Hipogonadizm Nedir? Hipogonadizm Nedenleri ve Tedavisi

Hipogonadizm Nedir?

Hipogonadizm, testosteron veya östrojen hormonlarının vücutta yeterli miktarda çalışmaması ya da hiç üretilmemesidir. Çocuklukta veya yetişkinlik döneminde ortaya çıkan bu durum birincil (primer) veya ikincil (sekonder) olarak görülebilir. Hipogonadizm aynı zamanda gonad eksikliği olarak da bilinen bir hastalıktır. Hipogonadizm türleri şöyle açıklanabilir:

Primer Hipogonadizm (Birincil Hipogonadizm)

Hipogonadizmin bu türü cinsiyet bezlerinin kendisinde bir sorun oluştuğunda meydana gelir. Bu türde testisler veya yumurtalıklar doğrudan hasar görmüş veya düzgün çalışmadığı durumda primer hipogonadizm gelişir. Genetik faktörler, enfeksiyon ve travmalar nedeniyle birincil hipogonadizm görülebilir.

Sekonder Hipogonadizm (İkincil Hipogonadizm)

Sekonder hipogonadizm, beyinde yer alan hipofiz veya hipotalamus gibi cinsiyet hormonlarını kontrol eden bölgelerde bir sorun olduğunda oluşabilir. Bu tür bezler düzgün çalışmadığında, cinsiyet bezleri yeterli hormon üretmek için gerekli sinyalleri almama durumu yaşanır. Genellikle kronik hastalıklar, ilaçlar ve hipofiz tümörleri nedeniyle ikincil hipogonadizm görülür.

Hipogonadizm Belirtileri Nelerdir?

Hipogonadizm belirtileri, cinsiyete ve yaşa göre farklılık göstererek enerji kaybı, cinsel organların tam gelişememesi ve aşırı terleme gibi durumlarla ortaya çıkar. Bu noktada hipogonadizm belirtilerini ortadan kaldırmak için uzman doktor başvurmak önemlidir. Çünkü uygun teşhis ve tedavi ile yaşam kalitesi önemli ölçüde iyileştirilebilir.

Erkeklerde hipogonadizm belirtileri:

• Ergenlikte gecikme
• Cinsel organların tam gelişme gösterememesi
• Kas kitleleriz azalma ve güçsüzleşme
• Jinekomasti (erkeklerde meme büyümesi)
• Kolların ve bacakların uzaması
• Ruh halinde farklılıklar
• Enerjinin düşmesi ve halsizlik
• Kemik yoğunluğunun azalması ve osteoporoz
• Libido (cinsel istek) kaybının görülmesi
• Erektil disfonksiyon (sertleşme sorunları)
• Aşırı terleme ve sıcak basması
• Vücut ve yüz kıllarında azalma
• Testislerin küçülmesi
• Kısırlık

Kadınlarda hipogonadizm belirtileri:

• Adet düzensizlikleri yaşama
• Amenore (adet görmeme)
• Kısırlık
• Vajinada kuruluk meydana gelmesi
• Libido kaybı ve cinsel isteksizlik
• Sıcak basmaları ve aşırı terleme
• Kemik yoğunluğunda azalma ve osteoporoz
• Depresyon
• Ergenliğin gecikmesi
• Meme gelişiminin olmaması
• Cinsel organların tam gelişmemesi

Hipogonadizm belirtileri, kişinin genel sağlık durumu, hormonal dengesizlikler ya da altta yatan nedenlere bağlı olarak farklılık gösterir. Bu tip hipogonadizm belirtiler yaşayan kişilerin uzman doktora başvurması erken teşhis açısından önemlidir.

Hipogonadizm Neden Olur?

Hipogonadizm, cinsiyet hormonlarının genetik olarak ya da sonradan hasara uğraması sonucunda meydana gelir. Kronik hastalıklar, çeşitli sendromlar ve kullanılan ilaçlar hipogonadizm nedenleri arasında sıralanabilir. Hipogonadizm nedenleri, birincil (primer) veya ikincil (sekonder) olarak sınıflandırılabilir.

Primer (birincil) hipogonadizm nedenleri şöyle açıklanabilir:

Primer hipogonadizm, genellikle testis ya da yumurtalıkta meydana gelen hasar nedeniyle görülür. Bu bezlerin düzgün çalışmaması durumunda hipogonadizm ortaya çıkar. Birincil hipogonadizm nedenleri şöyle sıralanır:

• Erkeklerde ek bir X kromozomunun bulunması durumunda görülen klinefelter sendromu
• Kadınlarda bir X kromozomunun eksik olması durumunda görülen turner sendromu
• Erkeklerde cinsiyet hormonlarına yanıt verememesi olarak bilinen androjen duyarsızlık sendromu
• Bağışıklık sisteminin cinsiyet bezlerine saldırması
• Çeşitli enfeksiyonlar
• Kabakulak orşiti
• Testis veya yumurtalıkların yaralanması
• Testis veya yumurtalıkların cerrahi olarak alınması
• Kanser tedavilerinin cinsiyet bezlerine zarar vermesi
• Diyabet, böbrek hastalığı gibi kronik hastalıklar

Sekonder (ikincil) hipogonadizm nedenleri şöyle açıklanabilir:

Sekonder hipogonadizm, beyinde yer alan hipofiz veya hipotalamus gibi cinsiyet hormonlarının kontrolünden sorumlu olan bölgelerde bir sorun nedeniyle oluşur. Bu bezler düzgün çalışmadığı durumda cinsiyet bezleri yeterli hormon üretmek için alması gereken sinyalleri alamaz duruma gelir. Sekonder hipogonadizm nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Hipofiz veya hipotalamus tümörleri
• Beyne zarar veren yaralanmalar
• Radyasyonun hipofiz veya hipotalamusu etkilemesi
• Kronik stres, yetersiz beslenme veya anoreksiya gibi hastalıklar
• Steroidler, opioidler veya bazı antipsikotik ilaçlar.
• Genetik bozukluk
• Aşırı egzersiz yapma
• Kişinin yetersiz beslenmesi
• Obezite

Hipogonadizm Teşhisi Nasıl Konulur?

Hipogonadizm yani cinsiyet hormon eksikliği durumunun en önemli teşhisi yapılacak olan hormon testleridir. Hipogonadizmin nedenini bilmek doğru tedavi yönteminin uygulanmasına yardımcı olur. Daha doğru ve detaylı sonuçların istenmesi durumunda kişiye şu testler uygulanabilir:

• Kadın ve erkeğin Luteinize Edici Hormon (LH) ve Folikül Stimüle Edici Hormon (FSH) ve Prolaktin hormonlarının ölçümü
• Tiroid fonksiyon testleri
• Erkeklerde testosteron hormonu ve meni analizi
• Tam kan sayımı
• Demir düzeyinin ölçümü
• Genetik test
• Kadınlarda östrojen ve progesteron hormon ölçümü
• Karaciğer ve böbrek testleri
• Kemik yoğunluğu ölçümü

Hipogonadizm teşhisi için bu testlerin birkaçı kişiye uygulanabilir. Uzman doktor elindeki verilere dayanarak hipogonadizmin türünü ve olası nedenini görür. Buna yönelik olarak bir tedavi planı oluşturulur.

Hipogonadizm Tedavisi Nasıl Olur?

Hipogonadizm tedavisi, tanının ardında altta yatan nedenine bağlı olarak farklılık gösterir. Bu tedavi yöntemleri genellikle cinsiyet hormonları olan testosteron veya östrojenin eksikliğini gidermeyi içerir. Hipogonadizm tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemler:

• Cinsiyet hormonları eksikliğinde hormon replasman tedavisi
• Testosteron enjeksiyonları
• Kadınlarda östrojen kremleri ve östrojen tedavisi
• Hipofiz veya hipotalamus tümörleri tedavisi
• Diyabet, böbrek hastalığı veya tiroid bozuklukları gibi kronik hastalıkların tedavisi
• Obezite, yetersiz beslenme veya aşırı egzersiz gibi yaşam tarzı faktörlerinin düzeltilmesi
• Kısırlık sorunu yaşayan hastalar için yardımcı üreme teknikleri
• Erkeklerde hormon tedavisi ile sperm üretiminin artırılması
• Kadınlarda hormon tedavisi ile yumurtlamanın artırılması
• Osteoporoz riskini azaltmak için kalsiyum ve D vitamini takviyesi

Hipogonadizm Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hipogonadizm düzelir mi?

Hipogonadizm, erkeklerde ve kadınlarda kronik olarak oluşan ve devam eden hastalıktır. Bu durumda semptomlarının yönetmek için tedavi yöntemleri uygulanır.

Hipogonadizm hangi doktora gidilir?

Hipogonadizm, hormon seviyelerinin problemi olduğundan düzeltmek için üroloji uzmanına danışmak gerekir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.