Bir anda ortaya çıkabilen ve sebebi anlaşılmayan inatçı kaşıntılar vücudun bazı bölgelerinde bir alarm niteliği taşıyabiliyor. Özellikle uzun süre geçmeyen ve psikolojik problemlere bile yol açabilen bu kaşıntılar, genellikle safra yolları hastalıklarına işaret ediyor. Karaciğerin ürettiği safrayı ince bağırsaklara taşımakla görevli safra yollarındaki hastalıklar ise önlem alınmadığı takdirde karaciğer yetmezliğine yol açabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Başkanı Prof. Dr. Koray Acarlı, safra yolu hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Karaciğerden bağırsağa açılan safra ağacı
Safra yolları, karaciğerin içinde çok ince kılcal kanalcıklar olarak başlar. Bu kanalcıklar birbirleri ile birleştikten sonra tek kanal halinde karaciğerin altındaki safra kesesine bağlanır. Hayati önem taşıyan karaciğerin ürettiği safranın ince bağırsağa akmasını sağlayarak sindirime yardımcı olur. Yapısı ağaç kökleri ve dallarına benzediği için safra yollarına tıp dilinde safra ağacı da denilmektedir.
Karaciğer yetmezliği ile hayati tehlike sinyali verebilir
Safra yolu hastalıkları iyi huylu ve kötü huylu hastalıklar olarak ikiye ayrılır. Ayrıca safra yolunun yerine göre karaciğer içi safra yolu hastalıkları ve karaciğer dışı safra yolu hastalıkları olarak da iki başlık altında toplamak mümkündür. İyi huylu safra yolu hastalıkları; doğumsal bazı anomaliler (safra yolları yokluğu, azlığı), yaralanma ve buna bağlı tıkanıklıklar, safra taşlarıdır. Özellikle yeni doğan bebeklerde görülen safra yolu yokluğu ya da azlığı başarılı bir “Bilier Atrezi” ameliyatı yapılmadığı takdirde karaciğer yetmezliğine neden olmaktadır. Safra yollarının kötü huylu hastalıkları ise safra yolu kanseridir.
![]()
Kaşıntınız alerji mi değil mi siz değil doktor karar vermeli
İyi huylu ya da kötü huylu safra yolu hastalıkları kanal sisteminde meydana gelen tıkanma ve daralmaya bağlı şikayetler ile ortaya çıkmaktadır. Karaciğer içi safra yollarından kaynaklanan tümörler genellikle kanal sisteminin büyük bir kısmı etkilenmediğinden herhangi bir tıkanıklık bulgusu göstermez ve bu nedenle bu tümörlerin özel bir belirtisi yoktur. Bu nedenle genellikle geç tanı konulmaktadır. Ancak karaciğerin bir yarısını boşaltan kanaldaki veya ana kanaldaki iyi huylu ve kötü huylu hastalıklar, tıkanıklık bulgusu ile dikkat çeker. Tıkanıklık arttıkça sebepsiz inatçı kaşıntı, sarılık ve hatta üşüme titremenin ön planda olduğu enfeksiyon bulguları ortaya çıkar. Hastanın şikayetleri ile laboratuvar ve röntgen sonuçları da çok önemlidir. Basit bir ultrasonografi safra yollarındaki genişlemeyi ve bunun yerini belirleyebilir. Tıkayıcı olaylarda MRCP, PTK (dışardan iğne ile karaciğer içi safra yollarına ilaç verilerek film çekilmesi) veya uygun vakalarda ERCP (endoskopik olarak girilip safra yollarına ilaç verilerek film çekilmesi) tanıda gerekli yöntemlerdir.
Cerrahinin bu konuda deneyimli ellerde yapılması önemli
Safra yolları cerrahisi denilince sadece safra yollarına yapılan ameliyat olarak anlaşılmamalıdır. Karaciğer içinde kalan kısım beraberinde karaciğer cerrahisi, alt ucunun pankreasın içinden geçmesi nedeni ile yerine göre pankreas cerrahisi bilgi ve deneyimi gerektirir. Hastalıklı bölge çıkarılmalı ve safranın bağırsağa tekrar akması sağlanmalıdır. Bu nedenle ince bağırsaktan yeni bir yol hazırlamak ve sağlam safra yolunu sızdırmaz ve safra akışına mani olmayacak bir şekilde bu bağırsağa dikmek önemlidir. Safra yolları özellikle karaciğere gelen ve hayati önem taşıyan önemli damarlar ile komşu olduğu için bu bölge ameliyatlarında bu damarlara zarar verilmemesi çok önemlidir. Bu nedenle safra yolları cerrahisi bütün dünyada ayrı bir üst eğitim, bilgi ve deneyim gerektiren bir alan olarak kabul edilir. Safra yolları cerrahisi doğru prensip ve iyi bir teknikle yapılmaz ise hastanın yaşam konforu kalmayacağı gibi olaylar siroz gibi geri dönüşümsüz karaciğer hastalıklarına veya hayati risk doğurabilecek ciddi enfeksiyonlara neden olarak hayati tehlike yaratabilir.
Güncelleme Tarihi : 5 Ağustos 2022
Yayınlanma Tarihi: 5 Eylül 2016
