Yükleniyor
Hamartom, anormal hücre ve doku karışımından oluşan, çoğunlukla iyi huylu şekilde meydana gelen lokal bir malformasyondur. İyi huylu olması, hamartomların kanserli olmadığı anlamına gelir. Çoğu hamartom semptom meydana getirmeden asemptomatik bir varlık gösterir. Genellikle akciğerlerde görülen hamartomlar semptomlara yol açacak kadar büyürse ameliyatla alınması gerekebilir.
Hamartom (hamartoma), büyüdüğü bölgedeki normal dokuların ve hücrelerin anormal bir karışımından meydana gelen (iyi huylu) kanserli olmayan bir tümördür. Hamartomlar genellikle akciğerlerde görülmesine rağmen vücudun farklı bölgelerinde de ortaya çıkabilir.
İyi huylu olması, hamartomun kanser özelliği taşımadığını anlamına gelir. Bu hamartomlar sıklıkla akciğerlerde görülür ancak kalp, deri, beyin, meme, kolon veya diğer bölgelerde de hamartom oluşumuna rastlanabilir. Bu bölgelerde meydana gelen hamartomlar, bölgedeki hücrelerin düzensiz bir şekilde meydana gelmesinden kaynaklanır.
Genellikle asemptomatik oluşum gösteren hamartomlar, rutin sağlık kontrollerinde ve testlerde ortaya çıkar. Semptom gösteren hamartom ise ameliyatla alınacak kadar büyümüş olabilir ve bu gibi vakalarda cerrahi müdahaleye başvurulması gerekebilir.
Hamartom veya hamartomanın neden meydana geldiği konusuyla ilgili bilimsel bir kesinlik yoktur. Ancak genel olarak hamartom vakalarının kalıtsal bir kaynağa sahip olduğu ve genetik bir miras olduğu değerlendirilir.
Bunun yanı sıra Pallister-Hall sendromu, tübüloz skleroz, Nörofibromatozis Tip 1 ve Peutz-Jeghers sendromu gibi durumlarda hamartom büyümesine yol açabilen faktörler arasındadır. Ancak bu durumlar nadir genetik faktörlerdir.
Hamartom vakaları genellikle asemptomatiktir. (Semptom göstermez.) Semptomlara neden olan hamartomların nedeni genellikle hamartomun yakındaki dokuya doğru büyümüş olmasıdır. En yaygın belirti, etkilenen bölgeye dokunulduğunda hissedilen basınçtır.
Hamartomun görüldüğü ve büyüme gösterdiği bölgeye göre farklı semptomlar ortaya çıkarsa hamartomun büyüklüğüne göre cerrahi müdahale gerekebilir. Ciddi hamartom vakalarında bu müdahale çok önem arz eder.
İyi huylu tümörler olan hamartomlar genellikle akciğerlerde meydana gelse de vücudun farklı bölgelerinde de oluşabilir. Bu bölgeler şöyledir:
Akciğerler: Hamartomların en yaygın görüldüğü bölge akciğerlerdir. Tüm iyi huylu akciğer nodüllerinin (büyümelerinin) yaklaşık %10'u hamartomdur.
Cilt: Ciltte meydana gelen hamartomlar çoğunlukla baş ve boyun bölgesinde, özellikle yüzde, dudaklarda ve kulakların çevresinde görülür.
Kalp: Kalpte görülen kardiyak rabdomiyom, en yaygın olarak gebelik sırasında (fetüs rahimdeyken) veya bebeklikte teşhis edilen nadir bir hamartom türüdür. Genel olarak nadir olmalarına rağmen, en yaygın pediatrik kalp tümörüdür.
Beyin: Beyinde meydana gelen hipotalamik hamartomlar, beynin temel vücut süreçlerini sabit ve dengede tutan bir parçası olan hipotalamusta görülür. Bu hamartom türü doğumda mevcuttur ve genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde teşhis edilir. Hipotalamik hamartomlar nöbetler, görme sorunları ve erken ergenlik gibi semptomlara yol açabilir.
Meme: İyi huylu meme kitlelerinin yaklaşık %5'i hamartomlardır. Bunlar özellikle 35 yaş üstü kadınlarda daha sık görülür.
Dalak: Hamartomlar nadir olarak dalakta da meydana gelebilir ve erkeklere oranlar kadınlarda daha sık görülür. Dalakta ortaya çıkan hamartomlar karın ağrısı ve hassasiyete neden olabilir.
Hamartomlar vücutta yayılım göstermez. Vücudun her yerine yayılıp önemli vücut yapılarına ve dokularına zarar verebilen kötü huylu tümörlerin aksine hamartomlar oluştukları yerde kalırlar. Çok büyürlerse ve yakındaki bir organı veya sağlıklı dokuyu etkilerlerse hasar meydana gelebilir ancak bu durum nadir görülür.
Hamartomlar genellikle semptom göstermeden oluştuğu için bambaşka bir sağlık taraması sonucunda tesadüfen ortaya çıkabilir. Bununla birlikte hamartom teşhisi, vücuttaki konumuna bağlı olarak zor olabilir çünkü hamartomlar kanserli kitlelerle benzerlik gösterebilir.
Hamartom tanısında öncelikle fiziki muayene yapılır ancak tümörün hamartom olup olmadığının kesin tespiti için görüntüleme testlerine ihtiyaç duyulur. Bu görüntüleme testlerinin başında röntgen, ultrason, BT taraması, MR, mamogram ve biyopsi gelir.
Hamartom teşhisinde faydalanılan görüntüleme testleri şu şekildedir:
Röntgen sırasında kemiklerin ve yumuşak dokuların görüntülerini çekmek için düşük doz radyasyon kullanılır. Özellikle akciğer hamartomları bazen onları kanserli kitlelerden ayıran röntgen sırasında "patlamış mısır" benzeri bir görünüme sahip olabilir.
Hamartom teşhisi için kullanılan bir diğer görüntüleme yöntemi olan ultrasonda vücudun içindeki yumuşak dokuların görüntülerini oluşturmak için ses dalgaları kullanılır.
BT taraması olarak bilinen bilgisayarlı tomografi, vücudun içindeki yumuşak doku ve kemiklerin birden fazla röntgenini çeker. BT taramaları özellikle akciğer hamartomlarının teşhisinde oldukça faydalıdır.
Vücudun içindeki yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için büyük bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanılır. Bu bağlamda MR da hamartomları teşhis edebilir.
Mamogram testi ile göğsün içindeki dokuyu göstermek için düşük doz radyasyon kullanır. Çoğu meme hamartomu, kanser taraması için yapılan mamogramlar sırasında ortaya çıkar.
Biyopside patolog tarafından hücreler mikroskop altında incelenir. Biyopsiler, bir büyümenin hamartomdaki gibi iyi huylu hücrelerden mi yoksa kanser hücrelerinden mi oluştuğunu belirlemeye yardımcı olan bir yöntemdir.
Hamartom tedavisi, iyi huylu tümörlerin hangi bölgede meydana geldiğine göre değişkenlik gösterir. Tedavi prosedürleri kama rezeksiyonu, lobektomi, pnömonektomi olabilir ancak bu işlemler ciddi hamartom vakalarında tercih edilebilir ve genellikle nadirdir. Hipotalamik hamartomlarda ise rezeksiyon cerrahisi ve ablasyon tedavisine başvurulabilir.
Hamartom, düzensiz ancak olgun hücrelerden oluşan, neoplaztik olmayan (iyi huylu) konjenital (genetik) bir kitledir.
Hamartom iyi huylu tümör olarak kabul edilir ve kanserli hücreler değildir.
Vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilen hamartomlar genellikle iyi huyludur ancak bazı vakalarda, örneğin meme, tiroid ve endometriyal kanser riskinin arttığı Cowden sendromunda nadir de olsa kötü huylu dönüşüm meydana gelebilir. Hamartomun prognozu genellikle kitlenin yeri ve boyutuna ve eşlik eden hastalıklara bağlıdır. Böbreklerde, hipotalamusta veya dalakta büyük boyutlu kitleler zamanla farklı hastalıkları sebebiyet verebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 10 Şubat 2025
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
