İleri yaş gebelik nedir? Riskleri nelerdir?

İleri yaş gebelik nedir?

İleri anne yaşının tam bir tanımı aslında yoktur. Genel anlamda anne yaşının 35'in üzerinde olması olarak kabul edilir. Bunun yanında 40’ın üzerindeki anne yaşı çok ileri anne yaşı ve 45'in üzerindeki anne yaşı çok geç çok ileri olarak ayrılmaktadır.

İleri yaş gebelik riskleri nelerdir?

İleri anne yaşı olumsuz anne ve bebek sağlığı açısından bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Anne adayı ile ilgili komplikasyonlar arasında gestasyonel diyabet (GDM) yani gebelik diyabeti, gestasyonel hipertansiyon (GHT) ve sezaryen doğum yer alır. Olumsuz perinatal sonuçlar arasında daha yüksek oranda kromozomal anormallikler, düşük ve erken doğum, yenidoğan yoğun bakım ünitesine yatış durumu ve ölü doğum gibi tablolar görülmektedir.

İleri anne yaşındaki gebeliklerde anneye ait riskler nelerdir?

Dış Gebelik: İleri anne yaşı durumunda daha yüksek dış gebelik oranları bildirilmektedir. 35 yaş üstü kadınların dış gebelik riski 15-19 yaş arası kadınlara göre sekiz kat daha fazladır.

Çoğul Gebelik: İleri anne yaşı, doğal gebeliklerde daha yüksek maternal folikül uyarıcı hormon (FSH) seviyeleri ve çoklu yumurtlamalara bağlı doğal çoğul gebeliklerin yanında tüp bebek tedavilerinde çoklu transferlerle çoğul gebelikler risk faktörüdür.

Gebelik ve Gebelik Öncesi Şeker Hastalığı: İnsülin direnci ve şeker hastalığı yaşla birlikte artar ve bu nedenle ileri yaş gebeliklerde diyabet görülme sıklığının da artması şaşırtıcı değildir. İnsülin duyarlılığında azalma ve pankreat ik Beta hücre fonksiyonunda bozulma, yaşla birlikte artan gestasyonel diyabet insidansının ana nedenleri gibi görünmektedir.

Özellikle ileri yaş annelerde gebelik öncesi boy kilo endeksinin (BKİ) yükselmesi, 20 - 35 yaşlarındaki annelerle karşılaştırıldığında GDM riskini bağımsız olarak artırmaktadır. İleri yaş gebeliklerde anne ve bebeğin sağlığı açısından bazı olumsuz tablolar görülebilir.

Gebelikte Hipertansiyon Bozuklukları ve Preeklampsi: İleri yaş, yaşla birlikte artan damar yapısındaki bozulma nedeniyle hipertansiyon için bilinen bir risk faktörüdür. Bu nedenle ileri yaş anne adayları arasında daha yüksek kronik HT oranlarının yanı sıra gestasyonel HT ve preeklampsi insidansında artış beklemek mantıklıdır.

Sezaryen Doğum: Sezaryen riski yaşla birlikte önemli ölçüde artar.

Anne Ölümü ve Diğer Hastalıklar: 35 yaşın altındaki hamile kadınlar ile ileri yaş gebelik geçiren kadınlar karşılaştırıldığında anne ölümlerinde bir artış olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. (100.000 doğumda 10,8'e karşı 38 ölüm). Bu oran, ileri eşlik eden hastalıklar ve diğer eşlik eden hastalıklar ile açıklanabilir. Aynı şekilde, anne hayatını riske atacak diğer hastalıklara bağlı risk de anne yaşı ilerledikçe artar. Amniyotik sıvı embolisi ve obstetrik şok, 25-29 yaşındaki kadınlara sırası ile sekiz kat ve üç kat daha yüksektir. 

İleri anne yaşındaki gebeliklerde bebeğe ait riskler nelerdir?

Düşük: İleri anne yaşı ile birlikte yaş artışı ile birlikte düşük yapma sıklığı artar. Kromozomal anormalliklerin, ilk üç aydaki kendiliğinden gerçekleşen düşüklerin önde gelen nedeni olduğu düşünülmektedir. En yaygın görülen kromozomal anomaliler trizomi 13, trizomi 18 ve trizomi 21’dir. İleri anne yaşı ile ilişkili artan kromozomal anöploididen mayoz 1 ve 2'deki hastaların, mitokondriyal disfonksiyonun ve diğer moleküler mekanizmaların sorumlu olduğu öne sürülmüştür. Oosit kalitesini etkileyebilecek beslenme faktörlerinin yanı sıra yaşam tarzıyla ilgili faktörlerde söz konusudur.(VKİ, gebelik öncesi folik asit takviyesi kullanımı, antioksidan takviyesinin kronik uygulaması vb.) 

Hamilelik sırasında kromozomal anormallikleri tespit etmek için çok etkili tarama testleri var. İlk trimester kombine testi veya dolaşımdaki serbest DNA (cfDNA) testi ile birlikte ayrıntılı bir birinci trimester ultrasonu şiddetle tavsiye edilir.

Erken Doğum: İleri anne yaşında doğum sayısından bağımsız olarak erken doğum riski artmaktadır. Anne yaşı ile erken doğum arasındaki ilişkiyi açıklayan mekanizma tam olarak açık değildir. Birkaç olası faktör vardır: 

Preeklampsi yani gebelik zehirlenmesi sıklığının ileri anne yaşında artması ve buna bağlı erken doğum riski olabilir.

Progesteron eksikliği başka bir olası açıklamadır. Progesteronun hamileliği sürdürmek için önemli olduğu iyi bilinmektedir. Progesteron seviyeleri artan yaşla birlikte düştüğü için bu olası bir mekanizmadır.

Gelişme Geriliği: Gelişme geriliği ile anne yaşı arasındaki ilişkinin pozitif bir doz-yanıt ilişkisi olduğuna inanılmaktadır. Kesin mekanizması gösterilememekle birlikte, zayıf oksijen değişiminin altta yatan faktör olabileceği öne sürülmüştür.

Rahim İçi Fetal Ölüm ve Ölü Doğum: Ölü doğum, gebeliğin 20. haftasından sonra gerçekleşen fetal ölüm olarak tanımlanır.  Artan ölü doğum oranının, ileri yaşa bağlı vasküler disfonksiyonun bir sonucu olarak plasental yaşlanma ile ilişkili olduğu varsayılır.

Otizm Spektrum Bozukluğu: Hem ileri anne hem de baba yaşı, yavrularda otizm için risk faktörleridir. Hemen hemen tüm çalışmalar, anne yaşının otizm riski üzerinde bir doz-yanıt etkisi olduğunu göstermiştir.  Olası biyolojik mekanizmalar, de novo aberasyon ve mutasyonları veya yaşlanma ile ilişkili epigenetik değişiklikleri içerir.

İleri yaş hamilelik öncesi nelere dikkat edilmelidir?

35 yaş üstü kadınlar hamilelik için hazırlanırken sağlıklarını optimize etmeye teşvik edilmelidir. Sigarayı ve alkolü bırakmak fiziksel aktiviteyi artırmak, normal vücut ağırlığına ulaşmak, folik asit takviyesine 3 ay öncesinden başlamak önemlidir.

Tüm ileri yaş anneler gebelik sırasında amniyosentez gibi girişimsel işlemler yaptırmalı mıdır?

İleri yaş gebeliğin kendisi tek başına girişimsel teşhis prosedürleri için bir sebep olarak görülmemektedir. Genellikle takip eden uzman hekim tarafından yapılan ayrıntılı bir ultrasonla birlikte anöploidi tarama testleri (tercihen cfDNA testi) gerçekleştirildikten sonra test sonuçları yorumlanıp, gerekli görüldüğü durumlarda aile ile birlikte amniyosentez ya da cvs gibi anne karnından sıvı alma işlemleri açısından karar verilmektedir.