Homozigot ve Heterozigot Nedir? Homozigot ve Heterozigot Farkı

Heterozigot Nedir?

Melez döl anlamına gelen heterozigot, bir organizmanın belirli bir genin biri dominant diğeri resesif (çekinik) olmak üzere iki farklı alel çiftlerine sahip olmasıdır. Heterozigotta bir biyolojik ebeveynden genotip işaretleyicinin farklı alellerin kalıtsal olarak alınır. Dolayısıyla bir genomik işaretleyici açısından heterozigot olan bir birey, o işaretleyicinin iki farklı versiyonuna sahiptir. Kişide heterozigot genler bulunuyorsa genetik hastalıklara yakalanma olasılığı yüksektir.  

DNA’dan üretilen genler, saç rengi, kan grubu gibi özellikleri belirlemede etkili olur. Genlerin farklı versiyonları bulunur. Her bir versiyona alel adı verilir. İki aleli bir gen aldığınızda hem babadan hem de anneden geçmektedir. Bu aleller ise genotip olarak tanımlanır.

Heterozigot bir genotipte baskın ve çekinik olmak üzere iki farklı alel ile etkileşime girer. Buna bağlı olarak;

• Tam baskınlık: Birkaç gen tarafından kontrol edilir. Kahverengi göz için alel, mavi gözler için ise baskındır. Her ikisinden birine sahip olan kişiler kahverengi göze sahip olur. Fakat yine de mavi göz için resesif alele sahip olursunuz.
• Eksik baskınlık: Bu baskınlık özellikle saç dokularında görülür. Kıvırcak saç için bir alel ve düz saç için de bir aleliniz bulunursa, dalgalı bir saça sahip olma ihtimali yüksek olur. Dalgalı saç, düz ve kıvırcık saçın birleşimi olarak karşımıza çıkar.
• Eş baskınlık: İki alel birbirine karışmadan eşit şekilde görülür. A tipi ve B tipi kan aleliniz bulunduğunda üçüncü bir kan grubu tipi oluşması yerine her iki alel birleşir ve AB tipi kan oluşur.

Heterozigotun Neden Olduğu Hastalıklar

DNA mutasyona uğradığında genetik koşullara neden olabilir. Buna bağlı olarak alel baskında ya da resesif olarak görülebilir. Baskın olduğunda hastalık oluşturmak için mutasyona uğramış bir kopyaya ihtiyaç duyar. Bu da baskın hastalık olarak tanımlanır. Baskın hastalıklar arasında huntington hastalığı ve marfan sendromu yer alır.

Homozigot Nedir?

Homozigot, bir organizmanın belirli bir özellik için iki aynı gen çiftlerine (alellere) sahip olmasıdır. Diğer bir deyişle  genlerin, her bir biyolojik anne ve babadan miras alınmasıdır. Bu varyant bir geni meydana getiren DNA dizisindeki mutasyondan kaynaklı olarak ortaya çıkar. Bir kişi zararlı bir genin iki özdeş kopyasını alırsa o kişinin bir hastalığa yatkınlığı ortaya çıkabilir.

Homozigotun Neden Olduğu Hastalıklar

Homozigot genler kişide şu gibi durumların yaşanmasına neden olabilir:

• Hemofili: Cinsiyet bağlı ortaya çıkan hemofili hastalığında, kadınlarda her ebeveynde aynı gene sahip X kromozomu bulunur. Erkeklerde ise bu hastalığın gelişmesi için bir atipik X kromozomuna ihtiyaç vardır. Bu hastalık kanın düzgün pıhtılaşmamasına sebep olmaktadır.
• OSMED sendromu: Homozigot genlerinden dolayı ortaya çıkan bu durumda işitme kaybı, kemik malformasyonu meydana gelebilir.
• Kolesterol: Genetik bir durum olarak tanımlanan homozigot, yüksek kolesterole neden olabilir. Bu da kan damarları duvarında biriken kötü kolesterolü (LDL) ifade eder.
• Hipertansiyon: Homozigot mutasyonu, pulmoner hipertansiyone neden olarak kanı kalpten akciğerlere taşıyan kan damarlarında yüksek basınca sebep olur.
• Depresyon: Genetik faktörlerden dolayı ortaya çıkan homozigot depreyonla ilişkilendirilebilir.

Homozigot İle Heterozigot Arasındaki Farklar Nelerdir?

Homozigot durumunda her ebeveynden genin aynı versiyonunu alırsınız, yani eşleşen iki gen durumu söz konusudur. Heterozigotta ise her ebeveynden bir genin farklı bir versiyonu alınır.

• Homozigot, bir bireyin her iki ebeveynden de aynı gen alellerini miras alırken, heterozigot ise bir bireyin iki ebeveynden bir genin farklı alellerini aldığı genetik bir durumdur.
• Homozigot genotipler, baskın ya da resesif koşullar için sırasıyla AA veya aa olarak temsil edilirken, heterozigot genotipler Aa genotipleri ile temsil edilmektedir.
• Homozigot baskın ve resesif iki tür homozigot duruma sahiptir. Heterozigot ise eş baskınlık, eksik baskınlık ve tam baskınlık olmak üzere üç farklı şekilde ifade edilir.
• Homozigot göz rengi, çilleri etkilerken heterozigot, orak hücre anemisi ve kıvırcık saçı etkiler.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.