HMPV, alt ve üst solunum yolunda enfeksiyona neden olan, öksürük, burun tıkanıklığı, nefes darlığı, hırıltı ve ateş gibi belirtilerin görüldüğü damlacık yoluyla bulaşan bir hastalıktır. 65 yaş üstünü, çocukları ve bağışıklığı zayıf olanları daha fazla etkileyebilen HMP, bronşit veya zatürreye dönüşebilmektedir. Hapşırma, öksürme, doğrudan temas ya da üzerinde virüs bulunan yüzeylere dokunma yolu ile bulaşır. Çoğu üst solunum yolu enfeksiyonunda olduğu gibi hMPV'nin salgın dönemleri daha çok kış ve ilkbahar aylarıdır. Kendi kendine iyileşme gösterebilen HMPV virüsü, bazı kişilerde gözetim altında tedavi edilmeyi de gerektirebilmektedir.
hMPV Virüsü Nedir?
Human metapneumovirus ifadelerinin kısaltması olan HMPV, solunum yolu hastalığına neden olan, grip veya soğuk algınlığı benzeri belirtilerle karakterize bir virüstür. Pneumoviridae adı verilen bir virüs ailesine ait olan virüs ilk olarak 2001 yılında tanımlanmıştır. HMPV virüsünün neden olduğu sık görülen belirtileri burun akıntısı ya da burun tıkanıklığı, öksürük,ateş, nefes darlığı ve solunumda hırıltıdır.
Üst solunum yollarında enfeksiyona neden olan HMPV virüsü, hafif seyirli ilerleyen bir virüs olsa da, zatürre ve astım alevlenmeleri gibi alt solunum yolu enfeksiyonlarına da neden olabilir veya kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) daha da şiddetli seyretmesine yol açabilmektedir.
HMPV vakalarının çoğu hafif şekilde seyreder ancak küçük çocuklar, 65 yaş üstü yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıf olan işiler hastalık konusunda riski altındadır.
HMPV Virüsü Nasıl Bulaşır?
HMPV, her yaştan insanda enfeksiyona neden olabilen, hafif seyreden solunum yolu hastalığına neden olan bir virüstür. HMPV virüsünün bulaş yolu, enfekte kişiyle doğrudan temas, öksürük ve hapşırığından çıkan damlacıkları soluma ya davirüsün bulaştığı bir yüzeye dokunulması ile gerçekleşebilir.
HMPV’nin bulaşma yolları şu şekilde ifade edilebilir:
- Virüsü taşıyan kişiyle yakın temas
- Öksürme, hapşırma, sarılma, öpüşme, tokalaşma eylemleri
- Virüsün temas ettiği yüzeylere dokunma
HMPV Belirtileri Nelerdir?
Virüse maruz kaldıktan 3-6 gün içinde ortaya çıkan HMPV belirtileri, öksürük, burun akıntısı ya da burun tıkanıklığı, nefes darlığı ve ateştir. Ayrıca solunumda hırıltı, boğaz ağrısı, kas ağrısı, kusma ve döküntü gibi belirtilerde görülebilir. HMPV yaşlılarda, bağışıklığı zayıf olanlarda zatürreye çevirebilir, astımın şiddetlenmesine ve bronşite de neden olabilmektedir.
HMPV belirtileri şöyle sıralanabilir:
Ateş
HMPV belirtileri arasında soğuk algınlığında olduğu gibi ateş de sıralanabilir. Vücut enfeksiyonla savaşmaya başladığını gösterdiğinde sıcaklık artışı yaşanır. Ateşin şiddeti ise HMPV enfeksiyonunun şiddetine ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak farklılık gösterir.
Burun tıkanması ve akıntısı
HMPV enfeksiyonu, diğer enfeksiyon türlerinde olduğu gibi burun akıntısına ve burnun tıkanmasına neden olabilir. Bu şekilde ortaya çıkan belirtiler genellikle HMPV’nin yarattığı iltihaplanmadan kaynaklıdır.
Boğaz ağrısı
İnsan metapnömovirüsü, üs solunum yollarına saldırarak boğazda ağrı oluşmasının yanında gıcık gibi belirtilere de neden olur. Oluşan bu belirti diğer üst solunum enfeksiyonlarındaki gibi benzerlik gösterir.
Nefes darlığı
HMPV, ilerlediği durumda alt solunum yollarını da etkileyerek ciddi olabilecek solunum problemlerine neden olabilir. Bu durumda nefes darlığı şeklinde belirti gösterir. Oluşan bu nefes darlığı belirtisine hırıltılı solunum ve göğüste sıkışma hissi gibi semptomlar da eşlik eder.
Baş ağrısı
HMPV’nin en yaygın görülen belirtileri arasında yer alan baş ağrısı, özellikle başın genelinde ya da alın bölgesinde ağrı olabilecek şekilde kendini gösterir. Soğuk algınlığı ve grip gibi durumlarda ortaya çıkan baş ağrısı ile benzerlik gösterir.
Yorgunluk ve halsizlik hissi
İnsan metapnömovirüsü, enfeksiyonun yarattığı etkiye bağlı olarak yorgunluk ve halsizlik gibi belirtileri görülmesine neden olabilir. Vücut enfeksiyonla savaştığı için normalden daha bitkin ve halsiz hale gelebilir.
Hırıltılı solunum
HMPV enfeksiyonuna müdahale edilmediği ya da ilerlediği durumda bronşit ve bronşiyolit gibi alt solunum yolu enfeksiyonları gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu durumda kişi nefes alıp verirken hırıltılı bir solunuma sahiptir. Özellikle insan metapnömovirüsü, çocukları ve astım hastalarını bu şekilde etkileyebilir.
HMPV İçin Risk Grupları Nelerdir?
HMPV, her yaş grubunda görülme eğilimine sahip olsa da genel olarak yeni doğanlarda, 5 yaşından küçük çocuklarda, 65 yaş üstü kişilerde, bağışıklık sistemi düşük kişilerde, steroid kullanan astımlı kişilerde ve KOAH hastası olanlarda daha sık bir şekilde görülür.
Bu kişiler HMPV başta olmak üzere bulaşıcı hastalıklara karşı çok daha dikkatli olmalı ve kendilerini korumalıdırlar.
HMPV Nasıl Teşhis Edilir?
HMPV virüsünün neden olduğu semptomlar bir çok üst solunum yolu enfeksiyonu ile benzerlik gösterdiği için virüsü teşhisi etmenin en güvenilir yolu PCR testidir. Ayrıca antijen testi ile de tespit edilebilir.
Diğer yandan daha şiddetli semptomların yaşandığı vakalarda doktor tarafından bronkoskopi de yapılabilir. Yapılacak işlem sırasında ucunda kamera bulunan ince bir tüp boğazdan geçirilir. Bu işlem, virüsü kontrol etmek için bir sıvı örneği toplamak amacıyla yapılır.
HMPV Nasıl Tedavi Edilir?
HMPV’nin spesifik bir antiviral tedavisi yoktur. Burada amaç, virüsün neden olduğu semptomların etkilerini hafifletmektir. Bunun için nefes darlığı varsa oksijen tedavisi, ihtiyaç duyulduğu takdirde damardan verilen sıvı tedavisi, kortikosteroidler işe yarayabilir. Ağrı kesici ve ateş düşürücülere başvurulan vakalar da olabilir.
Ancak virüsün şiddetli semptomlara yol açtığı durumlarda kişi hastanede oksijen desteğine ihtiyaç duyabilir. Bunun dışında virüsün kronik hastalıklarla birleştiği vakalarda ise yoğun bakım örnekleri de karşımıza çıkabilir. Bu gibi durumlarda hastanın durumu daha dikkatli bir şekilde takip edilmelidir.
HMPV Nasıl Önlenir?
HMPV’nin kesin bir tedavisi olmasa da önleme noktasında alınabilecek bazı önlemler söz konusudur. Önleme noktasında başlıca yapılması gereken hastalığa yakalanma riskini azaltmak için sağlıklı beslenmek, bağışıklığı güçlü tutmak ve hijyen kurallarına uymaktır. Ayrıca hasta kişilerle yakın temasta bulunmamak ve gerektiğinde maske takmak da alınması gereken önlemler arasındadır.
İnsan metapnömovirüsü’nü (HMPV) önlemek için yapılması gerekenler şöyledir:
- Sağlıklı beslenilmelidir
- Bağışıklık sistemi güçlü tutulmalıdır
- Hijyen kurallarına uyulmalıdır
- Hasta kişilerle yakın temastan kaçınmak gerekir
- Gerektiğinde maske takılmalıdır
- Eşyaların ortak kullanımı konusunda dikkatli olunmalıdır
HMPV (İnsan Metapnömovirüsü) Hakkında Sık Sorulan Sorular
HMPV virüsü nasıl bir hastalıktır?
HMPV, pnömoviridae virüsü ailesine ait, alt ve üst solunum yollarını etkileyen bir RNA virüsüdür. Belirtileri, boğaz ağrısı, öksürük, ateş, burun tıkanıklığı ve nefes darlığıdır. Çoğu HMPV virüsünde belirtiler yaklaşık 2-5 gün sürer ve daha sonra kendiliğinden geçer.
HMPV hangi semptomlara neden olur?
HMPV virüsü ile enfekte olan kişilerde görülen belirtiler genellikle soğuk algınlığında görülen semptomlardır. Bunlar, ateş, öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı ya da tıkanıklığı, vücut ve baş ağrısıdır. Bağışıklığa ve kronik hastalıklara bağlı olarak hırıltı, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve baş dönmesine, bazı kişilerde ise zatürreye, bronşiolit ya da bronşite neden olabilir.
İnsan metapnömovirüs tehlikeli mi?
Soğuk algınlığına benzer semptomlarla görülen HMPV, bağışıklığı düşük olanlarda, çocuklar ve 65 yaş üstü bireylerde ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. İlk kez HMPV’ye yakalanıldığı durumda ilerlememesi için tedavi gerekebilir.
HMPV (insan metapnömovirüsü) ilk kez nasıl ortaya çıktı?
2001 yılında Hollandalı bilim insanları tarafından keşfedilen insan metapnömovirüsü, hem üst hem de alt solunum yolu hastalıklarına neden olabilen bir virüstür. Bu virüs, ilk olarak insanlarda solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu tespit edilerek, benzer belirtilerle kendini gösterdiği belirtilmektedir.
HMPV daha çok ne zaman görülür?
Dünya Sağlık Örgütünün yürüttüğü çalışmalara göre HMPV'nin daha sık görüldüğü dönemler kış sonu ve ilkbahardır. RSV virüsü gibi diğer yaygın solunum yolu virüsleriyle aynı zamanda yayılmaktadır.
HMPV aşısı var mı?
HMPV virüsü için kullanılabilecek bir aşı bulunmamaktadır. Hastalıktan korunmak için kalabalık yerlerde maske takma, elleri düzenli yıkama, dengeli beslenme, yeterli uyku alarak vücut direncinin korunmasını sağlamak gibi kişisel önlemler alınmalıdır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 16 Ocak 2025
Yayınlanma Tarihi: 12 Ocak 2025
