Kas yırtılması nedir? Nasıl tedavi edilir?

Kas yırtılması nedir?

Kas yırtılması halk arasında lif kopması ya da kas çekilmesi olarak isimlendirilen kas dokusunun bütünlüğünde kısmi veya tamamını kapsayan kayıp oluşmasıdır.

Kas yırtılması neden olur?

Kas yırtılmaları kas dokusunun kapasitesinin üzerinde gerilmesi ani veya devam eden aşırı zorlayıcı aktivitelere maruz kalması sonrasında ortaya çıkar.  Ağır yük kaldırma, kasın uzun süre yüke maruz bırakılarak direncinin azalması, travma ve kazalar kas yırtığının oluşmasındaki ana nedenlerdir.

Bu nedenlerin kas yırtığına yol açmasında kişinin genel kas gücü kapasitesinin yanı sıra mikroskobik düzeyde kas liflerinin yapısında zayıflamaya yol açtığı için ileri yaş da önemli bir neden olarak sayılabilir. Her ne kadar ileri yaş kas yırtılması için önemli bir neden olarak gözükse de,  kas yırtılması nedeni ile hastaneye başvuran hastaların çoğunluğu genç hastalardan oluşur. Bunun nedeni elbette spor aktivitelerdir. Futbol, basketbol ve atletizm gibi dayanıklılık ve devamlılık gerektiren zorlayıcı spor dalları kas yırtığı oluşması açısından risk barındırır. Ayrıca halter ve ağırlık sporları gibi ani patlayıcı tarzda efor gerektiren branşları yapan sporcularda da kas yırtılmaları sıklıkla görülebilmektedir.

Sporcuların ve amatör olarak spor yapan kişilerin bu tarz sakatlıklardan korunmasında en önemli nokta ise egzersiz öncesi kasların uygun hareketlerle esnetilerek ısıtılması ile spor aktiviteye hazırlanmasıdır. Yeterince ısınma hareketi yapmadan yapılan spor aktivitelerde sakatlanma olasılığı ciddi artış gösterir. Isınma hareketlerinin miktarı ve süresi kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte 10 dakikadan az olmamalıdır. Isınma hareketlerinin yanı sıra yapılan egzersiz ve sporun miktarı sporcunun kapasitesine uygun olarak kademeli olarak arttırılmalı ani zorlamalardan ve zorlayıcı yeni hareketlerden kaçınılmalıdır.

Kas yırtılmaları nasıl anlaşılır?

Kas yırtılmasının olduğu bölge ve yırtılmanın derecesine bağlı olarak farklı şikayetler ortaya çıkabilmekle birlikte en sık görülen belirti yaralanma bölgesinde ağrı ve dokunma ile ortaya çıkan aşırı hassasiyettir. Kas yırtılması yaşayan kişi veya sporcu çoğunlukla yaralanmanın gerçekleştiği bölgeyi kullanamaz. Bazı yırtılmalarda kas içine kanama olmaktadır. Bu durumlarda ciltte morluk ve şişlik fark edilebilir.

Bazı yırtılmalarda ise kas liflerinin birbirinden uzaklaşmasına bağlı olarak yırtık bölgede göçme ve kas devamlılığında kayıp fark edilebilir. Kas yırtılması gerçekleştiğinde çoğu zaman kısa sürede iyileşeceği düşünülerek yeterince önem verilmemektedir. Bu durum hem iyileşme sürecini uzatacağı hem de ilerde olası daha büyük sorunlara yol açabileceği için tehlikelidir. Bu belirtileri gösteren kişilerin öncelikle en yakın sağlık kurumuna vakit kaybetmeden müracaat etmesi gerekir. Yırtılmanın ciddiyeti sağlık kurumunda değerlendirildikten sonra gerekli görülürse uzman hekime yönlendirilir.

Elle muayene sonrasında uzman hekim tarafından gerekli görülürse tanıda direk grafi,  ultasonografi ve MR da istenebilir. MR genellikle omuz bölgesi ve aşil kas yırtıklarının değerlendirilmesinde gereklidir. Ayrıca profesyonel sporcularda sporcunun ne kadar süre ile dinlendirilmesi gerektiği kas yırtığının derecesini saptamak ile mümkündür. Bu amaçla MR istenebilir.

Kas yırtılması nasıl tedavi edilir?

Uygulanacak tedavi kas yırtılmasının gerçekleştiği bölgeye ve yırtılmanın derecesine göre farklılıklar gösterebilir. Hafif yırtıklarda uygulanan tedavi olarak,  istirahat, ödem ve ağrı giderici ilaç verilmesi, buz uygulanması, masaj ve bandajlama sayılabilir. Sadece istirahat, egzersiz kısıtlaması ve ilaç tedavisi ile hafif yırtıkların büyük çoğunluğunu tedavi etmek mümkündür. Daha ileri düzeydeki yaralanmalarda kas içi kanama varsa kanamayı durdurmaya veya azaltmaya yönelik önlem ve tedaviler gerekebilir. Bazı kas yırtılmalarının tedavisinde ise cerrahi işlemler gerekebilmektedir.

Hangi kas yırtılmaları cerrahi işlem gerektirir?

Kas yırtıklarının büyük çoğunluğunda basit tedaviler yeterli olmaktadır. Cerrahi işlem gerekebilecek yırtıklar en sıklıkla omuz bölgesindeki rotator manşet kaslarında, topuk bölgesindeki aşil kas yırtıklarında daha nadir olarak da kolda pazu kası yırtıklarında gerekebilmektedir.

Kas yırtılması kendi kendine geçer mi?

Kas yırtılması kendi kendine geçmez. Aksine yırtılan kası zorladıkça hastayı tedavi edilmesi zor bir sürece götürebilmektedir. Kas yırtığı fark edildiği anda cerrahi dışı işlemler ile tedavi planlanabilir ancak ihmal edildikçe cerrahi zorunluluğu söz konusu olabilmektedir.

Sıklıkla görülen omuz kas yırtıklarının tedavisi nasıldır?

Omuz hareketlerimizi sağlıklı şekilde gerçekleştirmemizde kilit rol oynayan rotator manşet olarak isimlendirilen kaslarımız vardır. Bu kaslar temelde 4 adettir. Vücutta en sık yırtığı görülen kaslar yine bu kaslarımızdır. Sık yırtılması ile ilgili çeşitli hipotezler öne sürülmüştür. Ancak en önemli neden olarak omuz eklem hareketlerinin çok çeşitli olması, sıklıkla zorlanmaya maruz kalması ve yaşlanmayla birlikte kasların ve bu bölgenin anatomik yapısındaki değişimler sayılmaktadır.

Özellikle yaşla birlikte kürek kemiğinin bu kas grubu üzerinde kalan bölgesi olan ve akromion olarak isimlendirdiğimiz anatomik yapı bazı insanlarda kemik uzantılar oluşturarak kasları sıkıştırmakta ve uzun vadede yırtılmasına neden olabilmektedir. Halk arasında omuzda sıkışma varmış diye bilinen ifadenin nedeni budur. Bu kas sıkışması uzun vadede kasların yapılarını bozmakta ve kaslarda yıpranmaya ve erozyona neden olmaktadır. Bu yıpranma ise ani zorlanma veya uzun süreli aktivite sonrasında kaslarda yırtılmalara yol açabilmektedir. Bu yırtılmaların hangi derecede olduğu tedavi açısından çok önemlidir.

Hangi derecede olduğu ise muayene ve çekilen omuz MR’ları ile belirlenmektedir. Bu noktada omuzunda ağrı hisseden veya hareket kısıtlılığı yaşayan hastaların mutlaka bir ortopedi hekimine başvurması gerekmektedir. Zira eğer kas yıpranmaları veya sıkışma safhası yırtığa dönüşmeden veya hafif yırtık seviyesinde iken tespit edilebilirse sorun büyümeden basit şekilde tedavi edilmesi mümkün olabilmektedir. Bu noktada ilk olarak belirli süre hareket kısıtlaması ve ilaç tedavisi verilmelidir. Alınan yanıta göre fizik tedavi veya omuzdaki yıpranmanın dengelenmesi amacıyla PRP (halk arasındaki bilinen adıyla kök hücre tedavisi) enjeksiyonu denenebilir.

Eğer yırtığın boyutu bizim tam kat yırtık olarak isimlendirdiğimiz ileri derece yırtığa evrilmiş ise vakit kaybetmeden cerrahi işlem uygulanmasında fayda vardır. Çünkü onarılmamış yırtıklar iyileşme potansiyeli taşımadığı gibi uzun vadede hastanın hem omuz ağrılarını hem de omuz hareket kısıtlılığını arttıracaktır. Diğer yandan bazı hastalar durumun ciddiyetini yeterince idrak edememekte ve tam kat yırtıklarda tedaviyi özellikle de cerrahi tedaviyi kabul etmemektedir. Bu durumdaki hastalar ilerde daha büyük cerrahi işlemlerle karşı karşıya gelmekte ve tedavilerden aldıkları verimin ciddi şekilde düştüğünü bilmeleri gerekmektedir.

Çünkü tedavi edilmemiş tam kat yırtıkları zamanla kopan kasların boylarının kısalmasına bağlı olarak onarılmayı güçleştirmektedir. Ayrıca yine tedavisiz kalmış tam kat yırtıklar rotator manşetteki diğer 3 kası da zorlayarak onlarında yırtılmalarına yol açmakta ve onarılması mümkün olmayan masif yırtıklara dönüşebilmektedir. Bu durumdaki hastalara ise tedavide omuz protezi veya kas nakilleri gibi çok daha büyük ameliyatları uygulamak gerekebilmektedir. Erken teşhis ve tedavi şansını kaçırmamak eğer gerekli durum varsa da cerrahi yöntemin vakit kaybetmeden uygulanması hastanın gelecekteki omuz sağlığı açısından hayati önemde olduğu unutulmamalıdır.