Histerik Ne Demek? Histrionik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Histerik Ne Demek?

Histerik, olayları ve duyguları abartılı yaşayan, yaşadıklarını sürekli dramatize eden, yapmacık davranan ve çevresinin ilgi odağı olmaya çalışan kişiler için kullanılır. Bunun yanında histeri, aşırı davranışlara neden olan kişinin yoğun tepkiler oluşturmasına neden olan bir duygudur.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Ne Demek?

Histerik kişiyi tanımlayan histrionik kişilik bozukluğu, insanların dikkatini ve ilgisini çekme isteğiyle birlikte onay alma ihtiyacı hisseden kişilerin abartılı ve yapmacık davranışlarıyla ortaya çıkan bir kişilik bozukluğudur. Histerik kişiler çevresinden sürekli ilgi görmek ve dikkat çekmek ister. Bununla birlikte duygu ve düşünceleri hakkında onay alma ihtiyacını hep hisseden bu bireyler ilgi çekmek için yapmacık davranmakla birlikte duygularını abartılı bir şekilde yaşar.

B kümesi kişilik bozuklukları arasında yer alan histrionik kişilik bozuklukları aynı zamanda narsist kişilik bozukluğu, borderline kişilik bozukluğu ve antisosyal kişilik bozukluğuyla aynı grupta yer alır.

Histriyonik kişilik bozukluğu olan kişilerin öz saygıları başkalarının onayına bağlıdır ve gerçek bir öz değer ve öz benlik duygusuna sahip değillerdir. Bu kişilerin fark edilmek, ilgi çekmek ve onay almak için çok büyük bir arzuları vardır ve arzularını gerçekleştirmek adına sık sık dramatik tepkiler veya uygunsuz davranışlarda bulunurlar.

Yaygın ve belirgin histrionik kişilik bozukluğu semptomları dengesiz, yapmacık ve aşırı duygusal davranışlar, çarpık, abartılı bir kişisel imaj ve fark edilme arzusuyla ortaya çıkan bir estetik görüntüdür.

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin tedavi edilmesi için genellikle konuşma terapileri uygulanır ve bu kişilerle iletişim kurularak gerçeklik algısı tekrar kazandırılmaya çalışılır.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

Ergenlik çağının sonundan yetişkinliğe geçiş noktası olan 20’li yaşlarda başlayan ve genel olarak erkekleri etkileyen, histerik olarak da ifade edilen histrionik kişilik bozukluğuna genetik faktör, çocukluk travmaları ve ebeveynlerin çocuklarıyla kurduğu iletişim neden olur.

Kalıtsal bir geçişin sebep olabileceği histrionik kişilik bozukluğu diğer yandan çocuklukta yaşanan bir yakın kaybı veya istismar olayının yaşanması sonucu meydana gelir. Yaşanan bu durumlar kişilerin yetişkin çağında farklı karakteristik özelliklerinin doğmasına neden olur. Ayrıca histrionik kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında ebeveynlerin kurduğu iletişim de önemlidir. Sağlıksız iletişim kurulan bir ailede büyüyen çocukların gelecekte kişilik bozuklukları yaşama riskleri daha yüksektir.

Histrionik kişilik bozukluklarının gelişmesine neden olabilecek çeşitli faktörler şöyle sıralanabilir:

Genetik faktörler

Histrionik kişilik bozukluğu, ailelerde görülebildiğinden kişiler de bu nedenle yatkınlık gösterebilir. Genetik temelli olarak ortaya çıkabilen histrionik kişilik bozukluğu, kişiler için risk oluşturabilir.

Çocukluk çağı travması

Çocukluk döneminde gelişen istismar, travmalar ya da aile bireyinin kaybı gibi kişinin hayatındaki yıkıcı durumlar sorunlu hale gelebilir. Bu da kişiliğin etkilenmesine ve histrionik kişilik bozukluğunun gelişmesine zemin hazırlar.

Ebeveynlik stilleri

Tutarsız davranan, hoşgörülü olmayan ya da sınırlara önem vermeyen ebeveynlerin çocukları, histrionik kişilik bozukluğu geliştirme olasılığına sahiptir. Ayrıca, dramatik, düzensiz, dengesiz veya uygunsuz cinsel davranışlar sergileyen ebeveynler çocuklarını bu durumu geliştirme riskine soktuğu da görülür. Ebeveyn ve çocuk ilişkilerinde oluşan bu sorunlar kişinin karakteristik düşük öz saygı oluşturmasına zemin hazırlar.

Biyolojik faktörler

Beyinde oluşan kimyasal dengesizlik ve nörolojik faktörler histrionik kişilik bozukluğu oluşumuna neden olabilir. Özellikle kişinin duygusal tepkilerinin kontrolünde önemli bir rol oynayan serotonin ve dopamin gibi maddelerin zarar görmesi sonucunda histrionik kişilik bozukluğu gelişebilir.

Sosyokültürel faktörler

Günlük yaşantı içerisinde oluşan dikkat çekme ve onaylanma ihtiyacına bağlı olarak medyanın etkisi, kişinin bireysel başarıları kişilikte bozukluklara neden olabilir. Histrionik kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler, toplumsal beklentilere ayak uydurmada zorluk yaşayabilir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle çevrelerinden yüksek ilgi ve onay görmek ister, konuşmalarında dram ön plandadır, güçlü fikirleri olduğunu iddia etmekle birlikte duyguları hızla değişir. Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler aynı zamanda dış görünüşleriyle çok ilgilenir.

Histrionik kişilik bozukluğu olan kişilerde genellikle şu belirtiler görülür:

• İlgi çekip onay alma ihtiyacı hissederler
• Konuşmalarında dram, aşırı duygusallık ve sürekli ağlama isteği vardır
• Duyguları hızla değişir, manipülatiftirler
• Kendi varlıklarını üstün görüp ön planda tutarlar
• Sürekli olarak çekici göründüklerini düşünürler
• Baştan çıkarıcı davranışlar sergilerler
• Dış görünüşleriyle aşırı ilgilenirler
• Kolayca kandırılabilir ve çevrelerinden etkilenirler
• Yapmacık hareketler gösterirler
• İlişkileri devam ettirmekte güçlük çekerler
• Anında tatmin duygusuna sahip oldukları için çabuk sıkılırlar
• Aceleci kararlar verirler

Bunlarla birlikte histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişilerde hayal kırıklığına karşı tolerans duygusu düşüktür ve rutinden kolayca sıkılırlar. Genellikle başladıkları bir işi bitirmeyen bu kişiler sürekli farklı arayışlar içindedir. Diğer yandan histrionik kişilik bozukluğunu yoğun ve şiddetli yaşayan bireyler çevrelerinin dikkatini çekemediklerinde konuyu intihara teşebbüs etmeye kadar götürebilir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Histironik kişilik bozukluğu genellikle 18 yaşından önce teşhis edilmez çünkü kişilik ve karakter gelişimi ergenlik döneminin bitişine kadar devam eder. Genellikle 20 yaşından sonra görülmeye başlanan bu kişilik bozukluğunun altında yatan sebep aranır ve kişinin belirtileri incelenir.

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin hastalığına ışık tutacak sorular soran psikolog veya psikiyatristler, fiziksel bir hastalığın olup olmadığının kontrolü için ise fizik muayene ve laboratuvar testleri (nöro görüntüleme çalışmaları veya kan testleri gibi) de önerebilir. Herhangi bir hastalık söz konusu değilse kişilik bozukluğuna sahip kişiler için konuşma terapisi tedavisine başlanır.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Psikoterapi, genellikle histrionik kişilik bozukluğu için en çok tercih edilen tedavi yöntemidir. Tedavinin amacı, bireyin düşünceleri ve davranışlarını düzeltmek ve mevcut korkuları açığa çıkarmasına yardımcı olmakla birlikte kişinin çevresiyle daha olumlu bir şekilde ilişki kurmasını içerir. Depresyon ve anksiyete gibi hastalıkların neden olduğu histrionik kişilik bozukluğunda kimi zaman ilaç tedavisi de tercih edilebilir.

Psikoterapi yani konuşma terapisi, histrionik veya diğer kişilik bozuklukları için de tercih edilen yöntemler arasında yer alır. Burada tedavinin amacı öncelikle kişinin davranış ve düşüncelerini iyileştirerek korkuların ortaya çıkarılmasıdır. Böylelikle kişinin diğer insanlarla olumlu ilişki kurması da hedeflenir.

Histrionik kişilik bozukluğu için kullanılan tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

Grup terapisi

Grup terapisinde bir grup insanın bir terapist veya psikoloğun gözetimi eşliğinde düşünlerini tartışmasını içeren bir psikoterapi türüdür. Grup terapisi histrionik kişilik bozukluğu olan kişilerle beraber yürütüldüğünde ise daha faydalı olabilir.

Bilişsel davranışçı terapi (BDT)

Hedef odaklı bir terapi türü olarak değerlendirilir. Terapist veya psikolog kişinin duygu ve düşüncelerini yakından inceleme şansı bulur. Düşüncelerin davranışları ve eylemleri nasıl etkilediği tartılır. Bilişsel davranışçı terapi sayesinde  histrionik kişilik bozukluğu olan kişinin daha sağlıklı düşüncelere kavuşması hedeflenir.

Psikodinamik psikoterapi

Psikodinamik psikoterapi, kişinin duygusal sıkıntısı olan konunun kökenine odaklanarak iyileştirmeyi hedefler. Terapi gören kişi, özlük duygusunu benimseyerek hayatında yer alan sorunları ilişki kalıpları açısından irdeler.

Destekleyici psikoterapi

Destekleyici psikoterapi, kişinin semptomlarını iyileştirmeye hedefleyerek öz saygıyı oluşturarak sorunlarla başa çıkma becerisi geliştirmeye yardımcı olur. Destekleyici psikoterapi içerisinde kişinin ilişkilerine bakılarak duygusal tepki ve davranış kalıpları incelenir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Histrionik kişilik bozukluğu nasıl davranır?

Histrionik kişilik bozukluğu hastalığı olan kişiler aşırı duygusal ve yapmacık davranmakla birlikte çevresinden sürekli ilgi görme ve onay alma ihtiyacı hissettiği için fikirlerini ve konuşmalarını dramatize etmekten çekinmez.

Histrionik kişilik bozukluğuna ne iyi gelir?

Histrionik kişilik bozukluğu genellikle psikoterapi tedavisi önerilir. Eğer depresyon ve anksiyete söz konusuysa antidepresan ilaçlar kullanılır.

Histrionik kişilik bozukluğu tedavi edilmezse ne olur?

Tedavi edilmediği takdirde histrionik kişilik bozukluğu depresyon, panik atak, bağımlılık ve farklı psikiyatrik hastalıklara sebebiyet verebilir.

Histrionik kişilik bozukluğu tehlikeli midir?

Histrionik kişilik bozukluğu, kişinin günlük yaşamdaki sosyal ilişkilerini ve duygularını, düşüncelerini etkileyebilir. Fakat tehlikeli olarak nitelendirilmez. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.