İdrar Kaçırma Nedir? İdrar Kaçırma Neden Olur?

İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar kaçırma, yaşlılık, menopoz ya da doğum nedeniyle kontrol edilemeyen idrar sızıntısıdır. Tıp dilinde idrar kaçırma, üriner inkontinans olarak bilinir. Her yaşta olabilse de ileri yaşlarda daha sık görülür. İdrar kaçırma, üriner sfinkter üzerinde kontrol kaybolduğunda veya zayıfladığında meydana gelir. İdrarın dışarı sızmasını engelleyememe durumu olan idrar kaçırma, öksürük, stres ya da hapşırmadan dolayı gelişebilir. Mesane kontrolü, pelvik taban ve kegel egzersizleri bu durumu önlemeye veya azaltmaya yardımcı olur.

İdrar Kaçırma Türleri Nelerdir?

İdrar kaçırmanın birkaç farklı türü bulunur. Bu türlerin idrar kaçırma için farklı nedenleri ve tetikleyicileri vardır. İdrar kaçırmanın türünü bilmek tedavi planının da ona göre şekillenmesine yardımcı olur. İdrar kaçırma türleri şöyle sıralanır:

Sıkışma tipi idrar kaçırma

Sıkışma tipi idrar kaçırma durumunda kişiye aniden idrara çıkma isteği gelir ve idrarı tutamama sorunu yaşayabilir. Ani idrara çıkma isteği, sık sık idrara çıkma, tuvalete ulaşamadan idrar kaçırma, sıkışma tipi belirtileri arasında yer alır. Pelvik kaslarının zayıflaması, enfeksiyon ya da menopoz sonrasında bu tip idrar kaçırma görülebilir.

Stres inkontinansı

Doğum ya da cerrahi operasyon sonrasında stres inkontinansa bağlı olarak idrar kaçırma meydana gelebilir. Bu tür idrar kaçırma kadınlarda daha sık olarak görülür. Birçok kişide idrar kaçırma güldüklerinde, öksürdüklerinde, hapşırdıklarında, koşarken, atlarken veya bir şeyleri kaldırırken ortaya çıkar. Bu tarz tetikleyici durumlarda mesaneye baskı uygulanır. Bunun yanında prostat ameliyatı geçiren erkeklerde de stres inkontinansı görülebilir.

Taşma inkontinansı

Kişi idrara çıktığında mesane tamamen boşalmıyorsa, taşma inkontinansı görülebilir. Bu idrar kaçırma türünde kişiler mesaneyi asla tamamen boşaltamadıkları için kaçırma riskiyle karşı karşıya kalırlar. Genellikle erkeklerde görülen bir durum olan taşma inkontinansı, prostat bezi ya da tümör gibi idrar akışını engelleyen durumlarda oluşur. 

Karışık idrar kaçırma

Karışık idrar kaçırma, sızıntı sorunlarına neden olan çeşitli sorunların birleşimi sebebiyle görülür. Karışık idrar kaçırma, stres inkontinansı ve aşırı aktif mesane bir arada oluşur.

İdrar Kaçırma Neden Olur?

İdrar kaçırmanın genel nedeni idrara çıkmayı önlemek için kullanılan mesane ve pelvik taban kaslarının zayıflaması veya hasar görmesidir. İdrar yolu ve mesanede tıkanıklığa neden olan taşlar, enfeksiyonlar ve kanser gibi hastalıklar, üretrayı destekleyen kas ve dokularda zayıflık, mesane kontrolünü etkileyen sinir iletiminde soruna neden olan nörolojik bozukluklar, vajinal enfeksiyonlar idrar kaçırmaya neden olan yaygın nedenlerdir. Diyabet, parkinson ve tuvalete zamanında gitmeyi zorlaştırabilecek artrit gibi hastalıklarda da idrar kaçırmanın nedenleridir.

İdrar kaçırmaya neden olan başlıca sebepler şunlardır:

İdrar yolu enfeksiyonu

İdrar yolu enfeksiyonu nedeniyle kişide ağrı görülebilir bu da daha sık idrar çıkma ihtiyacını doğurur. Enfeksiyon ortadan kaldırıldıktan sonra idrara çıkma isteği de azalır.

Hamilelik

Hamilelik döneminde rahmin genişlemesiyle beraber mesaneye olan baskı artar. Bu nedenle hamilelerde idrar kaçırma görülebilir. Bu durum doğum sonrasında ortadan kaybolur.

İlaçlar

İdrar kaçırma, diüretikler ve antidepresanlar gibi bazı ilaçların yan etkisi olarak kişide görülebilir.

Kabızlık

Kronik olarak oluşan kabızlık, mesanenin kontrolünü zorlaştırarak idrar kaçırma sorunları yaşamaya neden olabilir.

Pelvik taban bozuklukları

Pelvik taban kaslarının zayıflaması durumunda mesane kontrolü azalır ve kişinin idrar kaçırmasına sebep olur.

İnme

İnme ya da felç oluştuğunda kişide kas kontrolüyle ilgili sorunlar ortaya çıkar. Bu da idrar sistemini düzenleyen kasları içerir.

Diyabet

Diyabet hastalığı olan kişilerde vücut daha fazla idrar üretmeye başlar. İdrar miktarındaki artış idrar kaçırma sorunlarına neden olabilir.

Multipl skleroz (MS)

Multipl skleroz hastalığında mesanede kontrol kaybı ortaya çıkar bu da idrar kaçırma sorunlarına yol açabilir.

Prostat büyümesi

Prostatın büyümesi nedeniyle prostatın normalden büyük olması mesane kontrolünü zorlaştırabilir. Bu da idrar kaçırma problemini beraberinde getirir.

Erkeklerde İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?

Erkeklerde idrar kaçırma nedenleri arasında prostat problemleri veya tedaviler yer alır. Alkol tüketimi de idrar kaçırmayı kötüleştirebilir. Bunların yanında diyabet, soğuk algınlığı, diürtiker ya da antidepresanlar da erkeklerde idrar kaçırma nedenleri arasında sayılır.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?

Kadınlarda idrar kaçırma nedenleri arasında pelvik taban kaslarının zayıflığı ve menopozdan dolayı gelişen hormonal değişiklikler yer alır. Bunun yanında doğum sonrası, obezite, sağlıksız beslenme gibi durumlarda da idrar kaçırma görülebilir.

İdrar Kaçırma Belirtileri Nelerdir?

İdrar kaçırma durumunun ana belirtisi idrarı tutamamaktır. Sızıntı ya da idrar damlaması olarak görülen bu durum türüne bağlı olarak farklılık gösterir. Şu durumlarda idrar kaçırma sıklıkla görülür ve ortaya çıkar:

• Egzersiz yaparken
• Öksürürken
• Gülerken
• Hapşırırken
• İdrara çıkarken ağrı hissetme
• Sık sık idrara çıkma isteğinin olması durumunda ve
• İdrar gece kalkmak zorunda kalındığında (noktüri) idrar kaçırma görülebilir.

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

İdrar kaçırmaya yönelik tedavi uygulanmadan önce hangi türe bağlı olarak geliştiğini teşhis etmek gerekir. Uzman doktor, semptomlara bakarak ve fiziki muayene ile beraber testler yapılmasının isteyebilir. İdrar kaçırma teşhisi için şu yöntemler uygulanabilir:

• İdrar tahlili: İdrar örneğinin alınmasının ardından kişide enfeksiyon belirtilerine bakılır. Anormalliklerin kontrolü sağlanır.
• Mesane günlüğü: Birkaç gün boyunca ne kadar içecek tüketildiği, ne zaman idrara çıkıldığı, üretilen idrar miktarı, idrara çıkma isteğinin olup olmadığını ve idrar kaçırma olaylarının sayısının kaydı tutulur.
• Boşluk sonrası artık ölçümü: İdrarı ölçen kaba boşaltım yaptıktan sonra ultrason yardımıyla mesanedeki idrar miktarının kontrolü sağlanır. Mesanede kalan idrar miktarına bağlı olarak idrar yolunda tıkanıklık ya da mesane kaslarındaki sorunlar tespit edilir.
• Sistoskopi: Sistoskop, idrar yolunu kontrol etmek için iç kısmına bakmayı içerir. Böylelikle üretra ve mesane detaylı olarak görüntülenir.
• Ürodinami testi: Ürodinami testi, mesanenin ne kadar idrar tutabildiğini ya da ne kadar iyi çalıştığını kontrol eder.
• Ped testi: Uzman doktor kaçan idrarı yakalayacak bir ped vererek, kontrolü sağlar.

İdrar Kaçırma Tedavisi Nasıl Olur?

İdrar kaçırma tedavisi, idrarın türüne, şiddetine ve altında yatan nedene bağlı olarak gelişir. Belirtilere bakıldıktan sonra idrar kaçırma tedavisi süreci başlar. Uzman doktor kişiye şu tedavi yöntemlerini önerebilir:

• İdrara çıkma isteği oluştuktan sonra mesane eğitimi sayesinde idrara çıkmayı geciktirme gibi çalışmalar yapılabilir. İdrara çıkma hissedildiğinde 10 dakika beklemeye çalışılır ve idrara çıkma sürelerinin uzaması sağlanır.
• Mesanede biriken idrarı tamamen boşaltmak için çift işeme tekniğinden yararlanılabilir. Çift işeme, idrarı yaptıktan sonra birkaç dakika bekleyip tekrardan denemeyi içerir.
• İdrar kontrolünü sağlama için beslenme ve sıvı yöntemi yapmak da idrar kaçırma tedavisi arasında yer alır. Sıvı tüketimini kontrollü azaltmak, kilo vermek veya fiziksel aktiviteyi artırmak idrar kaçırma sorununa iyi gelir.
• Kegel egzersizi sayesinde pelvik tabanda yer alan ve idrar kaçırmaya neden olan kasların gelişmesi sağlanır.
• Uzman doktor kişiye mesanede oluşan problemlere karşı ilaç önerebilir. Bunun yanında ameliyat da idrar kaçırma tedavisi arasında yer alır.

İdrar Kaçırmaya Ne İyi Gelir?

İdrar kaçırmaya yönelik olarak kişi mesane eğitimi uygulayabilir. Bunun için kişinin yaşam tarzında değişiklikler yapması gerekir. İdrar kaçırmaya yönelik olarak şu yöntemlerden yararlanılır:

• Aşırı sıvı alımı azaltılıp, yetersiz sıvı alımı artırılmalıdır.
• Günde en az 1,5-2 litre sıvı tüketilmelidir.
• Gece uyumadan dört saat önce sıvı alımından kaçınılmalı, yatmadan önce mesane boşaltılmalıdır.
• Akşam saatlerinde sulu meyve ve sebze tüketiminden uzak durulmalıdır.
• Aşırı kafeinli, asitli, baharatlı yiyecek ve içecekler ile aşırı alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Fiziksel aktivite artırılmalı, kilo vermeyi destekleyecek şeklide dengeli ve düzenli beslenilmelidir.
• Varsa sigara alışkanlığından vazgeçilmelidir.
• Kronik kabızlık ve tuvalete çıkarken zorlanmanın önlenmesi için diyete lifli gıdalar eklenmelidir.
• Rutin bir tuvalete çıkma programı oluşturulmalı ve şiddetli durumlarda rahatlatıcı tedaviler uygulanmalıdır.

İdrar Kaçırma Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kegel egzersizi nasıl yapılır?

Pelvik taban kaslarını güçlendirmenin yolları arasında sayılan kegel egzersizleri, kasların tutulması ve gevşetilmesi ile yapılır. Bu kasları geliştirirken idrar yapma esnasında uygulayabilirsiniz. Kegel egzersizi idrarı birkaç saniye tutup sonra bastırmayla gerçekleşir.

İdrar kaçırmaya hangi bölüm bakar?

İdrar kaçırma kişide mesane ve üretrada bir problem olduğunun göstergesidir. Bu nedenle Üroloji bölümüne başvurularak, tedavi planı uygulanması sağlanır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.