Yükleniyor
İnme (felç), beyin dokusunun oksijen almasını engelleyen, beyne kan akışının kesilmesi ya da beyin kanaması sonucu meydana gelen, ani gelişen ve hızla müdahele edilmesi gereken acil tıbbi bir durumdur. İnme geçiren kişilerde aniden ortaya çıkan bir tarafta güçsüzlük, uyuşma veya konuşma zorluğu en sık gözlenen belirtiler arasında yer alır. Sinirsel felç belirtileri bazen geri dönüşlü olabilirken, doğru müdahale edilmediğinde sıklıkla kalıcı hasar bırakabilmektedir.
İnme, beyni besleyen kan damarlarının yırtılması, tıkanması veya pıhtı atması nedeniyle beyin dokusunun hasar görmesidir. İnme'nin bir sonucu olarak el, kol, yüz veya bacaklarda duyu, güç ve istemli hareket kaybı ise felç olarak adlandırılır. Bu durum beynin bir bölümünde ya da beyindeki damarlar zarar gördüğünde meydana gelir. İnme en fazla fonksiyon kaybına, diğer bir tanımla kalıcı engelliliğe yol açan hastalıklar arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Beynin bir kısmına giden kan akışı azaldığında veya kesintiye uğradığında, beyin dokusunun oksijen ve besinden yoksun kalmasına bağlı inme (felç) meydana gelir ve beyin hücreleri dakikalar içerisinde ölmeye başlar. İnmenin oluştuğu bölgedeki fonksiyonlarda geçici ya da kalıcı kayıplar oluşur. İnme (felç) şu nedenlerle ortaya çıkabilir:
İnmenin iki çeşidi vardır. Bunlar damar tıkanıklığına bağlı iskemik inme veya kan damarı sızıntısına bağlı hemorajik inmedir. Bazı hastalarda beyine giden kan akışının geçici olarak kesilmesi ile oluşan kalıcı belirtilere neden olmayan geçici iskemik atak (GİA&TİA) ortaya çıkar.
Fiziksel hareketsizliğe bağlı olarak ortaya çıkan obezite, yüksek tansiyon, kolesterol ve diyabet gibi hastalıklar felç riskinin artmasına neden olur. Düzenli olarak egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek inme riskinin azalmasını sağlar.
55 yaş üzeri kişilerin, gençlere kıyasla inme olasılığı daha yüksektir. Erkeklerde inme riski de kadınlara oranla daha yüksek seyretmesine rağmen kadınlarda inmeden dolayı ölüm oranları erkeklerden fazladır. Östrojen içeren doğum kontrol haplarının veya hormon tedavilerinin kullanılması felç riskini artırır.
Fazla kilolu ya da obez olmak, fiziksel hareketsizlik, sigara veya uyuşturucu kullanımı inme geçirme riskini artırabilir.
Tıbbi olarak inme için yüksek riskli hastalıklar arasında hipertansiyon, hiperlipidemi, diyabet, kalp yetmezliği, atrial fibrilasyon gibi kalp ritim bozuklukları, obsrüktif uyku apnesi sayılabilir.
İnme, aniden bayılma, dengesizlik, çift görme gibi belirtilerle ortaya çıkarak beyinde hasar oluşmasına neden olur. Siz veya çevrenizdeki biri felç geçiriyorsa, sinirsel felç belirtilerinin başladığı zamana da dikkat etmeniz gerekmektedir. Çünkü bu hastalıkta tedaviden en çok fayda gören hasta grubu belirtiler başladıktan sonra ilk saatlerde tedavi edilenlerdir. İnme belirtileri şöyle sıralanabilir:
Belirtilerden bir veya birkaçının görülmesi durumunda zaman kaybetmeden acil tıbbi yardımı aramak gerekir. Semptomların değişip değişmeyeceğini görmek adına zaman kaybetmemek önemlidir. İnme için her dakika, her saniye büyük önem arz etmektedir. İnme ne kadar uzun süre tedavi edilmezse, beyin hasarı ve sakatlık potansiyeli de o ölçüde artar.
Hasta acil serviste değerlendirildikten sonra en kısa sürede nöroloji uzmanı tarafından öyküsü alınarak nörolojik muayenesi yapılır. Ancak, inme klinik pratiğinde öykü ve muayene ile olayın iskemik ya da hemorajik doğada olduğunun ortaya konulabilmesi mümkün değildir. Akut inmeli hastanın değerlendirilmesi ve tedavi planlamasında görüntüleme tetkikleri olmazsa olmazdır. Akut inmeli hastanın beyin görüntülemesi için en sık kullanılan yöntem “kontrastsız Beyin Bilgisayarlı Tomografisi (BBT)”dir. BT’nin kolay ulaşılabilir oluşu, hızlı ve kısa sürede çekim yapılabilmesi, kanamayı dışlamak için yeterli oluşu ve MRG çekilmesinin uygun olmadığı vakalarda da uygulanabilmesi nedeniyle avantajlıdır.
İnme durumunda erken müdahele iyileşme olasılığını artıran bir faktördür. İdeal olan inmeyi takiben bir kaç saat içerisinde hastanın tedavisinin başlatılmasıdır. İnme tedavisi çok yönlü ilerleyen bir tedavidir. İnmelerde ilk tedavi akut tedavi olarak bilinen pıhtının parçalanması ve/veya kanamanın durdurulmasıdır. Ardından inme kaybedilen yürüme, konuşma, çiğneme gibi yeteneklerin geri kazanılması için fizik tedavi süreci devreye girer.
İnmenin akut tedavisinde iskemik inmede, inmeye neden olan doku parçalarını parçalayan doku plazminojen aktivatörü (tPA) adı verilen bir akut inme ilacı tedavi seçeneklerinden biriyken, hemorajik inmede tedavi öncelikle kanamanın kontrol altına alınmasına ve beyindeki aşırı sıvının neden olduğu basıncın azaltılması tedavi yöntemlerinden biridir. Özellikle inmeyi takip eden ilk 6 saat içinde uygulanan anjiyografik pıhtı çıkarma (trombektomi) tedavisi de etkilidir, istatistiksel olarak da ilk 6 saatte bu işlem yapılabildiğinde 3 hastanın 1’i tamamen eski hayatına dönebilmektedir.
İnme hastalığının önlenmesinde ilk aşama inmeye yol açan risk faktörlerinin öğrenilmesidir.
İnme hastalığının önlenmesinde öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.
Örneğin sigara kullanımın bırakılması, düzenli egzersiz ve balık ve sebze ağırlıklı akdeniz tipi diyet ile kilo kontrolü inmenin önlenmesinde oldukça faydalıdır.
Düzenli sağlık kontrolleri, inme riskini azaltır. Yüksek tansiyon varsa bu kontrol altına alınmalı gerekirse antihipertansif ilaç başlanmalıdır. Şeker hastalığı varsa diyabetik diyet önerilmeli, endokrin doktorunun önerisi doğrultusunda oral antidiyabetik ilaçlar ya da insülin tedavisi başlanmalı, kolesterol yüksekliği varsa diyet, yaşam tarzı değişikliği ve gerekirse antilipidemik ilaçlar uygulanmalıdır.
Öncelikle en kısa sürede inmeye neden olabilecek faktörler tetkik ve tespit edilmelidir. İnme sebebi bulunamaz ve buna yönelik doğru tedaviler başlanmazsa özellikle erken dönemde tekrarlayan bir hastalıktır.
Ayrıca inme geçirmiş ve sinirsel felç belirtileri tam düzelmemiş hastalar nöroloji hekiminin izin verdiği en kısa sürede yaşına ve defisite uygun rehabilitasyon programı başlatılmalıdır
Yüzümüzde yer alan mimik kaslarının kısmi veya tam olarak görevlerini yerine getirmemesi sonucu ortaya çıkan ve etkilenen yüz yarısında hareketsizlik ile kendini gösteren bir hastalıktır. İlk belirtiler görüldüğünde hızlıca tanı sürecinin gerçekleşmesi ve tedaviye başlanması gereken hastalıkta tedaviler kişiden kişiye ya da sorunun oluş nedenine göre değişiklik gösterebilir.
Genellikle tek taraflı ortaya çıkan bu hastalık nadiren yüzün iki tarafını da etkileyebilir. Yüz felci görülen bir hastada bunun öncelikle santral (beyin) nedenlere ya da periferik (kulak ve boyun hastalıkları) bir nedene bağlı olup olmadığının anlaşılması çok önemlidir. Etkilenen yüz yarımında sadece ağız çevresinde kayma ve güçsüzlük olması bu durumun santral (beyin) nedenli olduğunu düşündürür ve acilen bir nöroloji uzmanı tarafından araştrılması gerekir. Periferik nedenli yüz felçlerine daha sık karşılaşılmaktadır ve bu hastalarda yüzün etkilenen tarafında alın hareketleri, göz kapağı hareketleri, burun kanadı ve ağız hareketleri de bozulmaktadır.
Yüz felci belirtileri başladıktan sonraki ilk birkaç gün eğer tedavi edilmezse kötüleşir. Tedavi sonrası yaklaşık hafta içinde mimik kaslarında hareket görülmeye ve hasta düzelmeye başlar. Tamamen iyileşmesi 3 ila 6 ay sürebilir.
Pıhtı parçalayıcı özellik gösteren akut inme ilacı olan tPA, inme semptomları başladıktan sonraki 3 saat içinde verilmelidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 15 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 24 Ekim 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
