Hiperemezis Gravidarum Nedir? Hiperemezis Gravidarum Belirtileri Nelerdir?

Hiperemezis Gravidarum Nedir?

Hiperemezis gravidarum, hamilelik sırasında görülen şiddetli mide bulantısı ve kusma olarak tanımlanır. Genel olarak hamileliğin başında hormonal değişikliklerden dolayı mide bulantısı semptomları sabah saatlerinde görülebilir. Kusma semptomları çoğunlukla sabah saatlerinde olmasından dolayı İngilizce ifadeyle morning sickness adını da almıştır. Gebelik süresince bu durum normal kabul edilir ancak hiperemezis gravidarum belirtileri hamile kadınların ortalama %0,5-1'inde görülen nadir bir hastalıktır.

Şiddetli kusma halinden dolayı kişide kilo kaybı ve elektrolit bozukluğu hayati fonksiyonları da olumsuz etkiler. Hamilelik döneminde hastalığın başlama süreci ortalama olarak 4-6. haftadır, 8.-12. haftalık süreçte şiddetini maksimuma çıkarır ve 16.-20. hafta arası semptomlar azalmaya başlar. Oral yolla beslenmenin mümkün olmadığı süreçte anne adayının hamilelikten hemen önce sahip olduğu vücut ağırlığının altına düşmesi söz konusudur ve ileri durumlarda ketonüri oluşabilir. Bu nedenle, şiddetli bir kusma reaksiyonu görülüyorsa doktora başvurularak kontrollü ilerlenmesi önerilir. Diyet, dinlenme ya da bazı yan hastalıkların tedavisi ile anne adayının hamilelik süreci düzenlenmeye çalışılır.

Hiperemezis Gravidarum Belirtileri Nelerdir?

Hiperemezis gravidarum belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Hayati fonksiyonları tehlikeye atabilecek semptomların klinik olarak değerlendirilmesi gerekebilir. Bu doğrultuda, hastalığın belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ağır derecede mide bulantısı ve kusma hali
• Gıdalardan tiksinme, kokuları karşı intolerans yaşama ve yemek yiyememe hali
• Hamilelik öncesi vücut kitlesinin ortalama olarak %5'ini kaybetmesi ya da daha fazla kilo kaybı yaşama
• İdrar kesesinde sıvının boşalamaması ve idrara çıkmanın azalması
• Kontrolsüz baş ağrısı ve baş ağrısından gözleri açmakta zorlanma
• Kan şekeri düşen ve enerjisiz kalan kişide bayılma hissinin görülmesi
• Sıvı kaybına bağlı dehidrasyon yaşanması
• Beyin için gerekli enerjinin karşılanamamasından kaynaklı bilinç bulanıklığı görülmesi
• Sarılık belirtilerinin vücutta etkileri
• Aşırı yorgunluk ve halsizlik hali
• Düşük kan basıncı ve tansiyon problemleri yaşanması
• Çarpıntı ve kalbin hızlı atması
• Cildin esnekliğini kaybetmesi
• Stres durumuna bağlı anksiyete ve depresyon durumunun görülmesi
• Beslenme yetersizliğine bağlı metabolik reaksiyonlarının aksaması
• Günlük aktivitelerinin yapılamayacak hale gelmesi

gibi semptomlarının görülmesi kişiyi ciddi anlamda etkileyebilir. 

Gebelikte Hiperemezis Gravidarum Neden Olur?

Hiperemezis gravidarum nedenleri tam olarak literatürde de kesinleşmese de yapılan araştırmalarda, ilk hamilelikte ya da genç yaşta hamile kalan kişilerde daha sıklıkla ortaya çıktığı gözlemlenir. Ayrıca, şişman olan kişilerde ya da ilk hamileliğinde hiperemesis ile yüzleşen kişilerde daha çok görüldüğü ifade edilir. Tüm bu süreçte, hastalığın nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hamilelik hormonları: Gebeliğin ilk 3 ayında gebelik hormonu olarak bilinen B-hcg hormonu en üst düzeye çıkar. Bu nedenle, hormon etkisiyle mide boşalması gecikir, sonuç olarak mide bulantısı ve kusma yaşanır.
• Hipertiroid belirtilerinin görülmesi: Hamilelerin yarısından fazlasında tiroid hormonu normalden daha çok sentezlenir. Hormon düzeyi 16.-20. haftalık süreçte dengelenmeye başladığından semptomlar azalabilir.
• Mide ve bağırsak problemleri: Hamilelik öncesi gastrit, reflü, ülser, peptid ülser ya da gastroentrolojik hastalıklar mevcutsa hastalığı tetikleyebilir. Ayrıca, H. Pylori bakterisinin midede bulunması da tetikleyici olabilir.
• Psikolojik sorunların varlığı: Bu hastalığı çeken hamilelerin sinirlilik durumu dikkat çeker. Hatta durum şiddetlenerek depresyon belirtilerine dönüşebilir. Birbirlerini etkilediği düşünülerek psikolojik hastalıkların tedavisi hamilelik öncesinde önem kazanır.
• Otoimmun bozukluklar: Bağışıklık sistemi hücrelerin gereğinden fazla salgılandığı bu hastalarda gözlemlenmiştir.
• Beslenme yetersizlikleri: B12, B3, B9 ve B6 vitamini eksikliği, magnezyum, çinko ve bakır eksikliği gibi durumlar gebelikte tespit edilmiştir.
• Karbonhidrat metabolizması bozuklukları: Diyabet hastaları, insülin direnci ve kan şekeri dengesizlikleri tetikleyici faktörler arasındadır.

Hiperemezis Gravidarum Tanısı Nasıl Konulur?

Hiperemezis gravidarum hastalığının teşhisi uzman doktor eşliğinde fiziksel belirtilerin varlığı doğrultusunda konulabilir. Öncelikle kusma ve mide bulantısı bu semptomların başında gelir. Şiddetli yaşanan bu semptomlar 1. ayda başlamış ya da 3. aydan sonra başlamışsa benzer belirtilere neden olabilecek hastalıklar gözden geçirilir. Bu sebeple, pankreas ve karaciğer iltihabı, safra kesesi problemleri, mide ve on iki parmak bağırsağında ülser, tiroidlerin fazla çalışması, insülin kullanılan şeker hastalığı, beyin tümörleri gözden geçirilmesi gereken hastalıklar arasındadır. Bu hastalıklardan biri hamilede yoksa hiperemezis gravidarum teşhisi konulabilir.

Hiperemezis Gravidarum Nasıl Tedavi Edilir?

Hiperemezis gravidarum durumu yaşayan hamilenin durumu değerlendirilerek hastanede ya da evde tedavisi yapılabilir. Ciddi bir durum olduğu görülürse hastane koşullarında tüple beslenme, serum tedavisi ya da ilaç tedavisi uygulanabilir. Serum verilerek elektrolit kaybı telafi edilmeye çalışılır. Tüple beslenme ile kaybedilen gıda depoları vücuda verilebilir. Hayati fonksiyonları ciddi şekilde etkiliyorsa cerrahi yöntem uygulanarak karın içinden ya da mideden tüp yoluyla besin yüklemesi de yapılabilir. Evde yapılacak uygulamalar arasında ise yatak istirahatı, zencefil ve nane gibi bitkisel çay tüketimi, akupunktur ve hipnoz tekniklerinin uygulanması, bazı ilaçların kullanımı vardır.

Hiperemezis Gravidarum'da Beslenme Nasıl Olmalı?

Hiperemezis gravidarum, semptomlarının azaltılmasında doğru beslenme oldukça önemlidir. Anne adayının tüketmesi gereken ya da uzak durması gereken besin gruplarını içeren bir liste doktor kontrolünde değerlendirilir. Bu doğrultuda, beslenme düzeninde yapılacaklar aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Katı ve sıvı tüketilen besin grupları farklı zamanlarda alınabilir.
• Yağsız, baharatsız, pişmiş ve lifsiz gıdaları öğünlere ekleyerek hafif bir menü oluşturulabilir.
• B vitaminleri açısından zengin gıdalarla beslenme gerekebilir.
• Soğuk, ekşi ya da çok tatlı içeceklerden uzak durulmalı, ağırlıkla bazı bitki çaylarının tüketimi sağlanabilir.
• Yağlı yiyeceklerin uzaklaştırılmasıyla beraber porsiyonlar küçültülebilir.
• Az az sıvı alımı sağlanabilir ve günlük su tüketimine dikkat edilmesi önemlidir.
• Kuru ve tuzlu gıdalar öğünlere eklenebilir, sabah saatlerinde bulantıları engellemek adına çubuk kraker tüketilmesi avantajlı olabilir.
• Özellikle öğünlerde peynir, ekmek, makarna, haşlanmış patates ya da yoğurt gibi kuru yiyecekler eklenebilir.
• Çorba tüketimi önem kazanır, özellikle tavuk suyu, pirinç ya da şehriyeli çorba tercih edilebilir.
• Mide asidini yükseltebilecek limon, portakal, asitli içecekler, mandalina gibi besinlerden uzak durulmalı, bunun yerine muz ve kalsiyum açısından zengin gıdalar tercih edilebilir.

Hiperemezis Gravidarum Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hiperemezis gravidarum durumunda ne zaman doktora gidilmeli?

Hamilelikte bulantı ve kusma hali şiddetleniyorsa doktora başvurularak semptomların ana nedenleri bulunabilir.

Hiperemezis gravidarum bebeğe zarar verir mi?

 Hiperemezis gravidarum rahatsızlığının bebeğe doğrudan bir zararı yoktur, bebeğin düşük ağırlıklı doğmasıyla ya da gelişim geriliği ile ilgili bir ilişkisi belirlenmemiştir.

Hiperemezis gravidarum kaçıncı trimesterda görülür?

Genel olarak gebeliğin 4. haftasında başlayarak 20. haftasına kadar hastalık devam edebilir.

Hiperemezis gravidarum'u önlemek mümkün mü?

Gebelik öncesi sindirim sistemini etkileyen bir hastalık varsa tedavisi oldukça önemlidir. Devamında tiroid problemleri, diyabet ya da diğer kronik hastalıklar kontrol altına alınması gerekir.

Hiperemezis gravidarum tedavisi ne kadar sürer? 

Hiperemezis gravidarumda kesin bir tedavi mevcut değildir, semptomları azaltmak için uygulamalar yapılabilir. Hastalığın ne kadar süreceği de kişiden kişiye değişkenlik gösterir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.