Karaciğer Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Karaciğer Nedir?

Kendini yenileyebilen karaciğer vücudun en büyük organıdır. Aynı zamanda bir salgı bezi olan karaciğerin en önemli işlevlerinden biri kandaki toksinleri filtrelemesidir. Yaşamsal fonksiyonları destekleyen ve vücudun pek çok işlevini sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmesi için hayati bir organ olan karaciğer, bazı hastalıklara bağlı olarak gerçek performansından uzaklaşır ve birtakım belirtilerle birlikte bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Karaciğer Nerede?

Vücudun en büyük organı olan karaciğer, karın boşluğunun sağ üst kısmında, diyaframın altında yer alır. Yaklaşık olarak 1.4 kg ağırlığa sahip olan karaciciğerin konumu mide, sağ böbrek ve bağırsakların üstüdür. Karaciğer aynı zamanda kırmızımsı kahverengi bir organdır. En temel faydası toksinleri vücuttan uzaklaştırmasıdır.

Karaciğer Ne İşe Yarar?

Kendini yenileyen ve vücudun en büyük organı olan karaciğerin temel görevi toksinleri vücuttan uzaklaştırmasıdır. Karaciğer mide ve bağırsaklardan çıkan kanı işler, eski kırmızı kanları atar,  kan pıhtılaşmasını düzenler, besinleri parçalar, vücudun yiyecekleri sindirmesine yardımcı bir sıvı olan safrayı üretir. Ayrıca vücudun kullanabileceği proteinleri, karbonhidratları ve yağları metabolize eder.

Özetle aslında karaciğer metabolizmayı, bağışıklığı, sindirimi, toksin atılımını ve vitamin depolamayı da içeren bir çok işlevden sorumludur.

Karaciğerin en hayati faydaları şöyle sıralanabilir:

• Karaciğer toksinleri vücuttan uzaklaştırır
• Besinlerin sindirilmesine yardım eden safrayı üretir
• Protein, karbonhidrat ve yağları metabolize eder
• Kan pıhtılaşmasına yardımcı olan maddeleri üretir
• Vücuttaki kan miktarını düzenlemekle görevlidir
• Karaciğer glikojen ve vitaminleri depolar

Tüm bunların önemi yaşamsal fonksiyonlar açısından çok önemlidir. Çünkü kişi karaciğeri olmadan yaşamını sürdüremez. Karaciğer sağlığının korunması hayati olarak büyük önem taşır. Karaciğerde ortaya çıkan bazı hastalıklar sağlığı tehdit eder.

Karaciğer Hastalıkları Nelerdir?

Bilinen ve yaygın görülen başlıca karaciğer hastalıkları hepatit, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri, karaciğer kistleri, karaciğer tümörleri, hemokromatoz ve wilson hastalığıdır.

Karaciğerde ortaya çıkan ve yaşamı tehdit edebilecek hastalıklar şunlardır:

• Hepatit A, B, C
• Siroz
• Karaciğer yetmezliği
• Karaciğer kanseri
• Karaciğer kistleri
• Hemokromatoz
• Wilson hastalığı
• Kolestaz
• Karaciğer büyümesi

Hepatit

Hepatit A, B ve C hastalığı karaciğeri etkileyen viral bir enfeksiyondur. Aynı zamanda karaciğer iltihaplanması olarak da bilinen hepatit enfeksiyon, alkol, bazı ilaçlar veya bağışıklık sisteminin düşüklüğüne bağlı olarak ortaya çıkar.

Siroz

Genellikle aşırı alkol tüketimine bağlı olarak meydana gelen siroz, karaciğerin kalıcı olarak hasar gördüğü ileri evre bir karaciğer hastalığıdır. Zamanla yaşamı tehdit eden bir noktaya gelebilir.

Karaciğer yetmezliği

Karaciğer yetmezliği, genellikle karaciğerin büyük bir bölümünün geri dönüşümsüz hasara uğraması ile birlikte karaciğerin işlevini yitirmesidir. Hızlı bir şekilde müdahale edilmeyip tedavisinde gecikildiği durumlarda karaciğer yetmezliği ölümle sonuçlanabilir.

Karaciğer kanseri

Karaciğer kanseri tümör hücrelerinin karaciğerdeki hücrelerden gelişmesi ve kontrolsüz bir şekilde bölünmesi sonucunda meydana gelir ve tehlikeli bir kanser türüdür. Erken evrede fark edildiğinde hızla tedavi gerektiren karaciğer kanseri, karın ağrısı ve karında şişkinlik, kilo kaybı, sarılık, gastrointestinal kanama ve halsizlik gibi belirtilerle görülür.

Karaciğer yağlanması

Karaciğerde çok fazla yağ birikmesine karaciğer yağlanması adı verilir. Karaciğer yağlanmasına neden olan faktörlerin başında obezite, diyabet ve yoğun alkol tüketimi gelir. Karaciğerde kalıcı hasara yol açmaması adına karaciğer yağlanmasının önüne geçilmelidir. Bunun çözümü de sağlıklı beslenmektir.

Karaciğer kistleri

Karaciğerde ortaya çıkan içi sıvı dolu keseciklere karaciğer kisti adı verilir. Bu kesecikler genellikle iyi huyludur.

Hemokromatoz

Vücutta aşırı demir birikmesi durumu olan hemokromatoz, kronik karaciğer hasarına yol açabilir.

Wilson hastalığı

Bakır metabolizmasının bozulması sonucu vücutta aşırı bakır birikmesi ile oluşan genetik bir hastalık olan wilson hastalığı karaciğer ve beyin başta olmak üzere daha pek çok organda biriken bakırın yol açtığı organ hasarları, çeşitli yakınma ve bulgulara yol açar.

Kolestaz

Vücudun safra sisteminde safra akışının yavaşlaması ve durmasıyla görülen ve karaciğerdeki bir probleme işaret eden kolestaz aynı zamanda safra kanallarında da bir sorun olduğunun göstergesidir.

Karaciğer büyümesi

Vücudun temel yapı taşlarından biri olan karaciğerin normal boyutunun üzerine çıkması karaciğer büyümesi olarak ifade edilir.

Karaciğer Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Karaciğer hastalığının türüne göre belirtiler farklılık gösterse de birtakım ortak belirtiler söz konusudur. Karaciğer hastalığının yaygın belirtileri arasında sarılık, idrarda koyuluk, dışkı renginde solukluk, mide bulantısı, karın ağrısı, mide kanaması, ödem, yorgunluk, vücutta morarmalar ve kilo kaybı yer alır.

Karaciğer hastalıklarında görülen yaygın belirtiler şu şekildedir:

• Sarılık
• İdrar renginde koyulaşma
• Dışkının soluklaşma
• Mide bulantısı ve kusma
• Karnın sağ üst tarafında ağrı
• Cilt kaşıntısı
• Aşırı kilo kaybı
• Vücutta belirgin ödem
• Mide kanaması
• Yorgunluk
• Vücutta morarmalar

Sarılık

Karaciğerdeki safra üretiminin gerçekleşmemesi ve kandaki bilirubin miktarının artması sonucunda karaciğerde sorun ortaya çıkar. Bunlara bağlı olarak göz akında ve ciltte renk değişimi meydana gelir ve sarılık görülür.

İdrar renginde koyulaşma

Hastalığın türüne göre değişse de genellikle karaciğer hastalarının idrar rengi normalden daha koyu bir görüntüye sahiptir.

Dışkının soluklaşması ve kan gelmesi

Bilirubinin safra ile sindirime katılıp dışkı yoluyla dışarı atılamaması karaciğer hastalarının dışkılarında soluklaşmayı ortaya çıkarabilir. Ayrıca karaciğer hastalıklarında kanın pıhtılaşması sürecinde sorun meydana gelebileceği için kan pıhtılaşması zorlaşır ve dışkıda kanama meydana gelebilir.

Mide bulantısı ve kusma

Başta siroz olmak üzere bazı karaciğer hastalıklarında kişi mide bulantısı ve kusma şikayetiyle mücadele edebilir.

Karnın sağ üst tarafında ağrı

Karın boşluğunda asit birikmesi karaciğer hastalıklarında görülen bir durumdur. Buna bağlı olarak zamanla şiddeti artabilen karın ağrısı belirtisi de karaciğer hastalığı belirtisi kabul edilir.

Ciltte kaşıntılar

Özellikle karaciğer hastalıklarının son evresinde ciltte kaşıntılar ortaya çıkabilir. Bu kaşıntılar kişiyi rahatsız edecek boyuta ulaşabilir.

Aşırı kilo kaybı

Karaciğer fonksiyonlarının zamanla azalmaya başlamasıyla safra yolun safra akışı durur. Karaciğer artık safrayı ince bağırsağa etkili bir şekilde üretemez veya iletemez. Bunun yerine safra, kan dolaşımına sızmaya başlar. Bunun yansıma olarak da aşırı bir kilo kaybı ortaya çıkabilir.

Vücutta belirgin ödem

Karaciğerin işlevini yitirmesiyle birlikte özellikle ileri evrelerde bazı kan hücrelerinin üretimi azalır. Kan akışının yetersiz olması sebebiyle özellikle bacaklarda belirgin bir şekilde gözlemlenen ödem (şişlik) görülebilir.

Karaciğer Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Karaciğer hastalıklarının teşhisi için öncelikle kişiden kan örneği alınır ve kan testi yapılır. Bununla birlikte karaciğer fonksiyon testleri, karın ultrasonu, BT taraması, elastografi, endoskopi ve gerek duyulursa karaciğer biyopsisi yapılabilir. Bu konuda en doğru kararı hastanın durumuna göre doktor karar verecektir.

Karaciğer Hastalıklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Karaciğer hastalıklarının tedavisi, hastalığın türüne bağlı olarak değişir. Ancak tedavi noktasında genel resme bakacak olursak kişinin yaşam tarzını değiştirmesi, sağlıklı beslenmesi ve hastalığa göre doktorun önerdiği ilaçları düzenli bir şekilde kullanması çözüm yöntemleridir.

Örneğin, antiviral ilaçlar viral hepatiti tedavi ederken, kortikosteroidler ve immünosüpresanlar ise otoimmün hastalıkları tedavi eder. Ancak birçok hastalık için geçerli olan durum yaşam tarzı değişiklikleridir.

Özellikle karaciğerdeki toksik yükü azaltmak birçok karaciğer hastalığı için önemlidir ancak aşırı yağ depolanması olan karaciğer yağlanmasının önüne geçmek için alkol veya diğer toksinlerden uzak durmak gerekir.

Karaciğer Hastalığı Belirtileri Hakkında Sık Sorulan Sorular

Karaciğer hastalıkları nasıl belli olur?

Karaciğer hastalığı için ortak kabul edilebilecek belirtiler sarılık, koyu renkli idrar, dışkı renginin soluklaşması, ödem, mide bulantısı, karın ağrısı ve tükenmişlik hissidir.

Karaciğer hastalığının ciltteki belirtileri nelerdir?

Karaciğer hastalıklarının ciltte ortaya çıkardığı en belirgin semptom sarılıktır. Sarılığın yanı sıra ciltte kaşıntı, tırnaklarda bozulmalar ve kimi hastalarda ise saç dökülmesi de görülebilir.

Karaciğer hastalıkları için hangi değerler önemlidir?

Yapılan kan tahlilinde ALT, AST, bilirubin, Albümin, ALP, GGT, LDH, PTT ve 5’-nükleotidaz değerlerine bakılır ve karaciğerin işlevi ölçülür.

Karaciğer hastaları nasıl beslenmeli?

Karaciğer hastalığı olan kişiler sağlıklı beslenmeli ve karaciğer sağlığı açısından faydalı besinleri tüketmelidir. Bu besinlerin başında enginar, baklagiller, elma, greyfurt, avokado, limon, havuç, yeşil yapraklı sebzeler ve sarımsak gelir. Bunların çoğu antioksidan etkisiyle karaciğeri temizler.

Diğer yanda kronik karaciğer hastaları ve özellikle siroz hastalarında özel beslenme programı uygulanmalıdır ve hastalar bu programa riayet etmelidir. Sağlıklı bireylere göre bir buçuk misli enerji ve protein gereksinimleri olan karaciğer hastalarının gereksiz yere protein ve diyet kısıtlamasına yönelmesi beslenme yetersizliğine ve hastalığın ilerlemesine neden olabilmektedir.

Karaciğer hastalarının uzak durması gereken besinler nelerdir?

Karaciğer hastalıklarıyla mücadele eden kişiler fastfood, hazır market ürünleri, sosis, sucuk, salam gibi işlenmiş ürünlerden uzak durmalıdır. Bunlarla birlikte çay şekeri, çikolata, bal, reçel, kola, gazoz gibi basit şekerli gıdalar az tüketilmelidir. Basit şekerler kan şekerinin hızlı yükselip düşmesine neden olur. Bunun yerine kan şekerinde ılımlı yükselmeye neden olan ve kan şekerinin uzun sürede istenen düzeyde kalmasını sağlayan bileşik şekerli gıdalar önerilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.