Yükleniyor
Hiperprolaktinemi, hamilelik sırasında ve sonrasında anne sütü üretimini uyaran prolaktin hormonunun kandaki seviyelerinin normalden yüksek olmasıdır. Prolaktin hormonunun üretiminde görevli olan hipofiz bezindeki iyi huylu tümörden kaynaklı olarak ortaya çıkar. Prolaktom olarak isimlendirilen iyi huylu tümör, kendiliğinden ortaya çıkar ve kalıtsal bir özellik taşımaz. Bunun yanında hiperprolaktinemi, tiroidin az çalışması ya da hipotiroidizm nedeniyle ortaya çıkabilir.
Hiperprolaktinemi, erkeklerin ve hamile olmayan kadınların kanında süt hormonu olarak bilinen prolaktinin çok fazla yer almasıdır. Bu yüzden prolaktin yüksekliği olarak da tanımlanır. Kadınlarda yumurtlama sonrası vücuttaki progesteron üretilmesiyle beraber bu değer düşer. Bu da düzensiz olarak yumurtlamaya ve adet döngüsünde bozukluğa neden olabilir. Hayatı tehdit eden bir problem olmasa da hiperprolaktinemi kısırlığa yol açabilir.
Laktotropin olarak da bilinen prolaktin, vücutta süt üretiminden görev alan ve meme dokusu içerisinde meme bezlerinin gelişmesinden sorumlu olan hormondur. Bu hormonun yanında hipofiz bezi de prolaktin üretmeden sorumludur ve bedensel süreçlere katkıda bulunur. Prolaktin değeri erkeklerde ve emzirmeyen ya da hamile olmayan kişilerde normalde düşük olarak görülür. Hamile veya emziren kişilerde prolaktin değeri yüksek çıkar.
Hiperprolaktinemi yani prolaktin yüksekliği belirtileri, adet görememe ya da adet döngüsünde bozukluk şeklinde ortaya çıkar. Prolaktinin yükselerek hiperprolaktinemi belirtileri görülmesi durumunda şu belirtiler görülür:
Hiperprolaktinemi, polikistik over sendromu, karaciğer hastalıkları, böbrek problemleri, hipofiz bezinde yer alan iyi huylu tümör, stres, hamilelik, meme ucu uyarımı nedeniyle hipofiz bezinden prolaktin salgısının artmasıdır. Bunların yanında çeşitli faktörler ve koşullar hiperprolaktinemiye neden olabilir:
Hiperprolaktineminin nedeni bulunmadığı durum ise idiyopatik hiperprolaktinemi olarak tanımlanır ve tedavi gerekmeden kaybolabilir.
Prolaktinoma, hiperprolaktineminin yani prolaktin yüksekliğinin en yaygın nedeni olarak ortaya çıkar. Prolaktinoma, hipofiz bezinizde meydana gelen ve aşırı prolaktin üretimine neden olan iyi huylu tümördür. Prolaktinoma olduğu durumda, hiperprolaktinemi semptomlarının yanında baş ağrısı, bulantı, kurma, sinüs ağrısı ya da çift görme gibi durumlar görülebilir.
Mutluluk ve ödül duygularıyla ilişkilendirilen dopamin, vücuttaki prolaktin üretimini baskılar. Vücudun dopamin üretimini veya kullanımını etkileyen herhangi bir ilaç, prolaktin seviyesinin yükselmesine neden olabilir.
Kanda yer alan prolaktin düzeylerini artırabilecek prolaktinoma yani iyi huylu tümör dışından çeşitli kronik rahatsızlıklar yer alır. Bunlar böbrek hastalıkları, hipotiroidizm, zona, polikistik over sendromu ve cushing sendromu olarak sıralanabilir.
Hipofiz bezi veya yakınında bulunan prolaktinomlar dışındaki tümörler, hiperprolaktinemiye neden olabilir. Bunun nedeni genellikle tümörün, prolaktini baskılayan dopaminin hipofiz bezinize ulaşmasını engellemesinden kaynaklanır.
Hiperprolaktinemi belirtileri görüldüğü durumda uzman doktor fiziki muayenenin ardından prolaktin kan testi isteyebilir. Sonuçlarda prolaktin hormonu yüksek görülürse altında yatan nedeni araştırmak için ek olarak kan testleri ya da görüntüleme testleri yapılabilir.
Hiperprolaktinemi tedavisi altındaki nedene bağlı olarak farklılık gösterir. Proloktin yüksekliği olan ancak az semptoma sahip kişilerin herhangi bir tedaviye ihtiyacı olmayabilir. Hiperprolaktineminin en yaygın nedeni olan prolaktinoma durumunda şu tedavi yöntemlerinden yararlanılır:
İlaç: Dopamin agonistleri adı verilen ilaçlar prolaktin seviyesinin düzenlenmesinde etkilir olur ve prolaktinoma tümörlerini küçültmede kullanılır. Bu, prolaktinomaya karşı uygulanan en yaygın tedavi şeklidir.
Ameliyat: İlaç tedavisi prolaktinomayı küçültmeye yardımcı olmuyorsa, vücuttan çıkarmak için ameliyat olmak gerekebilir.
Radyasyon tedavisi: İlaçların ya da ameliyatın prolaktin yüksekliğini düşürmede işe yaramadığı durumlarda, bu, prolaktinomaların tedavisinde nadir görülen üçüncü bir seçenek olarak kullanılır.
Bunların yanında hiperprolaktinemiye neden olan hipotiroidizm, prolaktin düzeylerini de normale döndürmesi gereken sentetik tiroid hormonu ile tedavi edilebilir.
Hiperprolaktinemiyi önlemenin bir yolu yoktur. En yaygın neden olan prolaktinoma kalıtsal olarak aileden geçmektedir.
Prolaktin yüksekliğinden kaynaklık hiperprolaktinemi, kısırlık, adet düzensizliği, cinsel istekte azalma, kısırlık ya da vajinal kuruluğa neden olabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 25 Temmuz 2024
Yayınlanma Tarihi: 26 Aralık 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
