Yükleniyor
Hipokampus, beynin hafıza ve öğrenme bölümünden sorumlu merkez parçasıdır. Küçük bir yapı olan hipokampus hem kısa hem de uzun vade hafıza performansının iyileşmesi ve çevre ile ilgili farkındalık kazanılmasına yardımcı olur. Hipokampus aynı zamanda öğrenme süreçleri ile de ilgilenir. Özellikle alzheimer gibi hastalıklarda hipokampus, yaralanma veya hasar riski ile karşı karşıya kalır.
Hipokampus, Yunanca "denizatı" kelimesinden gelen beynin hafıza ve öğrenme merkezidir. Her beyinde, beynin her iki tarafında birer tane olmak üzere iki adet hipokampus bulunur.
Hipokampus, birçok nörolojik rahatsızlık ve hastalıkta rol oynaması nedeniyle beyinde en yaygın olarak incelenen yapılardan biridir. Formatio hippocampiise hipocampus oluşumu ifade eder.
Hipokampüsün temel işlevleri arasında insanın öğrenme yetisi ve hafızası yer alır. Beynin temporal lobun iç kıvrımlarında bulunan bir parçası olan hipokampus hakkında bilgi sahibi olmak, araştırmacıların hafızanın nasıl çalıştığını anlamalarına yardımcı olur ve bu konuda çalışmalar sürekli olarak devam eder. Hafızayı ve öğrenmeyi sürekli olarak canlı tutmak için hipokampusun zarar görmemesi gerekir.
Hipokampus, hafıza ve öğrenme yetisinden sorumlu olan beynin bir parçasına verilen isimdir. Beyindeki bu küçük yapı hem kısa hem de uzun vadede belleğinizin işlemesine ve çevrenizi inceleyerek farkındalık kazanmanıza yardımcı olur. Hippokampus işlevsel açıdan altta yatan farklı durumlardan kaynaklı çalışmazsa veya işlevi azalırsa alzheimer hastalığı gibi bazı hastalıklara ve yaralanmalara sebebiyet verebilir. Kısa süreli anıları tutmak ve bunları beynimizdeki uzun süreli depolamaya aktarmak hipokampusun en önemli görevidir. Ayrıca kaygı ve kaçınma davranışları da dahil olmak üzere duygusal işlemelerde de hipokampus önemli bir rol oynar.
Hipokampusun görevleri şu şekilde ifade edilebilir:
Tipik olarak "hafıza" terimi, geçmiş deneyimleri veya önceden öğrenilmiş bilgileri bilinçli bir şekilde hatırlama yeteneğini ifade eder. Bu tür hafızanın bu sisteme bağlı olduğu düşünülür. Amigdala ise duygusal tepkilerde ve duygusal anıların oluşumunda en çok yer alan beyin yapısıdır. Amigdala ve hipokampus, sinerjik olarak birlikte hareket eden bir sistem oluştururlar. Bu beyin yapıları, duygusal bir olaydan sonra aktive olur ve konsolidasyon sürecinde birbirleriyle çapraz iletişim kurar. Amigdala ve hipokampusun bu ikili aktivasyonu ve aralarındaki dinamikler, duygusal temelli anılara sebep olur.
Hipokampüs, bu yüzden beynin hafıza merkezi olarak bilinir. Hipokampüsteki hasar; alzheimer, amnezi, geçici hafıza kaybı, epilepsi ve şizofreni gibi çeşitli nörolojik bozukluklara sebep olur.
Daha az sıklıkta görülse de hipokampuse gelen iki taraflı hasar, yeni anılar oluşturma yeteneğini etkileyebilir ve buna da anterograd amnezi denir. Bazı durumlarda hasardan önce oluşan anılar bozulmadan kalır. Ancak bireyler o zamandan itibaren yeni anılar oluşturamazlar. Beynin hafıza bölümü bu noktada çok ilginç çalışır. Motor hafızası hipokampüsten farklı beyin bölgelerinde depolandığından bisiklete binmek veya omlet pişirmek gibi motor beceriler bu hasardan etkilenmez. Bireyler, daha önce bu görevi gerçekleştirdiklerini kesinlikle hatırlamasalar bile yeni motor beceriler bile öğrenebilirler.
Hipokampusun arka kısmı, mekansal hafızaların işlenmesinde rol oynar. Yer-yön bilgisi konusunda gelişmiş kimselerin hipokampuslerinin arka kısmının oldukça iyi çalıştığı söylenebilir. Yer yön bulamama hastalığı olarak bilinen hastalıkların temelinde de bu kısmın hasar almış olması ve aktif çalışamıyor olması yatabilir.
Bir yaralanma, beyin travması veya altta yatan başka bir durum, anılar oluşturma, belirli anları hatırlama veya isimler, tarihler, yerler ve olaylar gibi bilgileri işleme yeteneğini kazandıran hipokampus üzerinde etkili olabilir. Bunların başında da alzheimer hastalığı gelir.
Hipokampüs ile ilgili olabilecek hastalıklar şunlardır:
Alzheimer hastalığı vb. diğer hastalık türleri gibi yaşa bağlı durumlar, hafıza dahil olmak üzere birçok beyin fonksiyonu üzerinde ciddi bir etkiye sahiptir. Yaşlanma ayrıca belirli bellek türlerinde, özellikle bildirimsel bellek ve kısa süreli bellek olarak da bilinen çalışma belleğinde kademeli bir düşüşe sebep olur. Bu düşüşün sebebi, hipokampus aktivitesindeki azalmadan kaynaklı olabilir. Bunun yanında yaşlandıkça hipokampus küçülmesi de gerçekleşebilir. Beynin birçok bölümü alzheimer hastalığından etkilenir. Ancak hipokampus bu karmaşık duruma karşı aşırı derecede savunmasızdır. Hipokampus, alzheimer'ın ilk evrelerinde bozulur ve doku kaybeder. Alzheimer hastalığına sahip kişiler hafıza, yargılama ve kişilik sorunları yaşarlar. Bu hipokampusle bağlantılı semptomlardan birkaçını - isimleri ve yüzleri unutmak ve eskiden bilinen yollarda kaybolmak gibi - bu rahatsızlığa sahip tanıdığınız kişilerde görebilirsiniz.
Hipokampusun nöbet eşiği üzerinde engelleyici bir etkiye sahip olduğuna inanılır. Bu yüzden hasar gördüğünde nöbetler daha inatçı hale gelir. Ancak epilepsinin hipokampus hasarı sonucu mu oluştuğu yoksa tekrarlayan nöbetlerin hipokampüse mi zarar verdiği net olarak bilinmemektedir. Nöbetler birçok garip his ve duyguya neden olabilir. Temporal lob nöbetleri genellikle fiziksel semptomların yanı sıra duygusal semptomları da içerir. Bir nöbetten önce kendiliğinden gelen sevinç veya öfke duyguları da dahil olmak üzere "auralar" yaşayabilirsiniz ve nöbet sırasında ne olduğunu hatırlayamayabilirsiniz.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), savunmasız kişilerde travmatize eden bir olaya tanık olduktan veya olayın bir parçası olduktan sonra ortaya çıkar. TSSB semptomları arasında kabuslar, aynı travmatik anıya geri dönüşler ve kaygı yer alır. Ayrıca genellikle size ne olduğunu hatırlatan her şeyden kaçınma eğilimi gösterebilirsiniz. Eğer kaygı nedeniyle bir kişiden veya yerden kaçındıysanız hipokampüsünüz muhtemelen size zarar vereceğini düşündüğünüz şeylerden korumak için bu hissi üretmeye dahil olmuştur.
Bu hastalıkların yanı sıra depresyon, cushing hastalığı, şizofreni, amnezi ve demans gibi hastalıklar da hipokampus ile ilgilidir. Ayrıca hipokampusun doğru bir şekilde görüntülenmesi beyin tümörü radyoterapi planlamasında önemli bir adımdır. Bazı hastalar önceden beyin tümörü rezeksiyonu geçirirler ve bu da ameliyat sonrası bölgelerin görünümünü ve 3D MR görüntülerinin yoğunluğunu önemli ölçüde değiştirebilir.
Hipokampus daha büyük bir beyin yapısının parçasıdır. Genel sağlığınıza dikkat etmek, beyninize de dikkat etmenize yardımcı olur. Beyninizi koruyabilir ve hipokampüsünüzü şu şekilde güçlendirebilirsiniz:
Zayıf hipokampus fonksiyonu semptomları çoğunlukla hafızanızla bağlantılıdır. Anahtarlarınızı ara sıra nereye koyduğunuzu unutmak veya bir ismi yanlış hatırlamak mutlaka bir hafıza sorunu olmak zorunda değildir ya da hipokampus yetersizliğiyle ilişkili olmayabilir. Ancak aşağıdaki semptomlardan bir veya birkaçını günlük olarak yaşıyorsanız nedenini belirlemek için doktorunuza danışmanız önerilir:
Hipokampus hastalıklarının tedavisi, semptomlara neyin sebep olduğuna ve hangi semptomların sizi etkilediğine bağlı olarak değişir. Hekiminiz sizin için en iyi tedavi türünün ne olduğuna karar vermek için durumunuzu değerlendirmeye tutar.
Tedavi şunları içerebilir:
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 29 Kasım 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
