Tıbbi terimi hepatomegali olan karaciğer büyümesi, hepatit ve siroz gibi karaciğeri etkileyen hastalıklar, konjenital kalp hastalığı veya metabolik bozukluk nedeniyle karaciğerin genişleyerek normal boyutlarının üzerine çıkmasıdır. Hepatomegali tek başına bir hastalık olarak kabul edilmez ancak büyümenin altında yatan bir hastalık veya sağlık sorunu olabilir. Karaciğer bir çok vakada belirti göstermeyebilir. Karaciğer büyümesi kaynaklı görülebilecek belirtiler çok yorgun hissetme, karın ağrısı, bulantı, iştah kaybı, sarılık, idrar renginde koyuluk, soluk renkli dışkılama, kaşıntı, kas ağrıları ve karaciğer ile birlikte dalak büyümesidir.
Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Nedir?
Karaciğer büyümesi (hepatomegali), karaciğerin normal boyutlarının üzerine çıkmasıdır. Normal şartlarda karaciğerin normal kabul edilen büyüklüğü 15-16 cm civarındadır. Karaciğer büyümesi olarak adlandırılabilmesi için karaciğer büyüklüğünün 21-22 cm’e çıkması gerekir. Karaciğer büyümesi tek başına bir hastalık değildir, karaciğer yağlanması yanı sıra hepatit veya siroz gibi kronik karaciğer hastalığı gibi karaciğeri etkileyen bir hastalığın sonucu olarak ortaya çıkar.
Karaciğer, insan yaşamının devam edebilmesi için hayati organlardan biridir. Aynı zamanda insan vücudundaki en büyük iç organ olan karaciğer ortalama 1-1,5 kilogram ağırlığındadır ve bu da vücut ağırlığının %1,5-2,5’ini oluşturur. Kandaki toksinleri temizlemek ve kan kolesterolünü düzenlemek dahil birçok önemli işlevi yerine getiren karaciğer, vücutta bir filtre görevi görür.
Karaciğer büyümesinin temelinde karaciğer sorunları yatar. En yaygın nedenler ise hepatit hastalığı, karaciğer yetmezliği, kronik karaciğer hastalığı ve karaciğer yağlanmasıdır. Çok ciddi ve ileri vakalarda kanser de ortaya çıkabilir ancak bu durum yaygın değildir.
Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Neden Olur?
Karaciğer büyümesi, çoğu zaman altta yatan bir hastalığın belirtisidir. Enflamasyonla (hepatit), yağlanma veya kanserle karaciğer büyümesi ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca akut enfeksiyona bir yanıt olarak ya da ilerlemiş kronik karaciğer hastalığına bağlı olarak karaciğer büyümesi görülebilmektedir.
Karaciğer büyümesine neden olan faktörler şöyle sıralanabilir:
Hepatit hastalıkları
Hepatit A, B ve C dahil olmak üzere virüslerin neden olduğu hepatit veya enfeksiyöz mononükleozun neden olduğu hepatit hastalıkları karaciğerde büyüme meydana getirebilir. Hepatit hastalıkların önlenmesi, aşı olunması veya tedavi edilmesi karaciğerdeki riski azaltabilir.
Siroz hastalığı
Karaciğerin kalıcı olarak hasar gördüğü bir karaciğer hastalığı olan siroz vakalarında da karaciğer büyümesi görülebilir.
Enfeksiyon
Vücutta meydana gelen viral, bakteriyel veya parazitik enfeksiyon hastalıkları da karaciğer hasarı riskini artırarak karaciğerde büyüme ortaya çıkartabilir.
Kronik veya akut karaciğer hastalıkları
Hepatit türleri, siroz, karaciğer yağlanması, karaciğer yetmezliği, hemokromatozis, wilson hastalığı, alfa-1 antitripsin hastalığı, gaucher hastalığı, amiloid hafif zincir amiloidozu, glikojen depolama hastalığı, neimann-pick hastalığı, orak hücre hastalığı gibi hastalıklar karaciğerde hasar bırakarak karaciğer büyümesine yol açabilir.
Karaciğer yağlanması
Sağlıksız beslenme, obezite veya aşırı alkol kullanımına bağlı ortaya çıkabilen karaciğer yağlanmasında karaciğer büyümesi görülebilir.
Karaciğer yetmezliği
Karaciğer yetmezliği vakalarında da karaciğer hasar alır. Bu hasara bağlı karaciğerde anormal bir büyüme ortaya çıkabilir.
Genetik bozukluklar
Yağ, protein veya diğer maddelerin birikmesine neden olan genetik bozukluklar da karaciğer büyümesi ortaya çıkarabilir. Buna örnek olarak wilson hastalığı verilebilir.
Metabolik bozukluklar
Yüksek tansiyon, kan şekeri ve kolesterol seviyelerini içeren kalp hastalığı, obezite gibi metabolik bozulmalar da karaciğer büyümesine sebebiyet verebilir.
Karaciğer kistleri, tümörler, kanser
Karaciğerde ortaya çıkan kistler ve iyi huylu tümörler de karaciğer büyümesinin nedenleri arasında yer alır. Bunun dışında karaciğer kanseri, lösemi veya lenfoma da karaciğeri büyütebilir ancak kanser teşhisi için çok detaylı tetkiklere ihtiyaç vardır.
Kalp yetmezliği
Kalple ilgili hastalıkların başında gelen kalp yetmezliği de karaciğer büyümesini tetikleyebilecek unsurlar arasında gösterilir.
Viral enfeksiyon olan mononükleoz
Öpücük hastalığı olarak bilinen ve yaygın bir viral enfeksiyon olan mononükleozun karaciğer etkileyip karaciğer büyümesine yol açabildiği değerlendirilir.
Safra yolları hastalıkları
Primer safra kesesi iltihabı ve primer sklerozan kolanjit gibi safra yolları hastalıkları da karaciğer büyümesine neden olabilir.
Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Belirtileri Nelerdir?
Karaciğer büyümesinin karakteristik belirtileri karın ağrısı, karında şişkinlik veya dolgunluk hissi, mide bulantısı-kusma, sarılık, yorgunluk, koyu renkli idrar-dışkı ve ciltte kaşıntıdır. Ancak bazı vakalarda karaciğer büyümesinin herhangi bir semptom göstermediği de olabilir.
Karaciğer büyümesi genel olarak şu belirtilerle ortaya çıkabilir:
Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Nasıl Teşhis Edilir?
Karaciğer büyümesinin hangi sorun ya da hastalığa bağlı olduğunu belirlemek için kan testleri ve görüntüleme testleri yapılmalıdır. İlerlemiş bir hastalık söz konusu ise karaciğer dokusundan alınacak örnek laboratuvar testinden geçirilir. Testlerin ve biyopsinin sonucuna göre ise tedavi seçenekleri belirlenir.
Karaciğer, yeterli sağlıklı dokuya sahip olduğunda kendini onarma ve yenileme süreci başlayacaktır. Karaciğer büyümesi eğer akut bir durumun sonucuysa, soruna yönelik yapılacak tedavi planı iyileşmesini sağlayacaktır. Büyüme kronik karaciğer hastalığının sonucuysa, potansiyel olarak tersine çevrilebilir ve bazı durumlarda yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavide başarı elde edebilir.
Örneğin aşırı alkol kullanımına bağlı sorun nedeniyle karaciğerde büyüme varsa alkolü bırakmak tedavi için atılacak ilk adımdır. Alkolle ilişkili olmayan yağlanmaya bağlı bir sorun varsa, toplam kilonun %10’unu kaybetmek yararlı olacaktır. Ayrıca yüksek kan basıncı, yüksek kolesterolü, yüksek trigliseritleri ve yüksek kan şekerini kontrol altına almak da karaciğer yağlanması ve büyümeyi engellemek için önemlidir.
Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Tedavisi
Karaciğer büyümesinin tedavisindeki temel kriter, büyümeye neden olan faktörün ortaya çıkarılmasıdır. Eğer bir enfeksiyon söz konusuysa antiviral ilaçlar veya antibiyotik kullanılabilir. Siroz varsa buna yönelik, karaciğer yağlanması varsa diyet değişikliği, hepatit hastalığı söz konusuysa da farklı tedavi yöntemleri denenir.
Ancak karaciğer büyümesinde temel olarak kilo verilmesi, alkolün bırakılması, düzenli egzersiz yapılması ve özünde sağlıklı beslenilmesi önerilir. Bu adımların doğrultusunda karaciğerin normal boyutlarına dönmesi amaçlanır.
HKaraciğer Büyümesi (Hepatomegali) Nasıl Önlenir?
Karaciğer hastalıklarında olduğu gibi karaciğer büyümesi riskini azaltmak için de uygulanabilecek bazı önlemler söz konusudur. Aslında bunlar önlemden ziyade istisnasız uygulanması gereken yöntemlerdir ancak karaciğer büyümesi açısından risk altında olan kişiler için daha öncelikli olarak uygulanmalıdır.
Karaciğer büyümesi riskini azaltmak için şu adımlar uygulanmalıdır:
- Sağlıklı beslenilmelidir
- Kişi sağlıklı kilosunu korumalıdır
- Alkol kullanımı sınırlandırılmalı, mümkünse bırakılmalıdır
- Sigara kesinlikle bırakılmalıdır
- Düzenli olarak fiziksel egzersiz yapılmalıdır
- Bitkisel veya vitamin takviyeleri doktor kontrolünde kullanılmalıdır
- Toksik kimyasallar dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır
Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Karaciğer büyümesi ne demek?
Ortalama 1-1,5 kg ağırlığında olan karaciğerin anormal büyümesi karaciğer büyümesi veya diğer adıyla hepatomegali olarak ifade edilir.
Karaciğer büyümesinin sebepleri nelerdir?
Karaciğer büyümesi vakalarında görülen yaygın nedenler arasında hepatit hastalığı, enfeksiyon, kronik veya akut karaciğer hastalığı, karaciğer yağlanması, karaciğer yetmezliği, anemi, toksik etkiler ve metabolik bozukluklar yer alır.
Büyüyen karaciğer normale döner mi?
Eğer karaciğer büyümesi akut bir rahatsızlığın sonucuysa, rahatsızlığı tedavi etmek karaciğerin yeniden eski formuna dönmesini sağlayacaktır. Diğer yandan kronik karaciğer hastalığı söz konusuysa yaşam tarzı değişimi, alkol kullanımının bırakılması ve sağlıklı beslenmek gibi adımlar da karaciğeri normale döndürebilir ancak daha ciddi hastalıklar varsa tıbbi tedavi gerekebilir ve iyileşme süreci buna göre değerlendirilir.
Karaciğer büyümesi tehlikeli mi?
Büyüme hasara neden olabiliyor. Karaciğerin büyümesi tehlikeli bir durumun belirtisi olabilmektedir. Bazen karaciğer kısa süreli (akut) bir duruma tepki olarak şişebilmekte ve bir süre sonra kendiliğinden normal boyutlarına dönebilmektedir. Ancak başka bir nedene bağlı olarak başlayan süreç karaciğerde yavaş ama ilerleyici bir hasara neden olabilmektedir. Karaciğer sorunlarında erken teşhis son derece hayati öneme sahiptir. Eğer geç kalınırsa karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gelişebilir ve tedavi için karaciğer nakli gerekliliği ortaya çıkabilir.
Karaciğer büyümesi ağrısı nereye vurur?
Karaciğer büyümesi sonucunda meydana gelen ağrı genellikle karnın sağ üst tarafında ağrı meydana getirir. Bu ağrı basınç, dolgunluk ve şişlikle birlikte de kendini gösterebilir.
Alkol tüketmek karaciğer büyümesi yapar mı?
Alkol, doğrudan karaciğere zarar veren zararlı bir maddedir. Siroz, hepatit gibi hastalıklara neden olabildiği gibi alkol tüketimi karaciğer büyümesini de tetikleyebilir. Bu yüzden karaciğer sağlığı için alkol tüketimi sınırlandırılmalı, mümkünse de tamamen bırakılmalıdır.
Karaciğer büyümesine hangi doktor bakar?
Karaciğer büyümesi için gastroenteroloji bölümü doktorlarından randevu alınabilir. Büyümenin şiddetine bağlı olarak tedavi süreci belirlenir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 10 Aralık 2024
Yayınlanma Tarihi: 26 Kasım 2024
