Havale Nedir? Havale Belirtileri Nelerdir?

Havale Nedir?

Konvülsiyon yani halk arasında bilinen adı ile havale, genellikle ateşli hastalıklar, toksin, baş yaralanmaları, menenjit ya da ensefalit gibi nörolojik problemler nedeniyle beyindeki sinir hücreleri aktivitesinin bozulmasıyla, kasların aniden ve istemsiz bir şekilde kasılması sonucu kontrol edilemeyen titreme veya sıçramaların yaşandığı durumdur. Aniden ortaya çıkarak birkaç dakika sürer, nefes darlığına, kasılmalara ve şuur kaybına neden olur. Tedavi edilmediği durumda nörolojik problemlere sebebiyet verebilir. Bundan dolayı da erken müdahale büyük önem taşır. Havale oluştuğu durumda kişinin beynindeki nöronlarda elektriksel aktivite üretiminde artış meydana gelir. Gelişme nedenine bağlı olarak görülen havale tipleri şöyle sıralanabilir:

Ateşli havale (febril nöbet)

Ateşli havale, genellikle 6 ay ila 5 yaş arasında yer alan çocuklarda görülebilir. Bu tip havale durumunda vücut sıcaklığında ciddi bir artış gözlemlenir.

Fokal havale (parsiyel nöbet)

Fokal havale türünde beynin yalnızca bir bölümünde meydana gelir. Bu tip havalede kasılmalar sıklıkla görülür ve şuur kaybı meydana gelir.

Jeneralize havale (genel nöbet)

Beyinde her iki yarım kürede oluşan havale türüdür. Bu tür havale durumunda vücut içerisinde yaygın kasılmaların yanında dil ısırma ve şuur kaybı da görülebilir.

Absans nöbeti (petit mal nöbet)

Bilinç kaybıyla karakterize olan kısa süreli görülen havale türüdür. Kişide aniden durur ve gözleri sabitlenir ve dünyadan kopar. Bu tip nöbetler daha çok çocuklarda görülür.

Status epileptikus

Havale nöbetlerinin 5 dakikadan uzun sürmesi durumudur. Acil müdahale gerektirir çünkü uzun süren nöbetler beyin hasarına neden olabilir.

Havale Belirtileri Nelerdir?

Havale belirtileri, beyinde oluşan geçici ya da ani bozulmalar şeklinde ortaya çıkar. Bu belirtiler oluşurken havalenin türü ve şiddeti önemlidir. Bilinç kaybı, solunum zorluğu ya da kasılmalar havale belirtileri arasında sıralanabilir. Aynı zamanda idrar kaçırma, dil ısırma ya da gözlerin sabit şekilde bakması da havale belirtilerindedir.

Havale belirtileri, nöbetin türüne ve şiddetine göre değişir, ancak şunları içerebilir:

• Bilinç kaybı
• Kontrol edilemeyen hareketler (konvülsiyonlar, kas spazmları)
• Tek bir noktaya bakmak
• Ani duygusal değişimler
• Diş sıkma
• Ağızdan salya akması
• Anormal göz hareketleri
• Mesane veya bağırsak kontrolünün kaybı
• Homurdanma gibi gürültü yapma

Havale Neden Olur?

Havale, çeşitli nedenler bağlı olarak görülen beyinde aşırı elektriksel aktivite görülmesi sonucunda ortaya çıkar. Farklı yaş gruplarında farklı sebeplerle ortaya çıkabilen havale, tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Havale nedenlerinin doğru belirlenmesi ve ortaya çıkarılması etkili bir tedavi süreci için oldukça önemlidir. Havale nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Ateşli hastalıklar: Çocuklarda görülen ateşli hastalıklara sonrasında vücut sıcaklığı hızlı bir şekilde yükselebilir. Bu da beyin üzerinde baskıya neden olarak havaleye sebep olur.
• Beyin enfeksiyonları: Beyinde meydana gelebilecek menenjit veya ensefalit gibi beyin enfeksiyonları, beyinde iltihaplanmaya yol açarak havaleye neden olan durumlar arasında sıralanabilir.
• Epilepsi: Epilepsi, beyinde elektriksel aktivitelerin anormalleşmesiyle oluşabilir. Bu nedenle epilepsi hastalığı, sık sık havale geçirmeye yol açabilen bir durumdur.
• Beyin travmaları: Beyin tarvması, kafa yaralanmaları, kafaya alınan darbeler veya düşmeler beyin fonksiyonlarını bozulmasına neden olabilir. Bu da havalenin nedenleri arasında sıralanır.
• Metabolik dengesizlikler: Kan şekeri, sodyum düzeyleri gibi vücutta meydana gelen dengesizlikler de havaleye yol açabilen durumlar arasında sıralanabilir. Hipoglisemi (düşük kan şekeri) veya hiponatremi (düşük sodyum) gibi durumlarda havale görülme olasılığı bulunur.
• Genetik faktörler: Genetik hastalıklar, beyin fonksiyonlarının etkilenmesine sebep olarak havale geçirme olasılığının artmasına neden olabilir. Bu durum genetik olarak doğuştan meydana gelebilecek bir durumdur.
• İlaçlar: Kronik hastalıklara yönelik olarak kullanılabilecek bazı ilaçların yan etkileri beyindeki kimyasal dengenin bozulmasına sebep olabilir. Bu durum havalenin gelişmesine zemin hazırlar.

Havale Teşhisi Nasıl Olur?

Havalenin teşhisi, durumun neden geliştiğine ve türüne göre farklılık gösterir. Bu nedenler değerlendirmenin uzman tarafından yapılması gerekir. Tanı sürecinde kişinin hastalık geçmişi değerlendirilir ve belirtileri incelenir. Aynı zamanda beyin fonksiyonlarının da gözlemlenmesi gerekebilir. Erken teşhis, tedavinin planlanması ve kalıcı hasarları önlemek açısından önemlidir.

Havale teşhisinde kullanılan yöntemler şöyle sıralanabilir:

• Doktor, kişinin tıbbi geçmişini ve havalenin süresini ve başladığı anı anlamaya çalışır.
• Havale esnasında gelişen fiziksel belirtiler değerlendirilir.
• EEG (elektroensefalogram) testi sayesinde beyinde oluşan elektriksel aktiviteler ölçülür.
• MR (manyetik rezonans görüntüleme) veya BT (bilgisayarlı tomografi) gibi yöntemler sayesinde beyin yapısındaki anormallikler ortaya çıkarılır.
• Kan testleri yapılarak metabolik dengesizlikler, elektrolit sorunlar, enfeksiyonlar tespit edilir.

Havale Tedavisi Nasıl Olur?

Havale tedavisi, tipine, sıklığına ve altında yatan nedene bağlı olarak farklılık gösterir. Havale tedavisi genellikle kişinin genel sağlık durumu da göz önünde tutularak planlanır. Bu tedavide amaç, havalenin kontrol altına alınmasını içerir.

Havale tedavisi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Epilepsi veya diğer nörolojik problemler nedeniyle meydana gelen havalelerde, antiepileptik ilaçlardan yararlanılabilir.
• Metabolik dengesizlikten kaynaklanıyorsa, kan şekeri, elektrolit seviyeleri veya sıvı dengesi normalleştirilmeye yönelik tedavi uygulanabilir.
• Havale, beyin enfeksiyonu nedeniyle oluşuyorsa enfeksiyonu tedavi etmek için uygun ilaçlar kullanılabilir.
• Yaşam tarzında yapılan değişiklikler ve beslenmenin planlanması gerekebilir.

Havale Hakkında Sık Sorulan Sorular

Havale geçirmek ne demek?

Havale geçirmek, ateş, kafaya alınan darbe veya kanda toksin bulunması gibi nedenlerle beyin hücrelerinde meydana gelen elektriksel aktivite sonucu vücut kaslarının hızla ve tekrar tekrar kasılıp gevşediği, titreme ve seğirmelerle karakterize bir nörolojik bir durumdur.

Havale geçirdiğini nasıl anlarsın?

Havale geçirme esnasında vücutta titreme ve ani kasılmalar oluşabilir. Bunun yanında şuur kaybı da yaşanmasının yanında nefes darlığı ya da gözlerin sabitlenmesi görülür.

Havale fark edilmezse ne olur?

Havale fark edilmediği durumda ilerleyerek beyin hasara neden olabilir. Özellikle uzun süreli havaleye müdahale edilmediği durumda organ hasarı oluşabilir.

Ne zaman havale geçirilir?

Havale, beyin fonksiyonlarının değişmesi ve bozulması durumunda oluşabilir. Özellikle çocuklarda ateşli hastalıklar geliştiğinde, yetişkinlerde ise epilepsi gibi durumların yer almasında havale ortaya çıkabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.