Yükleniyor

Kafein Nedir? Kafein Nelerde Bulunur?

Kafein Nedir? Kafein Nelerde Bulunur?

Kafein, doğada bulunan bir uyarıcıdır. Kafein sayesinde enerji yükselir ve beyinde uyanıklık hissi oluşur. Kafeinin odaklanmayı arttırmak gibi faydaları olsa da tüketimi uyku düzenini bozabilir. Ayrıca, fazla kafein kalp atışını hızlandırır. Bu nedenle tüketimi dikkatli yapılmalıdır. Her şeyde olduğu gibi kafein tüketiminde de aşırıya kaçılmamalıdır.

İçindekiler

Kafein Nedir?

Kafein, çay, kahve ve kakao gibi 60’dan fazla bitkide doğal olarak bulunan, uyarıcı etkileri ile beyin ve sinir sistemini uyararak aktivitesini artıran bir uyarıcıdır. Kafein tüketimi odaklanmayı artırmaya, hafızayı güçlendirmeye, metabolizmayı hızlandırmaya ve migren tedavisine yardımcı olur. 

Kafeinin Kimyasal Yapısı

C8H10N4O2 kimyasal formüle sahip kafein; matein ve guardinin olarak bilinen bir çeşit alkaloiddir. 

Kafeinin Doğal Kaynakları

  • Kakao çekirdekleri
  • Mate çayı
  • Kahve
  • Çay

Kafeinin Vücuda Etkileri Nelerdir?

Doğal bir uyarıcı olan kafein beyni uyararak kişinin zinde kalmasına yardımcı olur. Bunun yanı sıra hafızayı güçlendirerek odaklanmayı arttırır.

Sinir sistemine etki eder

Kafein doğrudan merkezi sinir sistemine etki ederek beyinden gelen mesajları hızlandırır.

Kan basıncını etkiler

 Kafein, sempatik sinir sistemini uyararak kan basıncının yükselmesine neden olur. Fazla kafein tüketimi kalp ritim bozukluğuna sebebiyet verebilir. 

Metabolizmayı hızlandırır

Kafein kan akışını hızlandırdığı için metabolizmayı arttırarak yağ yakımına yardımcı olur.

Kafeinin Faydaları Nelerdir?

Kafeinin faydaları olarak şunlar sıralanabilir:

  • Hafızayı güçlendirir.
  • Kan dolaşımını hızlandırır.
  • Yağ yakımını hızlandırır. 
  • Baş ağrısına ve migrene iyi gelir.

Odaklanma ve konsantrasyonu artırır

Kafein beyindeki sinirlerin uyarılmasını sağlayarak odaklanmayı arttırır. 

Fiziksel performansı yükseltir

Kafein, kan dolaşımının hızlanmasına yardımcı olduğu için beynin uyarılma seviyesini arttırır. Özellikle spor yapan bireyler antrenmandan önce fiziksel performansı arttırmak için kafein tüketir. 

Baş ağrısı ve migrene iyi gelir

Beyindeki damarların olumlu anlamda daralmasını sağlayan kafein baş ağrısı ve migren tedavisinde etkilidir. 

Kafeinin Olası Zararları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Kafeinin zararları ve yan etkileri arasında: 

Aşırı Kafein Tüketiminin Riskleri

  • Fiziksel ve ruhsal bozukluklar
  • Kalsiyum eksikliği
  • Vücuttaki asitlerin artması
  • Anksiyete
  • Uyku bozukluğu
  • Sinirlilik hali 

Kafein Bağımlılığı ve Çekilme Belirtileri

  • Baş ağrısı
  • Titreme
  • Kalp ritim bozukluğu
  • Su kaybı
  • Kan basıncında artış 

Kafeinin Hamilelikte Kullanımı

Bebek gelişimi ne annenin sağlığı için hamilelikte kafein tüketimi azaltılmalı ve günlük kafein dozu aşılmamalıdır. 

Kafein Nelerde Bulunur?

Kafeinin Tıbbi Kullanımları

Beyindeki bazı damarları daraltarak tıpta özellikle migren hastalığının tedavi edilmesine yardımcı olarak baş ağrılarını giderir.

Kafeini Bilinçli Tüketmek

Merkezi sinir sistemine etki ederek beyin fonskiyonlarını hızlandıran kafein uyarıcı etkiye sahip olduğu için kontrollü tüketilmelidir. Günlük tavsiye edilen kafein dozunu aşmamak istenmeyen fizyolojik ve psikolojik etkilerle karşılaşmamak için önemlidir.

Güvenli Kafein Dozları

Günde 300 mg'a kadar alınacak kafein dozu güvenli kafein dozudur. 

Kafeinsiz Alternatifler

Kafein almadan güne zinde başlamanın ve uyanık kalmanın yolları arasında;

  • Sabah limonlu su içmek
  • Egzersiz yapmak 
  • Güneş ışığına maruz kalmak 
  • Soğuk bir duş almak 

yer alır.

Çocuklar ve Yaşlılar İçin Kafein Tüketimi

Yaşlılarda ve çocuklarda kafein tüketimine dikkat edilmelidir. Çocuklar büyüme çağında oldukları için kafein tüketimi önerilmemektedir. Yaşlılarda kalp sorunları olabildiği için fazla kafein tüketimi kalp çarpıntısı veya solunum yetmezliği gibi sorunlara davetiye çıkarabilir. 

Kafein Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Hangi yiyeceklerde kafein vardır?

  • Çikolata
  • Kavrulmuş fındık
  • Kola fındığı
  • Kakao çekirdekleri
  • Sakız 

Kaç mg kafein tehlikelidir?

Günlük 300 mg'ın üzerinde kafein tüketimi tehlikenin kapılarını aralar.

Kafein hangi organa zararlıdır?

FDA'ya göre günlük 1200 mg kafein tüketimi vücutta toksik etki yaratabilir. 

Günde ne kadar kafein alınmalıdır?

Güncel araştırmalara göre yetişkinler için tüketilmesi gereken kahve miktarının 300 mg'ı geçmemesi gerektiği ifade edilir. 

Kafein bağımlılık yapar mı?

Kafein, beyinde uyarıcı bir etkiye sahip olduğu için fazla tüketildiğinde bağımlılık yapıcı etkisi vardır. 

Kafein toleransı nedir?

Kafein toleransı, sorusuna verilecek en etkili cevaplardan birisi vücudun kafeine alışması ve belli miktarda alınan kafeinin artık yeterli gelmemeye başlamasıdır.

Kafein hafızayı güçlendirir mi?

Düzenli ve dozunda kafein tüketiminin hafızayı güçlendirdiği kanıtlanmıştır. Kafein tüketimi olan bireylerin yeni bir şeyi öğrenme sürelerinin kısaldığı gözlemlenmiştir. 

Kafein çocuklar için zararlı mı?

Çocuklar büyüme çağında oldukları için kafein tüketimi onları olumsuz etkileyebilir. Çocuklarda fazla kafein tüketimi psikolojik ve fizyolojik sorunlara davetiye çıkarabilir. 

Fazla kafein aldığımız nasıl anlaşılır?

Kafein zehirlenmesi veya fazla kafein tüketimi günlük alınması gereken kafein oranının üstüne çıkılması durumudur. Belirtileri arasında;

  • Kalp atışlarında hızlanma
  • Baş ağrısı
  • Sinirli olma hali ve titreme
  • Uyuyamamak
  • Huzursuz hissetme
  • Gerginlik ve kaygı düzeyinde artma 

yer alır. 

Kafein doping sayılır mı?

Kafein, hücrelere daha hızlı bir kan akışı ve vücutta daha hızlı enerji üretimi sağladığı için uyarıcı madde olarak kabul edilmiştir. Ancak güncel verilere göre Dünya Doping Federasyonu'un doping listesinde şu anda yer almamaktadır.

Kafein hapı zararlı mıdır?

Doktor kontrolünün dışına çıkılarak belirli bir dozun üzerinde tüketilen kafein hapları bireye psikolojik ve fizyolojik olarak pek çok zarar verebilir. Psikolojik hastalıkları tetikleyerek depresyon ve anksiyete gibi ciddi rahatsızlıklara sebebiyet verebilir. 

Çayda kafein var mı?

Sıklıkla tüketilen içecekler arasında yer alan çayda kafein vardır. Klasik bir çay bardağı demleme çayda 40-80 mg kafein bulunur.

Kahve içmeden nasıl uyanırım?

Gün içerisinde zinde hissetmek, sabahları uyanabilmek için kahve içmek genelde tercih edilenler arasında yer alıyor. Kahve içmeyi sevmeyenler veya kahvenin uyanmak için yeterli bulmayanlar sağlıklı ve doğal yöntemlere başvurulabilir. Bu yöntemlere örnek olarak;

  • Güneş almak
  • Duşu soğuk suyla tamamlamak
  • Sabah ılık su içmek
  • Portakal suyu tüketmek
  • Sağlıklı bir kahvaltı yapmak
  • Egzersiz yapmak
  • Müzik dinlemek

verilebilir. 

Kafein ne kadar sürede vücuttan atılır?

Kafein vücuda alındıktan bir saat sonra en üst seviyeye çıkar. 6 saatin ardından kafeinin yarısı vücuttan atılır. Kafeinin tamamen vücuttan temizlenebilmesi 10 saati bulabilir.

Ne kadar kafein fazladır?

1 gram kafein tüketimi baş ağrısı ile birlikte kalp çarpıntısı gibi yan etkilere neden olabilir. 5 gram kafein tüketimi solunum yetmezliğine sebebiyet vererek komaya sürükleyebilir. Günlük 10 gramdan fazla kafein ise ölümcül olabilir. Yetişkinler için güvenli olarak tüketilebilecek kafein miktarının günde 300 mg'ı geçmemesi gerektiği söylenebilir.

Kafeinsiz kahve işe yarar mı?

Kafeinsiz kahvelerin içerisinde yok denecek kadar az miktarda kafein bulunur. Kafein miktarı oldukça az olduğu için kahvenin uyarıcı görevi kafeinli kahveye göre çok daha azdır. Ancak kafeinsiz kahve, kafeinli kahve kadar faydalıdır. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.

Yayınlanma Tarihi: 15 Ağustos 2023

Bu Konuda Uzman Doktorlar

İletişim Formu

Detaylı bilgi için iletişime geçin.

* Bu alan gereklidir.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Canlı Destek Kolay Randevu Al