Beyin tümörü ameliyatları, beynin hassas yapısından kaynaklanan riskler taşıyor. Hastalığa doğru teşhis konulması ve ameliyat sonrası herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması için son yıllarda ameliyat öncesi ileri radyolojik görüntüleme yöntemleri öne çıkıyor. Bu yöntemler, ameliyatı gerçekleştirecek ekibe cerrahi öncesinde ve operasyon esnasında güvenli bir yol haritası çiziliyor. Memorial Şişli Hastanesi Radyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Özdil Başkan beyin tümörü ameliyatlarında kullanılan ileri radyolojik görüntüleme yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Tedaviyi planlamak için ilk adım
İleri radyolojik görüntüleme yöntemleriyle beyin tümörlerinin detaylı bir şekilde gösterilmesi ve tanımlanması tedaviyi planlama açısından son derece önemlidir. Teknolojik gelişmeler tanı konulması ve patolojilerin tanımlanmasında büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Hastaya kontrast madde verilerek gerçekleştirilen “BT anjiyo”, beyin damar hastalıklarının tanısında önemli yer tutmaktadır. Bu sayede damarların yapısı rahatlıkla görüntülenebilmektedir. Beyin dokusunun ve hastalıklarının değerlendirilmesinde ise ön plana çıkan görüntüleme yöntemi MR yani “Manyetik Rezonans”tır. Standart MR görüntüleme ile beynin sadece anatomik ve yapısal durumu hakkında bilgi elde etmek mümkün iken, yeni teknolojiler ile beynin metabolik, biyokimyasal ve hemodinamik yapısı hakkında da bilgi sahibi olunabilmektedir.
Beyin tümörleri MR sayesinde detaylı olarak değerlendirilebilir
Beyinde bulunan lezyonlar hakkında bilgi sahibi olmak için bilinen yöntemlerle biyopsi yapmak zor, riskli ve zaman alıcı olabilmektedir. İleri MR görüntüleme yöntemleri ile beyinde şüphelenilen lezyonun tümör olup olmadığı belirlenebilir. Difüzyon MR, DTI MR, Fonksiyonel MR, Perfüzyon MR ve MR spektroskopi gibi ileri MR görüntüleme yöntemleriyle tümörün yaygınlığı, türü, metabolik- biyokimyasal yapısı, konuşma, görme ve hareket etmeyi sağlayan alanlar ve yolaklar ile olan ilişkisi değerlendirilebilir. İleri MR görüntüleme yöntemleriyle elde edilen veriler, tedavi yaklaşımlarının belirlemesini sağlamaktadır.
- Difüzyon MR ile dokudaki su moleküllerinin hareketini temel alarak görüntüler elde edilir. Görüntüler kısa çekim sürelerinde ve kontrast maddeye gerek duyulmadan elde edilir.
- DTI MR (Difüzyon Tensör Görüntüleme) su moleküllerinin hareketini ve yönünü temel alarak görüntüler elde eder. Beyindeki beyaz cevher yolaklarının 3 boyutlu görüntülenmesiyle, beyin tümörlerinin ana yolaklar ile ilişkisi görülebilir.
- Fonksiyonel MR, konuşma, hareket, görme, hafıza gibi beyin fonksiyonlarını haritalamak için kullanılan özel bir MR görüntüleme yöntemidir. Cerrahi riskin değerlendirilmesi ve operasyonun planlanmasında çok değerlidir.
- Perfüzyon MR, bu yöntemle beyin dokusunun kanlanması ve hemodinamik durumu hakkında bilgi edinilir. Perfüzyon MR sayesinde beyin dokusunda oluşan iskemik veya tedavilere bağlı hasar ve yer kaplayan lezyonların neden olduğu değişikler görüntülenebilir, birbirinden ayırt edilebilir.
- MR spektroskopi, beyin lezyonlarının ayrımında kullanılabilir. Beyin dokusunun ve lezyonların biyokimyasal özelliklerini değerlendirerek; apse, tümör ve tedaviye bağlı değişikliklerin tanısında kullanılan bir incelemedir. Bu yöntem beyin tümörünün evrelemesi, tipi ve tedavi planlaması ile takibinde önem taşır.
Cerrah için en güvenli yol haritası
İleri radyolojik görüntüleme yöntemleri, tanı konulması noktasında önemli bir yer tutarken ameliyatı gerçekleştirecek cerrahi ekip için güvenli yol haritasını da belirlemektedir. Tümör, ameliyat öncesi ileri MR yöntemleri kullanılarak her yönüyle incelenmektedir. Tümörün özellikle beyindeki kol bacak hareketleri, görme ve konuşma merkezleri ile ilişkisi detaylı olarak belirlenir. Elde edilen 3 boyutlu görüntüler üst üste konularak ameliyatta kullanılan “Nöronavigasyon” cihazına yüklenir. Bu sayede cerrahi ekibe tümöre ulaşılacak en kısa ve güvenli yol haritası çıkartılır. Aynı yöntem beyin damarsal hastalıklarında BT anjiyo ile elde görüntülerle gerçekleştirilir.
İleri teknoloji ürünü yöntemler ameliyat öncesi cerrahın doğru planlamayı yapabilmesi için büyük önem taşımaktadır. Tümör ameliyatlarında yapılan ultrasonografi; ameliyat sırasında kalan tümörün miktarı ve tümör türü hakkında bilgi fikir vermekte tümöre ulaşılacak en doğru yolun belirlenmesinde önemli fayda sağlamaktadır.
Güncelleme Tarihi : 17 Nisan 2023
Yayınlanma Tarihi: 21 Eylül 2015