Hava Kirliliği Nedir? Hava Kirliliğinin Sağlık Açısından Etkileri Nelerdir?

Hava Kirliliği Nedir?

Hava kirliliği, insan sağlığına, ekosistemlere ve çevreye zarar verebilecek zararlı maddelerin birikerek sağlığı tehdit etmesi durumudur. Hava kirliliği, doğal kaynaklardan olabileceği gibi insan faaliyetlerinden de kaynaklanabilir. Solunan standart hava, oksijen alımına yardımcı olarak canlıların yaşamlarını sürdürmesi konusunda birinci önemli etkendir. Kaliteli, temiz bir hava solumak hastalıkların önüne de geçebilir.

Sağlıklı olmak, hastalanmamak adına hava kirliliği ile ilgili bilgiler edinmek, çözüm önerilerini dikkate almak da önemlidir. Canlı yaşamı ve ekolojik düzen adına kirliliği meydana getiren nedenleri bilmek ve çözümleri konusunda harekete geçmek gerekir. Kirliliğe neden olan birden fazla unsur olabilir. Bunların başında fabrikaların zararlı gazları, çevre kirliliği ve daha pek çok etken sayılabilir. Hava kirliliği çözümleri konusunda bilgilenmek ve uygulayıcı olmak, temiz hava solumaya destek olacak adımlar arasındadır.

Hava Kirliliği Nedenleri Nelerdir?

Hava kirliliği nedenleri; katı, sıvı veya gaz kaynaklı olabilir. Kronik hastalıkları tetikleyerek ortaya çıkaran hava kirliliği, ölümcül hastalıklara da neden olabilir. Bu nedenle de hava kirliliğini meydana getiren unsurların profesyonel olarak ortadan kaldırılmasına yönelik pek çok çalışma mevcuttur. Bilinen en temel hava kirliliği sebepleri şunlardan oluşur:

• Zararlı ve hatalı yakıtların kullanılması 
• Araçlardan çıkan zararlı egzoz gazları 
• Odun sobası, kalorifer ve benzeri iklimlendirme seçeneklerini uygun hava şartlarında yakılmaması
• Sanayilerdeki atıkların yanlış şekilde imha edilmesi
• Fabrikalardan çıkan zararlı atık gazlar
• Trafik ve kalabalık nedeniyle ortaya çıkan hava kirliliği 
• Ağaçlandırmanın azaltılması, doğaya zarar verilmesi
• Fosil yakıtların artış göstermesi
• Araçlardaki emisyon oranları
• Kimyasal tüketim materyallerinin artış göstermesi
• Dünya genelindeki nüfus atışları
• Tarım alanında kullanılan kimyasal bazlı ilaçlar
• Çarpık şekilde kentleşme süreci
• Doğaya ve havaya zarar veren kozmetik ürünlerin kullanılması 

Hava kirliliğine sebep olan şeyler, yukarıdaki ve benzeri unsurlardan oluşur. Bu unsurların giderilmesi, havanın yeniden temizlenerek canlı sağlığını tehdit etmemesine destek olur. Tüm bunlara ek yaşanan olumsuz ve ani hava değişimleri de kirliliğe sebep olabilir. Dünyada ve Türkiye’de hava kirliliği nedenleri araştırılmakta olup alternatif çözümler üzerinde çalışmalar yapılmaya devam eder. Doğada sağlıklı bir yaşam sürdürülmesi, hastalıkların önlenmesi ve benzeri sonuçlar açısından hava temizliğin sağlanması son derece önemlidir.

Hava Kirliliğinin Sağlık Açısından Etkileri Nelerdir?

Hava kirliliğine neden olan gazlar, katı veya sıvı maddelerden oluşabilir. Bu zararlı maddelerin karıştığı hava, farklı hastalıklara kapı aralar. Oluşan kirliliğe neden olan maddelerin türü ve yoğunluğu oluşacak hastalık ya da olumsuz durumların belirlenmesine etkindir. Katı, gaz veya sıvı kirliliğin havaya karışması, yoğunlaşması sonucunda oluşan hava kirliliği canlılarda erken ölüm riskini ortaya çıkarır. Bunun yanı sıra solunum hastalıkları, kalp hastalıkları ve benzeri pek çok ölümcül veya kronik hastalığa da kapı aralar. 

 

Hastalıklara ve erken ölüme neden olan hava kirliliği örnekleri arasında yoğun trafik, egzoz gazları, sanayi tesisi gazları vb. etkenler havayı kirleten gazlar arasında yer alır. Akciğer kanseri, felç riski gibi faktörlerden kaynaklı oluşan erken ölümlerde hava kirliliğinin etkisi oldukça büyüktür. Tedavisi zor olup ağır semptomlar halinde açığa çıkan hastalıklardan korunabilmek adına havanın düzenli aralıklarla temizlenmesi tavsiye edilir. Olumsuz hava kirliliği sonuçları ile karşılaşmamak adına yaşam ve çalışma alanlarının havasını temiz tutmak için tavsiye edilen tedbirlere dikkat etmekte yarar vardır.

Hava kirliliği hangi hastalıklara yol açar?

Hava kirliliği, solunum ile ilgili hastalıklara kapı aralar. Bu hastalıklarından başında astım, alerjik reaksiyonlar, KOAH hastalığı, akciğer kanseri, kalp hastalığı gibi hastalık türleri yer alır. Hava kirliliği, 5 yaş altı çocuklarda daha çok kronik hastalık türlerine kapı aralar.

Hava Kirliliğini Önlemek için Neler Yapmalıyız?

Hava kirliliği nedenleri ve çözüm yolları konusunda her bireyin sorumluluk alması oldukça önemlidir. Yaşam kalitesinin artması, ölümcül hastalıkların azalması ve benzeri olumlu sonuçlar için kirliliğin önüne geçecek adımlar atılması gerekir. Dünya Sağlık Örgütü ve benzeri kuruluşlar, düzenli aralıklarla kirliliğe yönelik çalışmalar, araştırmalar ve çözüm önerileri sunar. Bu hususta kişisel veya global ölçekte hava kirliliğini önlemek için alınacak önlemler arasında şunlar yer alır:

• Enerji tüketim oranının mikro ve makro düzey olmak üzere her alanda azaltılması hava kirliliğini büyük ölçüde azaltma etkisine sahiptir.
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması, kirliliği önlemek için atılması gereken adımlar arasında tavsiye edilir. 
• Araç kullanımını ve araçlardaki emisyon kademesini azaltmak daha temiz bir hava elde etmek için dikkat edilmesi gerekenler arasındadır. 
• Kimyasal tarım ürünleri kullanmak yerine sürdürülebilir tarım uygulamalarına geçmek kirliliği azaltma etkisi sunar. 
• Atık oranlarının azaltılması kirliği önler.

Hava kirliliği önlemleri; işletmeler, şirketler, bireyler, aileler fark etmeksizin dünyada yaşayan herkes için geçerlidir. Bu önlemlerin global ölçekte dikkate alınması daha yaşanır ve ölümcül hastalık riskinin az olduğu bir gezegene dönüşme konusunda önemlidir. Bireylerin hava kirliliğinin çözüm yolları konusunda bilinçlenmesi, Türkiye veya diğer dünya ülkelerinde artan ölümcül hastalık risk faktörünü ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Havanın kalitesine, havadaki zararlı madde türüne göre sıcak ve nemli havada alınması gereken önlemler değişmekte olup tamamının herkes tarafından uygulanması tavsiye edilir.

Hava Kirliliği Hakkında Sık Sorulan Sorular

Havayı en çok ne kirletir?

Hava kirliliğine en çok neden olan unsurlar karbon kökenli yakıtlardır. Enerji üretim alanında kullanılan bu yakıtlar, petrol ürünleri arasında olup canlı sağlığına son derece zarar verme niteliğine sahiptir. Kirliliğe neden olan bir diğer tür ise endüstriyel kirletici maddeler olarak bilinir.

Kaç çeşit hava kirliliği vardır?

Hava kirliliğine sebebiyet veren unsurlar kaynaklarına göre ikiye ayrılır. Doğal ve tabi kaynaklardan dolayı meydana gelen hava kirliliği ve insanların faaliyetleri neticesinde suni kaynak temeline dayanan hava kirliliği şeklinde sınıflandırılır. 

Yağmur havayı temizler mi?

Hava kirliliği; atmosferde yoğun ve ağır metal, zararlı madde birikimine neden olur. Yağmur, bu kirliliği büyük oranda temizleme etkisine sahiptir. Özellikle oluşan ağır metalleri ortadan kaldırarak daha temiz ve nefes alınabilir bir hava sirkülasyonu sağlamaya yardımcı olur.

Temiz hava için ne yapılmalı?

Yaşam ve çalışma alanlarında temiz hava oluşturmak için doğal havalandırma yöntemlerinden faydalanabilirsiniz. Buna ek olarak evde veya bulunduğunuz ortamda bitki beslemek de havanın temizlenmesine yardımcı olur. Düzenli olarak temizlik yapmak, tüm alanı havalandırmak, nem dengesini sağlamak ve ev içerisinde zararlı sayılacak tütün ve benzeri mamuller tüketmemek havanın temizlenmesine doğrudan etki eder.

Türkiye'de hava kirliliği var mı?

Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan araştırmaya göre Türkiye’de ölüme yol açan etmenler arasında 5. sırada hava kirliliği yer alır. Aşırı kilo, sigara tüketimi, tansiyon hastalığı ve yüksek kan şekeri gibi etkenler ilk dört sırada yer alırken hava kirliliği 5. sırada bulunur. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.