Yükleniyor
Kafein, doğada bulunan bir uyarıcıdır. Kafein sayesinde enerji yükselir ve beyinde uyanıklık hissi oluşur. Kafeinin odaklanmayı arttırmak gibi faydaları olsa da tüketimi uyku düzenini bozabilir. Ayrıca, fazla kafein kalp atışını hızlandırır. Bu nedenle tüketimi dikkatli yapılmalıdır. Her şeyde olduğu gibi kafein tüketiminde de aşırıya kaçılmamalıdır.
Kafein, çay, kahve ve kakao gibi 60’dan fazla bitkide doğal olarak bulunan, uyarıcı etkileri ile beyin ve sinir sistemini uyararak aktivitesini artıran bir uyarıcıdır. Kafein tüketimi odaklanmayı artırmaya, hafızayı güçlendirmeye, metabolizmayı hızlandırmaya ve migren tedavisine yardımcı olur.
C8H10N4O2 kimyasal formüle sahip kafein; matein ve guardinin olarak bilinen bir çeşit alkaloiddir.
Doğal bir uyarıcı olan kafein beyni uyararak kişinin zinde kalmasına yardımcı olur. Bunun yanı sıra hafızayı güçlendirerek odaklanmayı arttırır.
Kafein doğrudan merkezi sinir sistemine etki ederek beyinden gelen mesajları hızlandırır.
Kafein, sempatik sinir sistemini uyararak kan basıncının yükselmesine neden olur. Fazla kafein tüketimi kalp ritim bozukluğuna sebebiyet verebilir.
Kafein kan akışını hızlandırdığı için metabolizmayı arttırarak yağ yakımına yardımcı olur.
Kafeinin faydaları olarak şunlar sıralanabilir:
Kafein beyindeki sinirlerin uyarılmasını sağlayarak odaklanmayı arttırır.
Kafein, kan dolaşımının hızlanmasına yardımcı olduğu için beynin uyarılma seviyesini arttırır. Özellikle spor yapan bireyler antrenmandan önce fiziksel performansı arttırmak için kafein tüketir.
Beyindeki damarların olumlu anlamda daralmasını sağlayan kafein baş ağrısı ve migren tedavisinde etkilidir.
Kafeinin zararları ve yan etkileri arasında:
Bebek gelişimi ne annenin sağlığı için hamilelikte kafein tüketimi azaltılmalı ve günlük kafein dozu aşılmamalıdır.
Beyindeki bazı damarları daraltarak tıpta özellikle migren hastalığının tedavi edilmesine yardımcı olarak baş ağrılarını giderir.
Merkezi sinir sistemine etki ederek beyin fonskiyonlarını hızlandıran kafein uyarıcı etkiye sahip olduğu için kontrollü tüketilmelidir. Günlük tavsiye edilen kafein dozunu aşmamak istenmeyen fizyolojik ve psikolojik etkilerle karşılaşmamak için önemlidir.
Günde 300 mg'a kadar alınacak kafein dozu güvenli kafein dozudur.
Kafein almadan güne zinde başlamanın ve uyanık kalmanın yolları arasında;
yer alır.
Yaşlılarda ve çocuklarda kafein tüketimine dikkat edilmelidir. Çocuklar büyüme çağında oldukları için kafein tüketimi önerilmemektedir. Yaşlılarda kalp sorunları olabildiği için fazla kafein tüketimi kalp çarpıntısı veya solunum yetmezliği gibi sorunlara davetiye çıkarabilir.
Günlük 300 mg'ın üzerinde kafein tüketimi tehlikenin kapılarını aralar.
FDA'ya göre günlük 1200 mg kafein tüketimi vücutta toksik etki yaratabilir.
Güncel araştırmalara göre yetişkinler için tüketilmesi gereken kahve miktarının 300 mg'ı geçmemesi gerektiği ifade edilir.
Kafein, beyinde uyarıcı bir etkiye sahip olduğu için fazla tüketildiğinde bağımlılık yapıcı etkisi vardır.
Kafein toleransı, sorusuna verilecek en etkili cevaplardan birisi vücudun kafeine alışması ve belli miktarda alınan kafeinin artık yeterli gelmemeye başlamasıdır.
Düzenli ve dozunda kafein tüketiminin hafızayı güçlendirdiği kanıtlanmıştır. Kafein tüketimi olan bireylerin yeni bir şeyi öğrenme sürelerinin kısaldığı gözlemlenmiştir.
Çocuklar büyüme çağında oldukları için kafein tüketimi onları olumsuz etkileyebilir. Çocuklarda fazla kafein tüketimi psikolojik ve fizyolojik sorunlara davetiye çıkarabilir.
Kafein zehirlenmesi veya fazla kafein tüketimi günlük alınması gereken kafein oranının üstüne çıkılması durumudur. Belirtileri arasında;
yer alır.
Kafein, hücrelere daha hızlı bir kan akışı ve vücutta daha hızlı enerji üretimi sağladığı için uyarıcı madde olarak kabul edilmiştir. Ancak güncel verilere göre Dünya Doping Federasyonu'un doping listesinde şu anda yer almamaktadır.
Doktor kontrolünün dışına çıkılarak belirli bir dozun üzerinde tüketilen kafein hapları bireye psikolojik ve fizyolojik olarak pek çok zarar verebilir. Psikolojik hastalıkları tetikleyerek depresyon ve anksiyete gibi ciddi rahatsızlıklara sebebiyet verebilir.
Sıklıkla tüketilen içecekler arasında yer alan çayda kafein vardır. Klasik bir çay bardağı demleme çayda 40-80 mg kafein bulunur.
Gün içerisinde zinde hissetmek, sabahları uyanabilmek için kahve içmek genelde tercih edilenler arasında yer alıyor. Kahve içmeyi sevmeyenler veya kahvenin uyanmak için yeterli bulmayanlar sağlıklı ve doğal yöntemlere başvurulabilir. Bu yöntemlere örnek olarak;
verilebilir.
Kafein vücuda alındıktan bir saat sonra en üst seviyeye çıkar. 6 saatin ardından kafeinin yarısı vücuttan atılır. Kafeinin tamamen vücuttan temizlenebilmesi 10 saati bulabilir.
1 gram kafein tüketimi baş ağrısı ile birlikte kalp çarpıntısı gibi yan etkilere neden olabilir. 5 gram kafein tüketimi solunum yetmezliğine sebebiyet vererek komaya sürükleyebilir. Günlük 10 gramdan fazla kafein ise ölümcül olabilir. Yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein miktarının günde 300 mg'ı geçmemesi gerektiği söylenebilir.
Kafeinsiz kahvelerin içerisinde yok denecek kadar az miktarda kafein bulunur. Kafein miktarı oldukça az olduğu için kahvenin uyarıcı görevi kafeinli kahveye göre çok daha azdır. Ancak kafeinsiz kahve, kafeinli kahve kadar faydalıdır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 15 Ağustos 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
