boyun ya da kol gibi bölgelere yerleştirilir. Boyun kateteri aynı zamanda fistül ve greftinde sorun gelişen hastalar için hemodiyaliz tedavisinde de uygulanır.
Kateter takma operasyonunun doğru şekilde yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi de büyük önem taşır. Bu nedenle röntgen ve ultrason gibi görüntüleme tekniklerinden bu konuda yarar sağlar. Bunun sonucunda kateterin vücuda doğru şekilde yerleştirildiğinden emin olunması sağlanır. Görüntüleme tekniklerinden yararlanmak özellikle kateterin yanlış yerleştirildiği durumlarda çeşitli sorunların oluşmasını önlemek adına son derece önemlidir.
Kateter takılma süreci uzman doktorlar ya da bu alanda bilgili sağlık çalışanları tarafından yapılır. Bu işlem hijyen gerektiren bir durum olduğundan sterilizasyonun sağlandığı bir ortamda yapılması önemlidir. Kateterin türüne ve takılacağı bölgeye göre takılma prosedürü de farklılık gösterir. Kateterin takılma süreci şöyle sıralanabilir:
Harici ve kondomlu kateterler dışında idrar sondası kullanırken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır. Bu yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:
Enfeksiyon: Kateter konusunda enfeksiyon yaygın bir sorun olarak kabul edilir. Kateter vücuda mikropların girmesine izin verebilir ve burada mesanenizde, üretranızda, idrar yolunuzda veya böbreklerinizde enfeksiyona neden olabilirler. Bunun dışında aşağıdaki durumlarda doktora başvurmak gerekebilir:
Bu yan etkiler kateterin pıhtılaşmış kan veya döküntülerle tıkandığının bir işareti olabilir.
Kısa süreli kateterler ortalama 1 hafta ila 1 ay arasında kullanılır. Genellikle yaşlılarda ya da ortopedi hastalarında ameliyattan sonra yararlanılır. Uzun süreli kateter uygulamaları ise 28 günden uzun sürebilmektedir.
Port kateter takılması esnasında enfeksiyon nedeniyle çeşitli komplikasyonlar gerçekleşebilir. Kanın pıhtılaşması, karaciğer ya da böbrek hasarının oluşması, kataterin dolaşım sistemini tıkması gibi riskler oluşabilir.
Kateter genellikle kolay takılan bir cihazdır ama kimi hastalarda takılma işlemi zor olabilir. Bu zorluk hastanın durumuna bağlı olabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 1 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 25 Temmuz 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
